1- Tikişli paltar geyinmək (kişilər üçün)

Məsələ 162. Ehram halında kişilərin tikişli paltar geyinməsi, o cümlədən köynək, qəba, şalvar, pencək, palto, alt paltarı və s. geyinməsi haramdır. Həmçinin düyməsini bağladıqda köynək və bu kimi bir paltar olan düyməli paltarları geyinmək kişilərə haramdır.

Məsələ 163. Əvvəlki məsələdə tikişli paltar, toxunma paltar və ya bu kimi paltarlar arasında fərq yoxdur.

Məsələ 164. “Paltar” sayılmayan tikişli bir şeyi geyinmək, məsələn, kəmərdən, pul qabından, qol saatının bağından və s. istifadə etməyin maneəsi yoxdur.

Məsələ 165. Tikişli olan döşəkçənin və ya geyinilməsi haram olan paltarın üstündə əyləşmək və yatmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 166. Tikişli olan yorğanı, adyalı və bu kimi bir örtüyü çiyinlərə atmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 167. Ehram paltarının ətrafının tikişli olmasının maneəsi yoxdur.

Məsələ 168. Əgər ehramda olan şəxs bilərəkdən tikişli paltar geyinsə, bir qoyun kəffarə verməlidir. Həmçinin əgər bir neçə tikişli paltar geyinsə, məsələn, şalvar, köynək, pencək və alt paltarı geyinsə, onların hər biri üçün ayrıca olaraq kəffarə verməlidir.

Məsələ 169. Əgər ehramda olan şəxs havanın soyuqluğu ilə, yaxud xəstəliklə və ya başqa bir üzr ilə əlaqədar olaraq tikişli paltar geyinmək məcburiyyətində qalsa, tikişli paltar geyinə bilər. Amma ehtiyat-vacibə görə, bir qoyun kəffarə verməlidir.

Məsələ 170. Qadınlar ehram halında istənilən tikişli paltarı geyinə bilərlər və onlar üçün bu əməlin kəffarəsi yoxdur. Amma qadınlar ehram halında əlcək geyinə bilməzlər.

2- Ayağın üstünü tam örtmək (kişilər üçün)

Məsələ 171. Ehramda olan kişi ayaqqabı və corab geyinməməlidir. Ehtiyat-vacibə görə, ayağın üstünü tam örtən bir şey, məsələn, çarıq da geyinməməlidir.

Məsələ 172. Tərlik və qalın bağı olan, amma ayağın üstünü tam örtməyən ayaqqabı geyinməyin maneəsi yoxdur.

Məsələ 173. Əyləşərkən və ya yatarkən ayağın üstünü yorğan, örtük və bu kimi bir şeylə örtməyin maneəsi yoxdur. Həmçinin ehram paltarının ayağın üstünü örtməsinin maneəsi yoxdur.

Məsələ 174. Əgər ehramda olan şəxs ayaqqabı və ya ayağın üstünü tam örtən bu kimi bir şeyi geyinmək məcburiyyətində qalsa, o, ayağının üstünü örtə bilər. Amma ehtiyat-vacibə görə, onun üzərində yarıq açmalıdır.

Məsələ 175. Əvvəlki məsələlərdə sadalanan ayaqqabı, corab və bu kimi şeyləri geyinməyin kəffarəsi yoxdur. Amma corab üçün kəffarə ünvanında bir qoyun qurban kəsmək ehtiyat-müstəhəbə müvafiqdir.

Məsələ 176. Sözügedən hökm (yəni corab, ayaqqabı və bu kimi şeyləri geyinməyin haramlığı) kişilərə aiddir. Amma qadınların da onları geyinməməsi ehtiyat-müstəhəbə müvafiqdir.

