احكام سر بريدن و شكار كردن حيوانات

٢٥٨٣ اگر حيوان حلال گوشت را به دستوری كه بعدا گفته می شود سر ببرند: چه وحشی باشد و چه اهلی، بعد از جان دادن، گوشت آن حلال و بدن آن پاك است، ولی بهيمه ای كه انسان با آن وطی و نزديكی كرده و حيوانی كه نجاستخوار شده، اگر به دستوری كه در شرع معين نموده اند آن را استبراء نكرده باشند، بعد از سر بريدن گوشت آن حلال نيست.

٢٥٨٤ حيوان حلال گوشت وحشی مانند آهو و كبك و بز كوهی و حيوان حلال گوشتی كه اهلی بوده و بعدا وحشی شده مثل گاو و شتر اهلی كه فرار كرده و وحشی شده است، اگر به دستوری كه بعدا گفته می شود آنها را شكار كنند، پاك و حلال است ولی حيوان حلال گوشت اهلی مانند گوسفند و مرغ خانگی و حيوان حلال گوشت وحشی كه به واسطه تربيت كردن اهلی شده است، با شكار كردن پاك و حلال نمی شود.

٢٥٨٥ حيوان حلال گوشت وحشی در صورتی با شكار كردن پاك و حلال می شود كه بتواند فرار كند يا پرواز نمايد، بنابر اين بچه آهو كه نمی تواند فرار كند و بچه كبك كه نمی تواند پرواز نمايد، با شكار كردن پاك و حلال نمی شود، و اگر آهو و بچه اش را كه نمی تواند فرار كند با يك تير شكار نمايند، آهو حلال و بچه اش حرام است.

٢٥٨٦ حيوان حلال گوشتی كه مانند ماهی خون جهنده ندارد، اگر به خودی خود بميرد، پاك است، ولی گوشت آن را نمی شود خورد.

٢٥٨٧ حيوان حرام گوشتی كه خون جهنده ندارد مانند مار با سر بريدن حلال نمی شود،ولی مرده آن پاك است.

٢٥٨٨ سگ و خوك به واسطه سر بريدن و شكار كردن پاك نمی شوند و خوردن گوشت آنها هم حرام است و حيوان حرام گوشتی را كه درنده و گوشتخوار است مانند گرگ و پلنگ، اگر به دستوری كه گفته می شود سر ببرند يا با تير و مانند آن شكار كنند،پاك است ولی گوشت آن حلال نمی شود، و اگر با سگ شكاری آن را شكار كنند، پاك شدن بدنش هم اشكال دارد.

٢٥٨٩ فيل و خرس و بوزينه و موش و حيواناتی كه مانند مار و سوسمار در داخل زمين زندگی می كنند، اگر خون جهنده داشته باشند و به خودی خود بميرند، نجسند، و همچنين اگر سر آنها را ببرند، پاك نمی شوند، مگر راسو و سوسمار كه پاك شدن آن با تذكيه خالی از وجه نيست.

٢٥٩٠ اگر از شكم حيوان زنده بچه مرده ای بيرون آيد يا آن را بيرون آورند،خوردن گوشت آن حرام است.

دستور سر بریدن حیوانات
٢٥٩١ دستور سر بریدن حیوان آن است که چهار رگ بزرگ گردن آن را از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند، و اگر آنها را بشکافند، کافی نیست.

٢٥٩٢ اگر بعضی از چهار رگ را ببرند و صبر کنند تا حیوان بمیرد، بعد بقیه را ببرند، فایده ندارد. بلکه اگر به این مقدار هم صبر نکنند، ولی به طور معمول چهار رگ را پشت سر هم نبرند، اگر چه پیش از جان دادن حیوان بقیه رگها را ببرند، اشکال دارد.

