370. اگر ملکی را وقف بر اشخاص سازند، و موقوف علیهم ناچار به فروش موقوفه گردید مانند آنکه موقوفه مورد نیاز حتمی دولت جمهوری اسلامی ایران برای منافع کشور باشد و موقوف علیهم را ملزم به فروش موقوفه کنند آیا موقوف علیهم باید با پول آن ملک دیگری را خریداری کرده و آن را عوض موقوفه وقف نمایند، یا لازم نیست و می توانند از آن استفاده کنند؟ و اگر موقوف علیهم ملزم به فروش نشود ولی نتوانند از موقوفه به صورت موقت یا دائم استفاده کنند، و از این بابت پولی دریافت نمایند، آیا باید با آن پول ملک دیگری تهیه کرده و عوض موقوفه وقف سازند یا لازم نیست و می توانند از آن استفاده کنند؟ آیا در این حکم زمین و قنوات یکسانند یا خیر؟
جواب: باید با آن پول ملک دیگری را خریداری و در همان جهت وقف اول وقف نمایند.
371. چنانچه برابر مقررات زمین وقفی با زمین غیر وقفی معاوضه شود با توجه به اینکه زمین معاوضه شده وقفنامه ندارد لکن به عنوان رقبه موقوفه مورد معاوضه محسوب می گردد، حکم وقف را دارد یا خیر؟
جواب: در موارد جواز معاوضه باید زمینی که عوض وقف قرار داده شده وقف شود در همان جهتی که زمین اول وقف آن بوده است.
فروش کتب وقفی
372. به فرض وجود جواز فروش کتاب های فوق صرف وجه آن جهت هر کدام یک از موارد ذیل بنابر نیاز ضروری تر کتابخانه به تشخیص مسئول کتابخانه چه حکمی دارد؟ 1- خرید کتاب 2- خرید لوازم کتابداری و کتابخانه 3- هزینه های جاری؟
جواب: در صورت وقف بودن، باید با اشراف متولی شرعی کتاب خریداری شود و در غیر این صورت تابع نظر اهداء کنندگان است.
فروش فرش کهنه مسجد
373. مسجد امیرالمؤمنین(ع) دارای فرشی است که بسیار مستعمل و تقریباً فرسوده است و برای استفاده در مسجد مفید نمی باشد ولکن دارای ارزش ریالی بالا در حدود بیش از دو میلیون تومان می باشد لطفاً بفرمایید: با توجه به اینکه فرش وقفی می باشد آیا فروش آن جایز است؟
جواب: اگر قابل استفاده است فروش آن جایز نیست.
374. در صورت جواز آیا می شود علاوه بر فرش مورد نیاز مسجد باقیمانده پول را در مایحتاج دیگر مسجد از قبیل خرید و نصب کولر و تعمیر مسجد و سایر نیازمندیها مصرف کرد؟
جواب: حکم فروش آن ذکر شد و در موارد جواز فروش احتیاط آن است که پول را صرف در مماثل وقف بکنند، یعنی برای مسجد فرش تهیه کنند.
375. فرش های مستعمل و مستهلک مسجدی به قصد تبدیل به احسن بفروش رسیده بعد از خرید فرش های تازه، مبلغی زیاد بیاید، آیا می توان آن را صرف تعمیر و تأمین و تهیه مایحتاج همان مسجد نمود؟
جواب: با فرض صحت فروش فرش های مسجد مبلغ زیادی باید صرف تهیه فرش شود و اگر در آن مسجد نیاز نباشد در مساجد دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
376. اطراف زمین مزروعی اراضی متعلق به موقوفه، که قبلاً مزورعی بوده ساختمان شده جهت منزل مسکونی یا بعداً می شود و از کشت و زرع افتاده است ولی زمین موقوفه کنار آن ساختمان منزل واقع شده که با مساحت کم نمی شود برای موقوفه خانه سازی کرد و نه قابل کشت زیرا که همسایه ساختمان مانع محصور شده است بنابراین زمین موقوفه بلااستفاده است و رها شده است حضرتعالی اجازه می فرمائید که اینگونه زمین موقوفه را با زمین دیگری با در نظرگرفتن صلاح وقف معاوضه کرد و در صورتی که معاوضه آن را اجازه نمی فرمائید آیا اجازه می فرمائید که اینگونه اراضی موقوفات برای مدت مدیدی مثلاً نود و نه ساله اجاره داده شود، به هر حال استدعا می شود جواب آن را مرقوم فرمائید.
جواب: با امکان استفاده از وقف ولو با اجاره دادن آن تبدیل آن جایز نیست و در فرض سؤال باید زیر نظر متولی شرعی و در جهت وقف از وقف استفاده شود.
