پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

احکام وقف

    • فصل اول : احکام انشاء ، قبول و قبض وقف
    • فصل دوم: احکام عین موقوفه
    • فصل سوم: احکام واقف
    • فصل چهارم: احکام موقوف علیه
    • فصل پنجم: احکام تولیت و نظارت
    • فصل ششم: احکام عواید و منافع موقوفه
    • فصل هفتم: احکام اثبات وقف
    • فصل هشتم: احکام اجاره موقوفه
      • 1- اجاره وقف منفعت
      • 2- اجاره وقف انتفاع
      • 3- حق تملک اعیان(پذیره)
        چاپ  ;  PDF
         
        3- حق تملک اعیان(پذیره)
         
         فروش حق تملک اعیان توسط مستأجر
        326. به عرض حضرتعالی می رساند اینجانب در سال 1370 یک قطعه زمین جهت احداث منزل مسکونی از اداره اوقاف اجاره نموده ام به علت بی بضاعتی نتوانستم سرپناهی بسازم و نتیجتاً قصد فروش زمین فوق را نموده ام و به همین علت بارها با چندین روحانی مشورت نموده ام که بنده قصد دارم قطعه زمین استیجاری را به هر شکلی که ازنظر شرعی مشکلی نداشته باشم به شخص دیگری بفروشم در این خصوص پاسخ های متفاوت و مختلفی را اظهار داشته اند و بنده حقیر نیز از پاسخ های داده شده نتیجه گرفته ام که مشکل خاصی شاید نداشته باشد بالاخره زمین فوق را با یک جزئی عملیات ساختمانی به شخص ثالثی فروختم. در حال حاضر نیز این عملی که انجام داده ام و به دلیل پاسخ های مختلفی که شنیده ام مشکوک هستم لذا عاجزانه از شما مقام معظم رهبری و مرجع جهان تشیع تقاضا دارم در صورت صلاحدید حقیر را مشخصاً با خط مبارک که خود در ذیل همین نامه عنایت و راهنمائی فرمائید که آیا این عمل از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر، چنانچه اگر عذر شرعی دارد محبت فرماییدکه چکار کنم تا عذر بنده برطرف شود.
        جواب: زمین موقوفه قابل استملاک و خرید و فروش نیست، اگر آن را با پرداخت پذیره اجاره نمودید واگذاری آن به دیگری تابع چگونگی قرارداد و موافقت متولی شرعی موقوفه با مراعات جهت و مصلحت وقف است.
         
        استفاده از مال موقوفه درغیر جهت وقف
        327. در شهرستان... رقبه ای وجود دارد که عواید آن قسمتی صرف مخارج تعزیه داری و باقیمانده بین ارحام موصی تقسیم می گردد، در وصیت نامه مذکور فروش ثلث و اجاره بیش از 3 سال آن منع شده است و همچنین قید گردیده که اوصیا حق ندارند اراضی موقوفه را به کسی اجاره دهند که در آن احداث بنا نمایند.
        با توجه به اینکه مورد بحث در حال حاضر کلاً در داخل شهر و در منطقه خدمات شهری و مسکونی قرار گرفته است و استفاده از آن جز با احداث بناهای مسکونی و تجاری و اداری و غیره ممکن نیست و از طرف دیگر در بخشی از آن اراضی سازمان ها و مؤسسات با بودجه دولتی اقدام به احداث بناهای اداری نموده اند و بانک ها نیز به علت شرائط مندرج در وصیتنامه از اعطای وام و خدمات لازم به مستأجرین خودداری می نمایند و این وضع باعث رکود آبادانی و پیشرفت شهر و موقوفه شده است و چنانچه نظر موصی در مورد عدم اعطای حق تملک اعیان در اراضی که داخل شهر قرار گرفته مراعات شود موقوفه غیر قابل استفاده و بدون درآمد باقی خواهد ماند که در این صورت امکان انجام نیات موصی نیز میسر نخواهد شد و از طرفی مشکلات بسیار زیادی برای ساکنین و مقامات دولتی و مؤسسات به وجود خواهد آمد، لذا مستدعی است با عنایت به مشکلات ایجاد شده موافقت فرمایند به منظور رفع محذورات یاد شده این قسمت از نظر موصی در ایجاد اراضی موقوفه رعایت نشود و حق تملک اعیان به افراد و مؤسسات متقاضی داده شود تا ضمن احیای موقوفه افراد نیز تشویق به اجاره راضی بشوند.
        جواب: موقوفه را نمی توانند به افراد یا مؤسسات تملیک کنند و آنها نمی توانند تملک کنند و مالک نمی شوند، بلی اگر استفاده از وقف در جهت وقف ممکن نباشد مگر به احداث بناء یا اجاره بیش از سه سال می توانند آن را برای احداث بناء یا بیش از سه سال اجاره دهند و به وقف عمل کنند، ولی باید با نظر متولی شرعی باشد.
         