4- Kölgə altında olmaq (kişilər üçün)

Məsələ 191. Yol gedərkən (məsələn, miqatdan Məkkəyə və ya Məkkədən Ərəfata və s. gedərkən) ehramda olan kişinin kölgə altında olmasına icazə verilmir. Amma əgər yol əsnasında dayansa, kölgə altına keçməsinin maneəsi yoxdur. Həmçinin getdiyi yerdə evə və ya restorana daxil olmasının maneəsi yoxdur. Beləliklə, tavanlı avtobus ilə səfər etməyə icazə verilmir. Amma Məkkəyə çatdıqdan sonra evlərdə, restoranlarda və s. yol gedərkən kölgə altında olmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 192. Ehtiyata görə, ehramda olan şəxs Məkkəyə çatdıqdan sonra umrənin əməllərini yerinə yetirməmişdən qabaq, həmçinin Ərəfatda və Minada ehram halında olarkən hərəkətli kölgələrin altında, məsələn, tavanlı avtobusların və çətirlərin kölgəsi altında olmaqdan çəkinməlidir.

Məsələ 193. Əvvəlki iki məsələdə qeyd edilən hökm gündüz vaxtına aiddir. Gecə vaxtı tavanlı avtobusa minməyin maneəsi yoxdur, baxmayaraq ki, bu barədə ehtiyata riayət etmək bəyənilir.

Məsələ 194. Ehtiyata görə, ehramda olan şəxs yağışlı və soyuq gecələrdə yağışdan və soyuqdan qorunmaq məqsədilə tavanlı avtobusa və ya bu kimi bir nəqliyyat vasitəsinə minməkdən çəkinməlidir.

Məsələ 195. Divarın, ağacın və ya bu kimi şeylərin kölgəsi altında olmağın, həmçinin hərəkətsiz tavanların altından keçməyin, məsələn, körpünün altından və ya tuneldən keçməyin, hətta gündüz vaxtı belə, maneəsi yoxdur.

Məsələ 196. Kölgə altında olmaq yalnız kişilərə haramdır və qadınlar üçün maneəsi yoxdur.

Məsələ 197. Kölgə altında olmağın kəffarəsi bir qoyundur.

Məsələ 198. Əgər ehramda olan şəxs xəstəlik və ya başqa bir üzr ilə əlaqədar kölgə altında olmaq məcburiyyətində qalsa, kölgə altında ola bilər, amma bir qoyun kəffarə verməlidir.

Məsələ 199. Kölgə altında olmağın bir ehram üçün bir kəffarəsi vardır, baxmayaraq ki, bu iş bir neçə dəfə yerinə yetirilibdir. Beləliklə, əgər şəxs umrə ehramında bir neçə dəfə kölgə altında olsa, ona yalnız bir kəffarə vacib olur. Həcc ehramında da hökm eynidir.

5- Xoş qoxu istifadə etmək

Məsələ 200. Ehram halında hər növ ətirdən, o cümlədən müşk, ud, gülab və digər ətirlərdən istifadə etmək haramdır.

Məsələ 201. Öncədən üzərinə ətir vurulan bir paltardan ətir qoxusu duyulduğu müddətdə onu geyinmək olmaz.

Məsələ 202. Ehtiyata görə, (ehram halında) xoş qoxulu sabun və şampundan istifadə etmək olmaz.

Məsələ 203. Ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs xoş qoxulu hər bir şeyi qoxulamaqdan çəkinməlidir, baxmayaraq ki, həmin şey “ətir” adlanmır, məsələn, ətirli güllər, göyərtilər və meyvələri qoxulamamalıdır.

Məsələ 204. Ehramda olan şəxs zəfəran vurulmuş yeməyi yeyə bilməz.

Məsələ 205. Ehramda olan şəxsin alma, portağal və bu kimi xoş qoxulu meyvələri yeməsinin maneəsi yoxdur. Amma ehtiyat-vacibə görə, onları qoxulamaqdan çəkinməlidir.

Məsələ 206. Ehramda olan şəxs xoşagəlməz qoxuya görə burnunu tuta bilməz, amma xoşagəlməz qoxu gələn məkandan xaric ola və ya oradan keçib gedə bilər.