٢٥٩٣ اگر گرگ گلوی گوسفند را به طوری بکند که از چهار رگی که در گردن است و باید بریده شود چیزی نماند، آن حیوان حرام می شود، ولی اگر مقداری از گردن را بکند و چهار رگ باقی باشد، یا جای دیگری بدن را بکند، در صورتی که گوسفند زنده باشد، و به دستوری که گفته می شود سر آن را ببرند، حلال و پاک می باشد.

شرايط سر بريدن حيوان

٢٥٩٤ سر بريدن حيوان پنج شرط دارد: اول : كسی كه سر حيوان را می برد چه مرد باشد چه زن، بايد مسلمان باشد و اظهار دشمنی با اهل بيت پيغمبر صلی الله عليه و آله و سلم نكند و بچه مسلمان هم اگر مميز باشد يعنی خوب و بد را بفهمد،می تواند سر حيوان را ببرد. دوم: سر حيوان را با چيزی ببرند كه از آهن باشد، ولی چنانچه آهن پيدا نشود و طوری باشد كه اگر سر حيوان را نبرند می ميرد، با چيز تيزی كه چهار رگ آن را جدا كند مانند شيشه و سنگ تيز، می شود سر آن را بريد. سوم:در موقع سر بريدن جلوی بدن حيوان رو به قبله باشد و كسی كه می داند بايد رو به قبله سر ببرد اگر عمدا حيوان را رو به قبله نكند، حيوان حرام می شود، ولی اگر فراموش كند، يا مساله را نداند، يا قبله را اشتباه كند، يا نداند قبله كدام طرف است،يا نتواند حيوان را رو به قبله كند، اشكال ندارد. چهارم: وقتی می خواهد سر حيوان را ببرد يا كارد به گلويش بگذارد به نيت سر بريدن، نام خدا را ببرد و همين قدر كه بگويد: "بسم الله" كافی است واگر بدون قصد سر بريدن، نام خدا را ببرد، آن حيوان پاك نمی شود و گوشت آن هم حرام است، ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد، اشكال ندارد. پنجم: حيوان بعد از سر بريدن حركتی بكند، اگرچه مثلا چشم يا دم خود را حركت دهد، يا پای خود را به زمين زند كه معلوم شود زنده بوده است.

چيزهايی كه موقع سر بريدن حيوانات مستحب است

٢٥٩٩ چند چيز در سر بريدن حيوانات مستحب است: اول: موقع سر بريدن گوسفند، دو دست و يك پای آن را ببندند و پای ديگرش را باز بگذارند، و موقع سر بريدن گاو، چهار دست و پايش را ببندند و دم آن را باز بگذارند، و موقع كشتن شتر دو دست آن را از پايين تا زانو، يا تا زير بغل به يك ديگر ببندند و پاهايش را باز بگذارند، و مستحب است مرغ را بعد از سر بريدن رها كنند تا پر و بال بزند. دوم: كسی كه حيوان را می كشد، رو به قبله باشد. سوم: پيش از كشتن حيوان، آب جلوی آن بگذارند. چهارم: كاری كنند كه حيوان كمتر اذيت شود، مثلا كارد را خوب تيز كنند و با عجله سر حيوان را ببرند.

چیزهایی که در کشتن حیوانات مکروه است:

مسألة 2600. چند چیز در کشتن حیوانات مکروه است:

اول: آنکه کارد را پشت حلقوم فرو کنند و به طرف جلو بیاورند که حلقوم از پشت آن بریده شود.

دوم: در جایی حیوان را بکشند که حیوان دیگر آن را ببیند.

سوم: در شب یا پیش از ظهر روز جمعه سر حیوان را ببرند، ولی در صورت احتیاج عیبی ندارد.

چهارم: خود انسان چهارپایی را که پرورش داده است بکشد. و احتیاط آن است که پیش از بیرون آمدن روح، پوست حیوان را نکنند و مغز حرام را که در تیرة پشت است نبرند. و حرام است که پیش از بیرون آمدن روح، سر حیوان را از بدنش جدا کنند، ولی با این عمل حیوان حرام نمی‌شود.