377. زمین موقوفه ایست که مال الاجاره آن صرف مدرسه علوم دینیه می شده و صاحب همجوار زمین موقوفه می خواهد زمین موقوفه را با زمین خودش شامل نموده خانه مسکونی بسازد، و او در عوض زمین موقوفه، مغازه یا زمین دیگری که نفعش دو برابر زمین موقوفه است بدهد، آیا تبدیل زمین موقوفه به مغازه اش یا با زمین او که نفعش دو برابر است اجازه می فرمائید؟
جواب: با امکان استفاده از وقف درجهت وقف تغییر و تبدیل آن جایز نیست.
378. ما قطعه زمین داریم که برای احداث منزل کافی نیست و یک قطعه زمین متصل به صورت کرت در کنار ما است که متعلق به حسینیه سادات است ما به سادات یک قطعه زمین بزرگ تر و بهتر و حاصل خیز در محل دیگری پیشنهاد و درخواست نموده ایم که آن قطعه را به ما بدهند و آنها با این پیش شرط با درخواست ما موافقت نموده اند که از آن حضرت استفتاء شود و در صورت موافقت ایشان زمین مورد درخواست ما را به ما اعطاء نمایند.
جواب: زمین اگر وقف حسینیه است تغییر و تبدیل آن شرعاً جایز نیست، ولی اگر ملک خاص سادات محل باشد اختیار آن با مالکین شرعی آن است.
فروش مال وقفی
379. اگر شخصی چند سال قبل زمینی را که از طریق ارث به او رسیده به صورت بیع لازم بفروشد و سپس معلوم شود که آن زمین وقف بوده، آیا این بیع باطل است؟ و درصورتی که باطل باشد، آیا باید قیمت کنونی آن را به مشتری بپردازد یا پولی را که هنگام فروش از او گرفته است؟
جواب: بعد از آنکه معلوم شد زمین فروخته شده در واقع وقف بوده و فروشنده حق فروش آن را نداشته، بیع باطل است و واجب است به همان حالت وقف عودت داده شود و فروشنده باید پولی را که از مشتری در برابر فروش زمین دریافت کرده است، به او برگرداند. و راجع به تنزل ارزش پول بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه نمایند.
380. شخصی مؤسسه تولیدی را که با سند عادی خریده، با سند عادی و قولنامه به فروش می رساند و ثمن معامله را تحویل گرفته و مثمن و مبیع را تحویل خریدار می دهد و معامله شرعاً انجام می شود و خریدار هم پس از تحویل آن مؤسسه مشغول تولید در آن می گردد پس از گذشت مدتی از معامله اداره اوقاف مدعی موقوفه بودن زمین کل آن منطقه می گردد. یعنی چندین روستاکه زمین آن مؤسسه هم در بین آنها و جزئی از کل است. آیا فروشنده و مالک آن در این خصوص ضمانی دارد؟ و نسبت به خریدار مسئولیتی دارد یا خیر؟
جواب: موقوفه قابل خرید و فروش و استملاک نیست. اگر به طریق شرعی ثابت شود که زمین مؤسسه تولیدی فروخته شده وقف است فروشنده ضامن ثمن آن برای خریدار است.
381. اگر خریدار ملک موقوفه در هنگام خرید متوجه اینکه این ملک موقوفه است یا نه اطلاعی نداشته باشد ولی بعدها متوجه شود که این ملک موقوفه بوده است خریدار چه کاری باید برای آزاد کردن ملک موقوفه انجام دهد؟
جواب: در هر صورت وقف قابل خرید و فروش نیست و باید زمین موقوفه را به حال خود برگرداند و خسارات خود را از فروشنده بگیرد.
3- فروش و تبدیل به احسن عین و تجهیزات موقوفه
فصل دهم: احکام تغییر و تبدیل
فصل یازدهم: احکام مساجد
فصل دوازدهم: احکام قبرستان(آرامستان)
فصل سیزد هم: مفاد برخی از الفاظ مربوط به وقف
فصل چهاردهم: احکام اخوات وقف(حبس، وصیت، نذر)
فصل پانزدهم: استفتائات جدید احکام وقف
کاربر گرامی؛ لطفا قبل از تکمیل فرم، موارد زیر را مطالعه کنید:
جهت مکاتبه با دفتر، از قسمت ارسال نامه استفاده نمایید.
به منظور استفتاء یا ارسال سوال شرعی، از قسمت ارسال سوال شرعی استفاده نمایید.
جهت ارایه انتقاد و پیشنهاد به سایت دفتر، از قسمت ارتباط با پایگاه استفاده نمایید.
از فرم زیر فقط برای ارایه نظرات در مورد محتوای همین صفحه استفاده نمایید.