Məsələ 207. Ehtiyat-vacibə görə, ətirlərdən və xoş qoxulardan – istər zəfəran kimi yeməklərdə istifadə edilən, istərsə də bunlardan qeyri xoş qoxulardan – bilərəkdən istifadə etməyin kəffarəsi bir qoyundur.

6- Aynaya baxmaq

Məsələ 208. Ehram halında bəzək məqsədilə aynaya baxmaq haramdır. Amma zinət məqsədi olmadan aynaya baxmağın (məsələn, sürücünün aynaya baxmasının) maneəsi yoxdur.

Məsələ 209. Saf suya və ya şəkili əks etdirən cilalanmış əşyalara baxmaq aynaya baxmaq kimidir. Yəni əgər zinət məqsədilə olarsa, onlara baxmağa icazə verilmir.

Məsələ 210. Əgər ehramda olan şəxs ayna olan otaqda qalırsa və səhvən aynaya baxacağını bilirsə, o, həmin otaqda qala bilər, amma aynanı otaqdan çıxarsa və ya üstünü bir şeylə örtsə, daha yaxşı olar.

Məsələ 211. Zinət məqsədilə olmadığı təqdirdə, eynək taxmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 212. Ehram halında fotoaparatla şəkil çəkməyin və ya kamera ilə çəkiliş etməyin maneəsi yoxdur.

Məsələ 213. Aynaya baxmağın kəffarəsi yoxdur, amma ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs aynaya baxdıqdan sonra “ləbbeyk” deməlidir.

7- Üzük taxmaq

Məsələ 214. Ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs zinət hesab olunduğu təqdirdə, üzük taxmamalıdır.

Məsələ 215. Əgər üzük taxmaq zinət üçün deyildirsə, əksinə, müstəhəb əmələ riayət etmək və ya başqa bir məqsəd daşıyırsa, bu halda üzük taxmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 216. Ehram halında üzük taxmağın kəffarəsi yoxdur.

8- Xınadan və saç boyasından istifadə etmək

Məsələ 217. Ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs zinət hesab olunduğu təqdirdə, xınadan və saç boyasından istifadə etməməli, ümumiyyətlə, zinət sayılan hər şeydən çəkinməlidir.

Məsələ 218. Əgər bir şəxs ehram bağlamamışdan qabaq əllərinə, ayaqlarına və dırnaqlarına xına qoyubsa və ya saçlarını boyayıbsa və ehram bağladığı zaman onların rəngi qalıbsa, bunun maneəsi yoxdur.

Məsələ 219. Xınadan və saç boyasından istifadə etməyin kəffarəsi yoxdur.

9- Bədənə yağ sürtmək

Məsələ 220. Ehramda olan şəxs bədəninə və saçlarına yağ vura bilməz, bu yağ istər zinət üçün istifadə edilən yağlardan olsun, istərsə də başqa yağlar olsun, yaxud istər ətirli olsun, istərsə də ətirli olmasın, bunun fərqi yoxdur.

Məsələ 221. Əgər ətirli yağlardan istifadə edildiyi təqdirdə onun qoxusu ehram bağlanılan vaxtadək insanın bədənində qalacaqdırsa, bu halda ehram bağlamamışdan qabaq da onlardan istifadə etməyə icazə verilmir.

Məsələ 222. Xoş qoxusu olmadığı təqdirdə, yağı və piyi yeməyin maneəsi yoxdur.

Məsələ 223. Əgər ehramda olan şəxs müalicə məqsədilə, yaxud Günəşin zərərli şüalarından və ya bədənin iltihabına və yanığına səbəb olan tərləmədən qorunmaqdan ötrü bədəninə yağ sürtmək məcburiyyətində qalarsa, yağdan istifadə etməsinin maneəsi yoxdur.

Məsələ 224. Ehtiyata görə, bədənə xoş qoxulu yağ sürtməyin kəffarəsi bir qoyundur. Xoş qoxusu olmayan yağ sürtməyin kəffarəsi isə bir fəqiri doyuzdurmaqdır, baxmayaraq ki, hər iki halda kəffarənin vacib olması uzaq ehtimal deyildir.