احکام شکار کردن با اسلحه

مسألة 2601. اگر حیوان حلال گوشت وحشی را با اسلحه شکار کنند، با پنج شرط حلال و بدنش پاک است:

اول: آنکه اسلحة شکار مثل کارد و شمشیر برنده باشد، یا مثل نیزه و تیر، تیز باشد که به‌واسطة تیز بودن، بدن حیوان را پاره کند. و اگر به وسیلة دام یا چوب و سنگ و مانند اینها حیوانی را شکار کنند، پاک نمی‌شود و خوردن آن هم حرام است. و اگر حیوانی را با تفنگ شکار کنند، چنانچه گلوله آن تیز باشد که در بدن حیوان فرو رود و آن را پاره کند، پاک و حلال است. و اگر گلوله تیز نباشد بلکه با فشار در بدن حیوان فرو رود و حیوان را بکشد، یا به‌واسطة حرارتش بدن حیوان را بسوزاند و در اثر سوزاندن، حیوان بمیرد، پاک و حلال بودنش اشکال دارد.

دوم: کسی که شکار می‌کند ‌ باید مسلمان باشد یا بچة مسلمان باشد که خوب و بد را بفهمد، و اگر کافر یا کسی که اظهار دشمنی با اهل بیت پیغمبر «صلی الله علیه وآله وسلّم» می‌کند ‌، حیوانی را شکار نماید، آن شکار حلال نیست.

سوم: اسلحه را برای شکار کردن حیوان به کار برد. و اگر مثلاً جایی را نشان کند و اتفاقاً حیوانی را بکشد، آن حیوان پاک نیست و خوردن آن هم حرام است.

چهارم: در وقت به کار بردن اسلحه نام خدا را ببرد و چنانچه عمداً نام خدا را نبرد، شکار حلال نمی‌شود. ولی اگر فراموش کند، اشکال ندارد.

پنجم: وقتی به حیوان برسد که مرده باشد، یا اگر زنده است، به اندازة سر بریدن آن وقت نباشد. و چنانچه به اندازة سر بریدن وقت باشد و سر حیوان را نبرد تا بمیرد، حرام است.

مسألة 2602. اگر دو نفر حیوانی را شکار کنند، و یکی از آنان مسلمان و دیگری کافر باشد یا یکی از آن دو، نام خدا را ببرد و دیگری عمداً نام خدا را نبرد، آن حیوان حلال نیست.

مسألة 2603. اگر بعد از آن که حیوانی را تیر زدند، مثلاً در آب بیفتد و انسان بداند که حیوان به‌واسطة تیر و افتادن در آب جان داده، حلال نیست. بلکه اگر شک کند که فقط برای تیر بوده یا نه، حلال نمی‌باشد.

مسألة 2604. اگر با سگ غصبی یا اسلحه غصبی حیوانی را شکار کند، شکار حلال است و مال خود او می‌شود. ولی گذشته از این که گناه کرده باید اجرت اسلحه یا سگ را به صاحبش بدهد.

مسألة 2605. اگر با شمشیر یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح است، با شرطهایی که در صفحة گذشته گفته شد، حیوانی را دو قسمت کنند و سر و گردن در یک قسمت بماند و انسان وقتی برسد که حیوان جان داده باشد، هر دو قسمت حلال است اگر به همین قطع کردن جان داده باشد. و اگر حیوان زنده باشد و وقت تنگ باشد برای سر بریدن به آداب شرع، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام و قسمتی که سر و گردن دارد حلال است. و اگر وقت باشد برای سر بریدن، آن قسمت که در آن، سر نیست حرام است و آن قسمت دیگر اگر سر آن را به دستوری که در شرع معیّن شده ببرند، حلال است به شرط آن که در زمان بریدن سرش زنده باشد، اگرچه ممکن نباشد زنده بماند و در حال جان دادن باشد.

