غسل ترتيبی

٣٦١ در غسل ترتيبی بايد به نيت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست،بعد طرف چپ بدن را بشويد. و اگر عمدا يا از روی فراموشی يا به واسطه ندانستن مساله به اين ترتيب عمل نكند، غسل او باطل است.

٣٦٢ نصف ناف و نصف عورت را بايد با طرف راست بدن و نصف ديگر را بايد با طرف چپ بشويد، بلكه بهتر است تمام ناف و عورت با هر دو طرف شسته شود.

٣٦٣ برای آنكه يقين كند هر سه قسمت، يعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را كاملا غسل داده، بايد هر قسمتی را كه می شويد مقداری از قسمتهای ديگر را هم با آن قسمت بشويد. بلكه احتياط مستحب آن است كه تمام طرف راست گردن را با طرف راست بدن، و تمام طرف چپ گردن را با طرف چپ بدن بشويد.

٣٦٤ اگر بعد از غسل بفهمد جايی از بدن را نشسته و نداند كجای بدن است، بايد دوباره غسل كند.

٣٦٥ اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد شستن همان مقدار كافی است، و اگر از طرف راست باشد، بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشويد. و اگر از سر و گردن باشد، بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشويد.

٣٦٦ اگر پيش از تمام شدن غسل، در شستن مقداری از طرف چپ شك كند،شستن همان مقدار كافی است. ولی اگر بعد از اشتغال به شستن طرف چپ در شستن طرف راست يا مقداری از آن شك كند يا بعد از اشتغال به شستن طرف راست در شستن سر و گردن يا مقداری از آن شك نمايد، نبايد اعتنا كند.

غسل ارتماسی

٣٦٧ در غسل ارتماسی اگر به نيت غسل ارتماسی به تدريج در آب فرو رود تا تمام بدن زير آب رود غسل او صحيح است، و احتياط آن است كه يك دفعه زير آب رود.

٣٦٨ در غسل ارتماسی اگر همه بدن زير آب باشد و بعد از نيت غسل، بدن را حركت دهد، غسل او صحيح است.

٣٦٩ اگر بعد از غسل ارتماسی بفهمد به مقداری از بدن آب نرسيده، چه جای آن را بداند يا نداند، بايد دوباره غسل كند.

٣٧٠ اگر برای غسل ترتيبی وقت ندارد و برای ارتماسی وقت دارد بايد غسل ارتماسی كند.

٣٧١ كسی كه روزه واجب گرفته يا برای حج يا عمره احرام بسته، نمی تواند غسل ارتماسی كند. ولی اگر از روی فراموشی غسل ارتماسی كند، صحيح است.

احكام غسل كردن

٣٧٢ در غسل ارتماسی بايد تمام بدن پاك باشد، ولی در غسل ترتيبی پاك بودن تمام بدن لازم نيست. و اگر تمام بدن نجس باشد و هر قسمتی را پيش از غسل دادن آن قسمت آب بكشد، كافی است.

٣٧٣ عرق جنب از حرام نجس نيست و كسی كه از حرام جنب شده اگر با آب گرم هم غسل كند، صحيح است.

٣٧٤ اگر در غسل به اندازه سر مويی از بدن نشسته بماند، غسل باطل است،ولی شستن جاهايی از بدن كه ديده نمی شود، مثل توی گوش و بينی، واجب نيست.

٣٧٥ جايی را كه شك دارد از ظاهر بدن است يا از باطن آن، شستن آن لازم نيست، ولی احتياط در شستن است.

٣٧٦ اگر سوراخ جای گوشواره و مانند آن به قدری گشاد باشد كه داخل آن ديده شود، بايد آن را شست و اگر ديده نشود شستن داخل آن لازم نيست.

٣٧٧ چيزی را كه مانع رسيدن آب به بدن است، بايد برطرف كند. و اگر پيش از آن كه يقين كند برطرف شده غسل نمايد، غسل او باطل است.

٣٧٨ اگر موقع غسل شك كند، چيزی كه مانع از رسيدن آب باشد، در بدن او هست يا نه، چنانچه شكش منشا عقلايی داشته باشد، بايد وارسی كند تا مطمئن شود كه مانعی نيست.