        تجدید بنا در مال موقوفه
        328. اینجانب قصد دارم موقوفه ای را از متصدیان شرعی و قانونی آن با حق تملک اعیان اجاره نموده و بر روی عرصه مذکور بنا احداث نمایم و اعیان مذکور را به همراه کلیه حقوق خود از زمین را وقف ابدی نمایم گفته می شود با توجه به اینکه مدت اجاره قاعدتاً محدود است(نمی تواند نامحدود باشد) گرچه در سند قید می شود متولی بعدی به کرات باید با متولی زمین موقوفه سند اجاره تنظیم نماید و وقف اعیان ابدی است، شرعاً وقف ابدی اعیان بر روی عرصه اجاره ای امکان ندارد. استدعا دارد بیان فرمائید.
        این وقف صحیح است یا خیر؟
        اگر صحیح نیست چه راه حل شرعی در این زمینه پیشنهاد می فرمائید؟
        جواب: اگر متولی شرعی زمین موقوفه با مراعات مصلحت وقف نسبت به احداث ساختمان و وقف آن، اجازه دهد مستأجر زمین موقوفه می تواند اعیانی را وقف نماید ولی پس از انهدام ساختمان تجدید بنا متوقف بر اذن متولی شرعی است.
         
        329. تعدادی از موقوفات این منطقه درگذشته توسط واقفین و متولیان وقف اجاره داده شده مستأجرین در عرصه موقوفاتی که کلاً وقف است به صورت نصف(نصف درختان ومحصول آنها متعلق به وقف و نصف دیگر متعلق به مستأجر) درختکاری شود و در بعضی دیگر از موقوفات نیز اجازه احداث ساختمان به نفع مستأجر تجویز و احداث بنا شده است، در حال حاضر به علت گذشت زمان اکثر درختان مثمر قبلی خشک و از بین رفته و یا تعداد قلیلی درخت غیر مثمر باقی مانده و ساختمان مستحدثه نیز فرسوده و از حیز انتفاع ساقط شده است. نظر بر اینکه با وجود ادعای صاحبان اعیانی تصمیم مستقل جهت اخذ اجاره واقعی عادله عرصه وقف به متولیان و اداره اوقاف مقدور نمی شود استدعا می شود ذیلاً مرقوم فرمایند.
        آیا مدعیان اعیانی و یا وراث آنها می توانند بدون اجازه مجدد متولیان و اداره اوقاف مجدداً ساختمان مخروبه را بازسازی و به جای درختان خشکیده ریشه های جدید ریشه گذاری کنند یا خیر؟ و اصولاً در این قبیل موارد عمر قانونی و شرعی اعیانی مستحدثه به چه مدتی می تواند محدود باشد؟
        تکلیف متولیان و اداره اوقاف جهت افزایش درآمد عرصه این قبیل موقوفات که وجود چند اصله درخت غیر مثمر باعث تقلیل درآمد واقعی عرصه وقف و تعطیل نیت واقفین خیر می شود چیست؟
        جواب: قرارداد فی‌مابین متولی و مستأجرین موقوفه در فرض مرقوم در حکم مغارسه باطل است و درختان ملک صاحب نهال است، بلی با فرض اینکه مستأجرین با اجازه متولی شرعی موقوفه احداث ساختمان نمودند و صلاح وقف بوده ملک مستأجرین است و هرگونه تصرف مجدد در موقوفه باید زیر نظر متولی شرعی موقوفه و صلاح وقف باشد و متولیان موقوفه موظف هستند مطابق وقف‌نامه و نظر واقف عمل کنند.
      • 4- سرقفلی
      • 5- حق کسب و پیشه و حق دسترنج
      • 6- احکام مرتبط با اجاره
    • فصل نهم: احکام فروش موقوفه
    • فصل دهم: احکام تغییر و تبدیل
    • فصل یازدهم: احکام مساجد
    • فصل دوازدهم: احکام قبرستان(آرامستان)
    • فصل سیزد هم: مفاد برخی از الفاظ مربوط به وقف
    • فصل چهاردهم: احکام اخوات وقف(حبس، وصیت، نذر)
    • فصل پانزدهم: استفتائات جدید احکام وقف
کاربر گرامی؛ لطفا قبل از تکمیل فرم، موارد زیر را مطالعه کنید:
  • جهت مکاتبه با دفتر، از قسمت ارسال نامه استفاده نمایید.
  • به منظور استفتاء یا ارسال سوال شرعی، از قسمت ارسال سوال شرعی استفاده نمایید.
  • جهت ارایه انتقاد و پیشنهاد به سایت دفتر، از قسمت ارتباط با پایگاه استفاده نمایید.
  • از فرم زیر فقط برای ارایه نظرات در مورد محتوای همین صفحه استفاده نمایید.
  • مسوولیت ارسال اشتباه بر عهده ارسال کننده آن است.
700 /