1- حبس

 انقضاء مدت حبس و برگشت عین محبوسه به ملک حابس

756. اگر فردی زمین خود را برای مدّت معینی بر چیزی که وقف بر آن صحیح است حبس کند به این امید که بعد از انقضاء مدّت حبس به او برگردد، آیا زمین بعد از پایان مدّت به او بر می گردد و او حق انتفاع از آن را مانند سایر املاکش دارد؟

جواب: اگر زمین، ملک شرعیِ حبس کننده باشد و او آن را طبق موازین شرعی حبس کرده باشد، حبس محکوم به صحت است و آثار شرعی آن بر زمین مترتب می شود و ملک بعد از انقضاء مدّت حبس به حبس کننده برمی گردد و مانند سایر املاک اوست بنابر این منافع و نمائات آن برای اوست.

 حکم فروش و تقسیم مال محبوسه ابدی و یا ثلث میت

757. اگر ملکی که توسط مالک، حبس دائم بر چیزی که وقف بر آن صحیح است شده و یا ثلث میّتی که وصیت به حفظ عین آن برای ابد نموده تا درآمدهای آن در جهتی که معین کرده مصرف شود، توسط ورثه بین خودشان به عنوان ارث تقسیم شود و آن را در سند رسمی به نام خودشان ثبت کنند و یا آن را بدون مجوز شرعی به دیگری بفروشند، آیا حرمت تملّک و بیع املاک و آبها و زمین های وقفی شامل آن هم می شود؟

جواب: ملک و ثلثی که حبس دائم شده اند، در عدم جواز تملّک و بیع، در حکم وقف هستند و تقسیم آنها بین ورثه به عنوان ارث و همچنین بیع آنها باطل است.

 وقف مال محبوسه

758. اینجانب قطعه زمینی را وقف کردم به مدت 5 سال هنوز مدت 5 سال تمام نشده بود روی همین زمین وقف دائمی نوشتم. آیا حالا که هنوز وقف حبس آن به اتمام نرسیده و وقف دائم نوشته شده باید به وقف دائم عمل کرد در صورتی که از دائم بودنش منصرفم آیا مجازم بعد از اتمام مدت حبس شخصاً تصرف کنم؟

جواب: در وقف مزبور اشکالی نیست و بر فرض صحت حبس بعد از اتمام شدن مدت حبس تأثیر می کند، البته شرط است در صحت وقف قبض.و اگر قبض محقق نشود وقف تمام نیست و اختیار در این صورت با مالک است.

3- نذر

 نذر برای امام زاده و مقبره

 766. آیا با پول موقوفات و نذورات امامزاده ها می توان ماشین به نام وقف و یا امامزاده خرید و آن را در اختیار اداره اوقاف قرار داد تا استفاده نماید؟ آیا می توان کارمند و کارگر امامزاده و یا موقوفات که حقوق  بگیر وقف و امامزاده می باشد به صورت تمام وقت در اختیار اداره اوقاف باشد؟

جواب: در مصرف عوائد موقوفات باید طبق نظر واقف عمل شود و نذورات نیز در هر راه مشروعی که نذر شده مصرف شود و نذر بر امامزاده باید صَرف مصالح آن امامزاده شود، و از آن جمله است اجرت کسانی که برای آن امامزاده زحمت می کشند.

767. سه نفر از سادات روستا که مورد احترام مردم منطقه بوده فوت کرده اند و مقبره ای برای آنها ساخته شده و مردم در ایام مختلف به زیارت آن بزرگواران می روند و نذوراتی نیز به داخل صندوق که در محل تعبیه گردیده واریز می نمایند. آیا نذورات واریزی به صندوق متعلق به وراث آنها می باشد یا اینکه مقبره یاد شده جزء اماکن مذهبی اسلامی بود و باید از طرف اداره اوقاف و امور خیریه اشخاصی را به عنوان هیئت امناء انتخاب تا ضمن اداره نمودن مکان مزبور نذورات متعلق به آن را به تعمیرات و سایر احتیاجات ضروری مکان یاد شده برسانند؟

جواب: اموال مذکور به ورثه نمی رسد بلکه اگر متولی دارد زیر نظر آنها و الا زیر نظر اوقاف در جهت نذر مصرف شود.