٣٧٩ در غسل بايد موهای كوتاهی را كه جزو بدن حساب می شود، بشويد و بنابر احتياط شستن موهای بلند هم لازم می باشد.

٣٨٠ تمام شرطهايی كه برای صحيح بودن وضو گفته شد، مثل پاك بودن آب و غصبی نبودن آن، در صحيح بودن غسل هم شرط است ولی در غسل لازم نيست بدن را از بالا به پايين بشويد، و نيز در غسل ترتيبی، لازم نيست بعد از شستن هر قسمت فورا قسمت ديگر را بشويد، بلكه اگر بعد از شستن سر و گردن مقداری صبر كند و بعد طرف راست را بشويد و بعد از مدتی طرف چپ را بشويد، اشكال ندارد. ولی كسی كه نمی تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداری كند، اگر به اندازه ای كه غسل كند و نماز بخواند، بول و غائط از او بيرون نمی آيد، چنانچه وقت تنگ باشد، بايدهر قسمت را فورا بعد از قسمت ديگر غسل دهد و بعد از غسل هم فورا نماز بخواند. و همچنين است حكم زن مستحاضه كه بعدا گفته می شود.

٣٨١ كسی كه قصد دارد پول حمامی را ندهد يا بدون اينكه بداند حمامی راضی است بخواهد نسيه بگذارد، اگر چه بعد حمامی را راضی كند، غسل او باطل است.

٣٨٢ اگر حمامی راضی باشد كه پول حمام نسيه بماند ولی كسی كه غسل می كند قصدش اين باشد كه طلب او را ندهد، يا از مال حرام بدهد، غسل او صحيح است.

٣٨٣ اگر بخواهد پول حرام يا پولی كه خمس آن را نداده به حمامی بدهد، غسل او باطل است.

٣٨٤ اگر مخرج غائط را در آب خزينه تطهير كند و پيش از غسل شك كند كه چون در خزينه تطهير كرده حمامی به غسل كردن او راضی است يا نه، غسل او باطل است،مگر اينكه پيش از غسل حمامی را راضی كند.

٣٨٥ اگر شك كند كه غسل كرده يا نه، بايد غسل كند. ولی اگر بعد از غسل شك كند كه غسل او درست بوده يا نه، لازم نيست دوباره غسل نمايد.

٣٨٦ اگر در بين غسل حدث اصغر از او سر زند مثلا بول كند، غسل باطل نمی شود.

٣٨٧ هرگاه به خيال اين كه به اندازه غسل و نماز وقت دارد برای نماز غسل كند، اگر چه بعد از غسل بفهمد كه به اندازه غسل وقت نداشته، غسل او صحيح است.

٣٨٨ كسی كه جنب شده اگر شك كند غسل كرده يا نه، نمازهايی را كه خوانده صحيح است، ولی برای نمازهای بعد بايد غسل كند.

٣٨٩ كسی كه چند غسل بر او واجب است می تواند به نيت همه آنها يك غسل به جا آورد، يا آنها را جدا جدا انجام دهد.

٣٩٠ كسی كه جنب است، اگر بر جايی از بدن او آيه قرآن يا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد، حرام است دست به آن نوشته بگذارد. و اگر بخواهد غسل كند بايد آب را طوری به بدن برساند كه دست او به نوشته نرسد.

٣٩١ كسی كه غسل جنابت كرده، نبايد برای نماز وضو بگيرد، ولی با غسلهای ديگر نمی شود نماز خواند و بايد وضو هم گرفت.