10- Baş və bədənin tükünü qoparmaq və ya qırxmaq

Məsələ 225. Ehram halında baş və bədənin hər hansı bir hissəsinin tükünü – istər az olsun, istərsə də çox olsun – qopararaq və ya qırxaraq aradan aparmaq haramdır. Həmçinin istər şəxs öz başının və bədəninin tükünü qoparsın və ya qırxsın, istərsə də başqa bir şəxsin baş və bədəninin tükünü qoparsın və ya qırxsın, fərqi yoxdur və bu iş haramdır.

Məsələ 226. Əgər dəstəmaz alarkən, qüsl edərkən və ya təyəmmüm edərkən bədənin tükü öz-özünə qopub düşərsə və insanın öz bədənindən tük qoparmaq kimi bir niyyəti olmazsa, bunun iradı yoxdur.

Məsələ 227. Əgər ehramda olan şəxs tükü qoparmaq və ya qırxmaq məcburiyyətində qalarsa, məsələn, göz qapağının altında olan və onu incidən bir tükü qoparmaq və ya baş ağrısının yaranmasına səbəb olan saçları qırxmaq məcburiyyətində qalarsa, bu işi görməsinin maneəsi yoxdur.

Məsələ 228. Əgər ehramda olan şəxs bilərəkdən başını qırxsa, bir qoyun kəffarə verməlidir. Amma əgər diqqətsizlik üzündən, yaxud səhvən, yaxud da məsələni bilmədiyinə görə bu işi etsə, ona kəffarə vacib olmur.

Məsələ 229. Əgər ehramda olan şəxs başını qırxmaq məcburiyyətində qalarsa, bu işin kəffarəsi on iki müdd təamdır və altı miskinə verilməlidir. Yaxud üç gün oruc tutmalı və ya bir qoyun verməlidir.

Məsələ 230. Əgər ehramda olan şəxs saçlarını qayçı və ya maşınla qısaltsa, ehtiyat-vacibə görə, bir qoyun kəffarə verməlidir.

Məsələ 231. Əgər ehramda olan şəxs əlini başına çəksə və onun bir və ya daha çox saçı düşsə, ehtiyat-müstəhəbə görə, bir ovuc buğda, ya un və ya bu kimi ərzaqlar sədəqə versin.

11- Sürmə çəkmək

Məsələ 232. Sürmə çəkmək zinət hesab olunduğu təqdirdə, ehramda olan şəxs sürmə çəkə bilməz. Həmçinin gözün ətrafına xətt çəkmək – belə ki, bunu qadınlar edirlər – olmaz və bu halda qara, yoxsa başqa rənglərdən istifadə olunmasının fərqi yoxdur.

12- Dırnaq tutmaq

Məsələ 233. Ehramda olan şəxsin əl və ya ayaq dırnaqlarını tutması haramdır. İstər dırnaqlarının hamısını tutsun, istərsə də bəzisini tutsun, fərqi yoxdur və bu iş haramdır. Həmçinin istər dırnağı kökündən tutsun, istər qısaltsın, istərsə də qoparsın, fərqi yoxdur. Bunu hansı vasitə ilə (qayçı, dınaqtutan və ya başqa bir vasitə ilə) etməsinin də fərqi yoxdur.

Məsələ 234. Əgər ehramda olan şəxs dırnağını tutmaq məcburiyyətində qalarsa (məsələn, dırnağın bir hissəsi qopsa və qalan hissəsi insanı incitsə), bunu etməsinin maneəsi yoxdur.

Məsələ 235. Başqa bir şəxsin dırnağını tutmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 236. Dırnağı tutmağın kəffarəsi aşağıdakı qaydadadır:

- Əgər əl və ya ayaq dırnaqlarının birini və ya daha çoxunu tutsa, hər dırnaq üçün bir müdd təam kəffarə verməlidir.

- Əgər əl və ya ayaq dırnaqlarının hamısını qısaltsa, bir qoyun kəffarə verməlidir.