مسألة 2606. اگر با چوب یا سنگ یا چیز دیگری که شکار کردن با آن صحیح نیست حیوانی را دو قسمت کنند، قسمتی که سر و گردن ندارد حرام است و قسمتی که سر و گردن دارد اگر زنده باشد و سر آن را به دستوری که در شرع معیّن شده ببرند حلال است به شرط آن که در زمان بریدن سرش، زنده باشد، اگرچه ممکن نباشد زنده بماند ودر حال جان دادن باشد.

مسألة 2607. اگر حیوانی را شکار کنند یا سر ببرند و بچه زنده‌ای از آن بیرون آید، چنانچه آن بچه را به دستوری که در شرع معیّن شده سر ببرند حلال، و گرنه حرام می‌باشد.

مسألة 2608. اگر حیوانی را شکار کنند یا سر ببرند و بچه مرده‌ای از شکمش بیرون آورند چنانچه خلقت آن بچه کامل باشد و مو یا پشم در بدنش روییده باشد، پاک و حلال است.

شكار كردن با سگ شكاری

٢٦٠٩ اگر سگ شكاری، حيوان وحشی حلال گوشتی را شكار كند، پاك بودن و حلال بودن آن حيوان شش شرط دارد: اول: سگ به طوری تربيت شده باشد كه هر وقت آن را برای گرفتن شكار بفرستند، برود و هر وقت از رفتن جلوگيری كنند، بايستد. ولی اگر در وقت نزديك شدن به شكار با جلوگيری نايستد، مانع ندارد. و احتياط واجب آن است كه اگر عادت دارد كه پيش از رسيدن صاحبش شكار را می خورد از شكار او اجتناب كنند، ولی اگر اتفاقا شكار را بخورد، اشكال ندارد. دوم: صاحبش آن را بفرستد. و اگر از پيش خود دنبال شكار رود و حيوانی را شكار كند، خوردن آن حيوان حرام است. بلكه اگر از پيش خود دنبال شكار رود و بعدا صاحبش بانگ بزند كه زودتر آن را به شكار برساند، اگر چه به واسطه صدای صاحبش شتاب كند، بنابر احتياط واجب بايد از خوردن آن شكار خودداری نمايند. سوم: كسی كه سگ را می فرستد بايد مسلمان باشد يا بچه مسلمان باشد كه خوب و بد را بفهمد، و اگر كافر يا كسی كه اظهار دشمنی با اهل بيت پيغمبر صلی الله عليه و آله و سلم می كند سگ را بفرستد، شكار آن سگ حرام است. چهارم: وقت فرستادن سگ، نام خدا را ببرد. و اگر عمدا نام خدا را نبرد، آن شكار حرام است.

ولی اگر از روی فراموشی باشد، اشكال ندارد. و اگر وقت فرستادن سگ نام خدا را عمدا نبرد و پيش از آن كه سگ به شكار برسد نام خدا را ببرد، بنابر احتياط واجب بايد از آن شكار اجتناب نمايد. پنجم: شكار به واسطه زخمی كه از دندان سگ پيدا كرده بميرد. پس اگر سگ شكار را خفه كند يا شكار از دويدن يا ترس بميرد، حلال نيست. ششم: كسی كه سگ را فرستاده، وقتی برسد كه حيوان مرده باشد يا اگر زنده است به اندازه سر بريدن آن وقت نباشد. و چنانچه وقتی برسد كه به اندازه سر بريدن وقت باشد مثلا حيوان چشم يا دم خود را حركت دهد، يا پای خود را به زمين بزند، چنانچه سر حيوان را نبرد تا بميرد، حلال نيست.