غسل‌های مستحب

٦٤٤ غسل های مستحب در شرع مقدس اسلام بسیار است و از آن جمله است: ١- غسل جمعه، و وقت آن از اذان صبح است تا ظهر، و بهتر است نزدیک ظهر بجاآورده شود. و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است که بدون نیت ادا و قضا تا عصر جمعه بجا آورد. و اگر در روز جمعه غسل نکند، مستحب است از صبح شنبه تا غروب قضای آن را بجا آورد. و کسی که می ترسد در روز جمعه آب پیدا نکند،می تواند روز پنجشنبه غسل را انجام دهد، بلکه اگر در شب جمعه غسل را به امید آنکه مطلوب خداوند عالم است بجا آورد صحیح است. و مستحب است انسان در موقع غسل جمعه بگوید: "اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علی محمد و آل محمد و اجعلنی من التوابین و اجعلنی من المتطهرین". ٢- غسل شب اول ماه رمضان و تمام شبهای طاق مثل شب سوم و پنجم و هفتم. ولی از شب بیست و یکم مستحب است همه شب غسل کند، و برای غسل شب اول و پانزدهم و هفدهم و نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم و بیست و پنجم و بیست و هفتم و بیست و نهم بیشتر سفارش شده است. و وقت غسل شبهای ماه رمضان تمام شب است، و بهتر است مقارن غروب آفتاب بجا آورده شود، ولی از شب بیست و یکم تا آخر ماه بهتر است غسل را بین نماز مغرب و عشا بجا آورد. و نیز مستحب است در شب بیست و سوم غیر از غسل اول شب، یک غسل هم در آخر شب انجام دهد. ٣- غسل روز عید فطر و عید قربان، و وقت آن از اذان صبح است تا غروب، و بهتر است آن را پیش از نماز عید بجا آورد. و اگر از ظهر تا غروب بجا آورد، احتیاط واجب آن است که بقصد رجاء انجام دهد. ٤- غسل شب عید فطر، و وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح، و بهتر است در اول شب بجا آورده شود. ٥- غسل روز هشتم و نهم ذی الحجه، و در روز نهم بهتر است آن را نزدیک ظهر بجا آورد. ٦- غسل روز اول و پانزدهم و بیست و هفتم و آخر ماه رجب. ٧- غسل روز عید غدیر، و بهتر است در وقت چاشت صدر نهار آن را انجام دهد. ٨- غسل روز بیست و چهارم ذی الحجه. ٩- غسل روز عید نوروز و پانزدهم شعبان و نهم و هفدهم ربیع الاول و روز بیست و پنجم ذی قعده، ولی غسل روز پانزدهم شعبان و غسلهای دیگری که تا آخر مساله ذکر شده را رجاءا انجام دهد. ١٠- غسل دادن بچه ای که تازه بدنیا آمده. ١١- غسل زنی که برای غیر شوهرش بوی خوش استعمال کرده است. ١٢- غسل کسی که در حال مستی خوابیده. ١٣- غسل کسی که جایی از بدنش را به بدن میتی که غسل داده اند رسانده. ١٤- غسل کسی که در موقع گرفتن خورشید و ماه نماز آیات را عمدا نخوانده، در صورتی که تمام ماه و خورشید گرفته باشد. ١٥- غسل کسی که برای تماشای دار آویخته رفته و آنرا دیده باشد. ولی اگر اتفاقا یا از روی ناچاری نگاهش بیفتد، یا مثلا برای شهادت دادن رفته باشد، غسل مستحب نیست.

٦٤٥ پیش از داخل شدن در حرم مکه شهر مکه مسجدالحرام خانه کعبه حرم مدینه شهر مدینه مسجد پیغمبر مستحب است انسان غسل کند و برای داخل شدن در حرم امامان علیهم السلام رجاءا غسل کند و اگر در یک روز چند مرتبه مشرف شود یک غسل کافی است و کسی که می خواهد در یک روز داخل حرم مکه و مسجدالحرام و خانه کعبه شود اگر به نیت همه یک غسل کند کافی است و نیز اگر در یک روز بخواهد داخل حرم مدینه و شهر مدینه و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله شود یک غسل برای همه کفایت می کند و برای زیارت پیغمبر و امامان از دور یا نزدیک و برای حاجت خواستن از خداوند عالم و همچنین برای توبه و نشاط به جهت عبادت و برای سفر رفتن خصوصا سفر زیارت حضرت سیدالشهداء علیه السلام مستحب است انسان غسل کند و اگریکی از غسلهایی را که در این مساله گفته شد بجا آورد و بعد کاری کند که وضو را باطل می نماید مثلا بخوابد غسل او باطل می شود و مستحب است دوباره غسل را بجاآورد.

٦٤٦ انسان نمی تواند با غسل مستحبی کاری که مانند نماز وضو لازم دارد انجام دهد.

٦٤٧ اگر چند غسل بر کسی مستحب باشد و به نیت همه، یک غسل بجا آورد، کافی است.