- Əgər əl və ayaq dırnaqlarının hamısını eyni vaxtda qısaltsa, bir qoyun kəffarə verməlidir.

- Əgər əl dırnaqlarını bir vaxtda və ayaq dırnaqlarını başqa bir vaxtda qısaltsa, iki qoyun kəffarə verməlidir.

13- Bədəndən qan çıxartmaq və dişi çəkmək

Məsələ 237. Ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs bədənindən qan çıxmasına səbəb olan bir iş görməməlidir.

Məsələ 238. Ehram halında əzələdaxili inyeksiya etməyin maneəsi yoxdur. Amma əgər bədəndən qanın çıxmasına səbəb olarsa, ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs yalnız zərurət halında bunu etsin.

Məsələ 239. Əgər dişi çəkmək qanın çıxmasına səbəb olarsa, ehtiyat-vacibə görə, yalnız zərurət və ehtiyac halında bu iş görülsün.

Məsələ 240. Bədəndən qan çıxartmağın kəffarəsi yoxdur, amma bir qoyun kəffarə vermək müstəhəbdir.

14- Fasiqlik

Məsələ 241. Fasiqlik – burada yalan danışmaq, söyüş söymək və lovğalanmaq mənasını bildirir. Deməli, ehram halında yalan danışmaq və söyüş söyməyin haramlığı daha çoxdur. Amma adi halda haram olmayan lovğalıq xüsusiyyəti ehram halında haramdır.

Məsələ 242. Fasiqliyin kəffarəsi yoxdur və yalnız Allahdan bağışlanma diləmək lazımdır.

15- Mübahisə etmək

Məsələ 243. Ehramda olan şəxsin mübahisə edərkən Allaha and içməsi haramdır. Məsələn, mübahisə zamanı “لا والله” (la vəllah) və “بلی والله” (bəla vəllah) ifadələrini söyləməsi haramdır.

Məsələ 244. Ehtiyat-vacibə görə, ehramda olan şəxs mübahisə zamanı “Allah” sözünün başqa dillərə tərcüməsi olan ifadəyə (məsələn, azərbaycan dilində olan “Tanrı” ifadəsinə) and içməkdən çəkinməlidir. Həmçinin ehtiyat-vacibə görə, Allahın başqa adlarına, məsələn, Rəhman, Rəhim, Qadir, Mütəal və s. adlarına da and içməkdən çəkinməlidir.

Məsələ 245. Mütəal Allahdan qeyri müqəddəslərə and içmək ehramın haram əməllərindən deyildir.

Məsələ 246. Əgər ehramda olan şəxs doğru and içsə, birinci və ikinci dəfədə yalnız Allahdan bağışlanma diləməlidir və boynuna kəffarə gəlmir. Amma əgər iki dəfədən çox doğru and içsə, bir qoyun kəffarə verməlidir.

Məsələ 247. Əgər ehramda olan şəxs yalan and içsə, birinci və ikinci dəfədə bir qoyun kəffarə verməlidir. Ehtiyata görə, ikinci dəfədə iki qoyun kəffarə versin. Amma əgər iki dəfədən çox yalan and içsə, hər dəfəsində bir inək kəffarə verməlidir.

16- Bədəndə olan həşəratları öldürmək

Məsələ 248. Ehtiyata görə, ehram halında bədəndə olan biti öldürmək olmaz. Başqa həşəratlar, məsələn, birə üçün də hökm eynidir.

17- Hərəmin ağaclarını və ya bitkilərini kökündən qoparmaq və kəsmək

Məsələ 249. Hərəmdə bitən ağacları və bitkiləri kəsmək, sındırmaq və kökündən qoparmaq həm ehramda olan şəxsə, həm də ehramda olmayan şəxsə haramdır.

Məsələ 250. Yol getmək nəticəsində qopan bitkilər və ya heyvanların yemi kimi istifadə edilən bitkilər bu hökmdən müstəsnadır.