عمل به نذر

768. شخصی از دنیا رفته است که چند مورد نذر داشته است آیا ورثه با توجه به مشکلات اقتصادی پیش آمده (در اثر فوت) باید نذرها را ادا نمایند یا خیر؟
الف) این شخص مذکور یک فقره نیز وقف کرده است آیا به وقف نیز عمل شود؟
ب) خانم این شخص نیز نذر هر ساله داشته است و الان میسور نیست چگونه باید عمل بکند؟
ج) همین خانم نیز یک فقره وقف نموده است با توجه به وضع فعلی معیشتی خانواده آیا می تواند به وقف عمل نکند یا خیر؟

جواب: نذر اگر بدون صیغه شرعیه مخصوص به نذر باشد صحیح نیست و عمل به آن لازم نیست و بر دیگران از جمله ورثه لازم نیست به نذر شخص عمل کنند و اگر آنچه وقف شده تحویل هم داده شده است باید به آن عمل شود و اگر قبض معتبر در وقف محقق نشده باقی بر ملک است و به ورثه می رسد.

نذر شمع

769. عده ای از زائرین محترم بقاع متبرکه طبق معمول قبل که برق نبوده، بر اثر ناآگاهی مبادرت به نذر و روشن کردن شمع در اینگونه اماکن می کنند که این کار نه تنها نفعی برای امامزاده ندارد بلکه چربی و دود آن باعث از بین بردن کاشیکاری و آینه کاری و در نتیجه ضرر و زیان به امامزاده و آلوده کردن محیط امامزاده و مزاحمت برای زائرین می شود.
لذا مستدعی است در نامه ای وجه شرعی آن را بیان نمایید تا انشاءالله مفید به حال امامزادگان علیهم السلام باشد و آیا اصل نذر چه وجهی دارد؟

جواب: در حال حاضر که روشنائی اماکن مذهبی با برق تأمین می شود نذر شمع وجهی ندارد و شرعاً صحیح نیست و اختیار مصرف وجوه با شخص نذر کننده است.

مصرف نذورات مسجد و حسینیه

770. مردم بابت نذورات شخصی خود وجوهاتی را در داخل صندوق ضریح های مستقر در این حسینیه واریز می نمایند. آیا استفاده از وجوهات نذری با نظارت هیئت امناء برای مصارف حسینیه اشکال دارد؟

جواب: اگر برای احتیاجات حسینیه اهداء می کنند اشکالی ندارد.

771. پولی که نمازگزاران مسجد به متصدیان مسجد (یا صندوق ها) به عنوان کمک و نذر پرداخت می کنند و نیت مصرف آن را مشخص نمی کنند، آیا امام جماعت و هیئت امناء می توانند بنابر صلاحدید علاوه بر مخارج جاری مسجد، صرف امور فرهنگی (دعای ندبه، هزینه بسیج و...) نمایند؟

جواب: چنانچه صاحبان پول اختیار آن را به متصدیان واگذار کرده اند اشکال ندارد.

جمع آوری نذورات، برای عمل به خواب و رؤیا

772. اخیراً برخی از افراد خیر به عنوان اینکه فردی خواب دیده اقدام به جمع آوری پول و نذورات به منظور احداث مهدیه و مسجد و بناهای خیریه در اراضی کشاورزی متعلق به تعدادی از کشاورزان نموده اند تا نیت خود را عملی نمایند. حالیه سؤال اینجاست:
آیا صرف عنوان کردن خواب بر مؤمنین و متدینین صحت شرعی و عقلی برای احداث بنای مسجد را ایجاد می کند؟
آیا با عنوان کردن خواب، اراضی که متعلق به کشاورزان است در حال حاضر در آن به کشت و زرع مشغول اند بدون اینکه مالکین چنین نیتی را داشته باشند به وقف مبدل می شود آیا رضایت مالکین برای احداث این گونه بناها شرط است یا خیر؟
با وجود نیاز نقاط دیگر شهر که فاقد حسینیه و مسجد هستند و نیاز مبرم به چنین اماکنی دارند آیا ساخت مسجد در این محل صحت شرعی و عقلی دارد یا خیر؟

جواب: 1) خواب اعتبار شرعی ندارد، ولی اگر مؤمنین بخواهند کمک کنند اشکالی ندارد.
2) در وقف رضایت مالک معتبر است و تصرف در ملک غیر باید با رضایت مالک باشد.
3) تشخیص موضوع نیاز به رسیدگی دارد و سزاوار است خود مؤمنین با ملاحظه ضوابط شرعی و عرفی اقدام به اینگونه امور نمایند، و از هرگونه اختلاف بپرهیزند.