٢٦١٠ كسی كه سگ را فرستاده اگر وقتی برسد كه بتواند سر حيوان را ببرد، چنانچه به طور معمول و با شتاب مثلا كارد را بيرون آورد و وقت سر بريدن بگذرد و آن حيوان بميرد، حلال است. ولی اگر مثلا به واسطه زياد تنگ بودن غلاف يا چسبندگی آن بيرون آوردن كارد طول بكشد و وقت بگذرد حلال نمی شود. و نيز اگرچيزی همراه او نباشد كه با آن سر حيوان را ببرد و حيوان بميرد، واجب آن است كه از خوردن آن خودداری كند.

٢٦١١ اگر چند سگ را بفرستد و با هم حيوانی را شكار كنند، چنانچه همه آنها دارای شرطهايی كه در صفحه گذشته گفته شده بوده اند، شكار حلال است و اگر يكی از آنها دارای آن شرطها نبوده شكار حرام است.

٢٦١٢ اگر سگ را برای شكار حيوانی بفرستد و آن سگ حيوان ديگری را شكار كند،آن شكار حلال و پاك است. و نيز اگر آن حيوان را با حيوان ديگری شكار كند، هر دوی آنها حلال و پاك می باشند.

٢٦١٣ اگر چند نفر با هم سگ را بفرستند و يكی ازآنها كافر باشد يا عمدا نام خدا را نبرد، آن شكار حرام است. و نيز اگر يكی از سگهايی را كه فرستاده اند به طوری كه در صفحه گذشته گفته شد، تربيت شده نباشد، آن شكار حرام می باشد.

٢٦١٤ اگر باز يا حيوان ديگری غير سگ شكاری، حيوانی را شكار كند آن شكار حلال نيست ولی اگر وقتی برسند كه حيوان زنده باشد و به دستوری كه در شرع معين شده سر آن را ببرند، حلال است.

صيد ماهی

٢٦١٥ اگر ماهی فلس دار را زنده از آب بگيرند و بيرون آب جان دهد، پاك و خوردن آن حلال است. و چنانچه در آب بميرد، پاك است ولی خوردن آن حرام می باشد و ماهی بی فلس را، اگر چه زنده از آب بگيرند و بيرون آب جان دهد، حرام است.

٢٦١٦ اگر ماهی از آب بيرون بيفتد يا موج آن را بيرون بيندازد يا آب فرو رود و ماهی در خشكی بماند، چنانچه پيش از آن كه بميرد با دست يا به وسيله ديگر كسی آن را بگيرد، بعد از جان دادن حلال است.

٢٦١٧ كسی كه ماهی را صيد می كند، لازم نيست مسلمان باشد و در موقع گرفتن نام خدا را ببرد. ولی مسلمان بايد بداند كه آن را زنده گرفته و در خارج آب مرده.

٢٦١٨ ماهی مرده ای كه معلوم نيست آن را زنده از آب گرفته اند يا مرده، چنانچه در دست مسلمان باشد، حلال است و اگر در دست كافر باشد، اگر چه بگويد آن را زنده گرفته ام، حرام می باشد.

٢٦١٩ خوردن ماهی زنده اشكال ندارد.

٢٦٢٠ اگر ماهی زنده را بريان كنند يا در بيرون آب پيش از جان دادن بكشند، خوردن آن اشكال ندارد.

٢٦٢١ اگر ماهی را بيرون آب دو قسمت كنند، و يك قسمت آن در حالی كه زنده است در آب بيفتد، خوردن قسمتی را كه بيرون آب مانده، اشكال ندارد.

صيد ملخ

٢٦٢٢ اگر ملخ را با دست يا به وسيله ديگری زنده بگيرند بعداز جان دادن خوردن آن حلال است. و لازم نيست كسی كه آن را می گيرد مسلمان باشد و در موقع گرفتن، نام خدا را ببرد، ولی اگر ملخ مرده ای در دست كافر باشد و معلوم نباشد كه آن را زنده گرفته يا نه، اگر چه بگويد زنده گرفته ام، حلال نيست.

٢٦٢٣ خوردن ملخی كه بال در نياورده، و نمی تواند پرواز كند حرام است.