Məsələ 251. Hərəmin qurumuş bitkilərini və kollarını qoparmağın kəffarəsi yoxdur, amma bu əmələ görə Allahdan bağışlanma diləmək lazımdır. Lakin əgər bir şəxs kəsilməsi haram olan bir ağacı kəsərsə, ehtiyat-vacibə görə, bir inək kəffarə verməlidir.

18- Silah gəzdirmək

Məsələ 252. Ehramda olan şəxsə silah gəzdirməyə icazə verilmir.

Məsələ 253. Əgər özünün və ya başqalarının canını qorumaqdan ötrü silah gəzdirməyə ehtiyac olarsa, bu halda ehramda olan şəxsə silah gəzdirməyə icazə verilir.

19- Səhrada yaşayan çöl heyvanlarını ovlamaq

Məsələ 254. Ehram halında səhrada yaşayan heyvanı ovlamaq haramdır. Amma əgər heyvanın zərər yetirmək qorxusu mövcud olarsa, bu halda onu öldürməyə icazə verilir. Quşları və çəyirtkələri ovlamaq da haramdır.

Məsələ 255. Ehramda olan şəxsə ov ətini yemək haramdır, istər heyvanı onun özü ovlamış olsun, istərsə də başqası ovlamış olsun, yaxud istər heyvanı ovlayan şəxs ehramda olsun, istərsə də olmasın.

Məsələ 256. Ehramda olan şəxs üçün dəniz heyvanlarını, məsələn, balığı ovlamağın və yeməyin maneəsi yoxdur.

Məsələ 257. Ehramda olan şəxsin ev heyvanlarını, məsələn, qoyunu və toyuğu kəsməsi və onun ətindən yeməsinin maneəsi yoxdur.

Məsələ 258. Hərəm ərazisində heyvan ovlamağa icazə verilmir, ovlayan şəxs istər ehramda olsun, istərsə də olmasın.

Diqqət: Ov etmək və onun kəffarəsinə aid hökmlər olduqca genişdir. Amma hazırkı dövrdə bu hökmlər qarşıya çıxmadığına görə onları açıqlamırıq.

20- Cinsi əlaqə

Məsələ 259. Ehram halında cinsi əlaqədə olmaq, həmçinin qadından digər cinsi ləzzətlər almaq, məsələn, qadını öpmək, şəhvətlə ona toxunmaq və baxmaq haramdır.

Məsələ 260. Şəhvətlə olmadığı təqdirdə, ər və arvadın bir-birinə baxması, bir-birinin əlinə toxunmasının maneəsi yoxdur.

Məsələ 261. İnsanın məhrəmləri, məsələn, ata və anası, qardaş və bacısı, əmi və dayısı, bibi və xalası və başqaları ehram halında da ona məhrəmdirlər. Günah etmək qorxusu olmadığı təqdirdə, onlara baxmağın maneəsi yoxdur.

Məsələ 262. Həyat yoldaşı ilə cinsi əlaqədə olmağın kəffarəsi bir dəvədir. Bəzi hallarda isə bu əməl həccin pozulmasına səbəb olur. Bu məsələ fiqh kitablarında geniş izah olunubdur.

Məsələ 263. Cinsi əlaqədən qeyri cinsi ləzzətlərin də hər birinin kəffarəsi vardır və fiqh kitablarında geniş izah olunubdur.

21- Qadınla izdivac əqdi bağlamaq

Məsələ 264. Ehramda olan şəxsin bir qadınla izdivac əqdi bağlamasına və ya başqası üçün izdivac əqdi oxumasına, hətta o şəxs ehramda olmasa belə, icazə verilmir. Bu əqd düzgün deyildir.

Məsələ 265. İstər daimi izdivac əqdi olsun, istərsə də müvəqqəti izdivac əqdi olsun, ehramda olan şəxsin izdivac əqdi bağlaması haramdır.

22- İstimna

Məsələ 266. Ehram halında istimna etmək haramdır və onun hökmü cinsi əlaqədə olmağın hökmü ilə eynidir. “İstimna” dedikdə, insanın özü ilə məninin xaric olmasına səbəb olan bir işi görməsi nəzərdə tutulur.