مناسک حج (امام و رهبرى)
- پيشگفتار
- مقدمه
- شرايط وجوب حَجّةالاسلام
- نيابت در حج
- حج استحبابى
- اقسام عمره
- اقسام حج
- باب اول: اعمال عمره تمتع
- باب دوم: اعمال حج تمتع
- فصل اول: احرام حج
- فصل دوم: وقوف به عرفات
- فصل سوم: وقوف به مشعرالحرام
- فصل چهارم: واجبات منى
- فصل پنجم: واجبات بعد از اعمال منى
- فصل ششم: بيتوته به منى
- فصل هفتم: رمى جمرات سه گانه
- مسائل متفرقه رمى
- استفتائات رمى جمرات ثلاث
- مستحبات منى
- مستحبات ديگر مكّه معظّمه
- استحباب عمره مفرده
- طواف وداع
- مسائل متفرقه
- استفتائات مسائل متفرقهاستفتائات مسائل متفرقه[1335] س ـ در مسجدالنبی (ص) بعد از اتمام نماز جماعت، آيا می توان روی فرش های مسجد سجده نمود و يا اينكه بايد برود در جايی كه سنگ‌فرش است و بر سنگ نماز بخواند؟
ج ـ لازم نيست به جای ديگر كه سنگ مفروش است برود.502
[1336] س ـ كسی كه نماز را در مسجدالحرام به‌نحو استداره خوانده است؛ به‌طوری كه رو در روی امام جماعت و يا طرفين او ايستاده بوده است، آيا اين نماز احتياج به اعاده دارد؟
ج ـ با وضع فعلی نياز به اعاده ندارد.503
[1337] س ـ در صورتی كه شخص نمازگزار وارد يكی از مساجد مدينه منوره و يا مكّه معظّمه شد و مشاهده كرد كه جماعت خاتمه يافته است، ولی نمازگزاران در مسجد هستند، آيا می تواند نماز را فُرادی بر طبق شرايط موجود به جای آورد يا بايد بيايد مسافرخانه و يا هتل و نمازش را با چيزی كه سجده بر آن صحيح است انجام دهد؟
ج ـ می تواند در همان‌جا و برطبق نماز آنان به جا آورد.504
[1338] س ـ حصيرهايی كه در حجاز مورد استفاده حجّاج ايرانی و غير ايرانی واقع می شود، سجده بر آن جايز است يا خير، با ملاحظه اينكه حصير مزبور با نخ مخلوط است؟
ج ـ اگر عرفاً روی حصير سجده می شود مانع ندارد.
[1339] س ـ اگر انجام نماز به كيفيتی باشد كه معلوم نيست موافق نظر اهل سنت باشد، مانند سجده بر پشت نمازگزارانِ صفِ جلو و عدم رعايت اتصال و... آيا نماز در اين گونه موارد بايد اعاده شود؟
ج ـ اعاده دارد.
[1340] س ـ آيا حائض و جنب می توانند از مقدار توسعه‌يافته مسجدالحرام و مسجدالنبی (ص) عبور كنند يا خير؟
ج ـ نمی توانند.
[1341] س ـ كسانی كه برای شركت در نماز مغرب در مكّه و مدينه وارد مساجد می شوند و نمازهای خود را با جماعت می خوانند، آيا جايز است بلافاصله بعد از نماز جماعت نماز عشا را بخوانند يا نه؟
ج ـ مانع ندارد و اگر وقت نشده بايد صبر كنند.
□ [1342] س ـ كسی خيال می كرد كه بر سنگ های فرش شده در مسجدالحرام ـ زاده الله شرفاً ـ سجده صحيح نيست و بر پشت دست سجده می كرده است، آيا نمازهايی كه به اين نحو خوانده چه حكمی دارد؟
ج ـ صحيح نيست، مگر جاهل قاصر باشد.
[1343] س ـ در ليالی مقمره در مكّه، كسانی كه نماز صبح را به جماعت با ساير مسلمين می خوانند، آيا بايد بعد از روشن شدن هم دوباره بخوانند، يا همان نماز كه به جماعت خوانده اند كافی است؟
ج ـ در فرض مرقوم، جماعت صحيح است و اعاده ندارد.505
[1344] س ـ كسی كه قصد كرده است تا پايان روز ترويه (هشتم ذی‌حجه) در مكّه اقامت نمايد، به تصور اينكه از آغاز ورودش به مكّه تا روز ترويه ده روز است و بر اين اساس، چند روز نماز را تمام خواند، بعد خلاف آن ثابت گرديد و معلوم شد ده روز نبوده است، وظيفه او در نماز چيست؟ آيا تمام است يا قصر؟
ج ـ اگر506 واقع ده روز را قصد كرده و بعد خلاف آن معلوم شده است، مثل اينكه يقين داشت كه ماه سی روز است و روز ترويه مثلاً سه شنبه است، بعدا معلوم شد ماه 29 روز است و روز ترويه دوشنبه است، بايد نماز را تمام بخواند، و اگر واقع آن را قصد ندارد و فقط خيال می كند كه ده روز می ماند، مثل اينكه می داند ماه 29 روز و ترويه دوشنبه است ولی در حساب اشتباه كرده و خيال می كند تا آن روز ده روز است در حالی كه واقعاً نيست، بايد بعد از كشف خلاف نمازها را جمع بخواند علی الأحوط و آنچه تمام خوانده را نيز قصراً قضا نمايد.
[1345] س ـ شخصی مقلد هيچ يك از فقها نبوده؛ مثلاً ده سال، حالا می خواهد تقليد كند، در اين ده سال مكّه هم رفته است، آيا عبادت های او مثل نماز و روزه و حجش صحيح است يا نه؟
ج ـ اگر اعمالش مطابق فتوای كسی كه بايد از او تقليد كند باشد صحيح است.
[1346] س ـ قرآن‌هايی كه در مسجدالحرام است بر بعضی نوشته شده كه «وقف است» ولی بر بعضی ديگر نوشته نشده است، شايع است آنها كه كلمه وقف و يا عبارت ديگری كه مفهم وقف بودن باشد ندارد، جايز است بردارند و چنين كاری احياناً شده است، بفرماييد جايز است يا نه؟
ج ـ برداشتن آنها بدون اينكه از متصدّی ذيربط بگيرند، جايز نيست و بايد برگردانده شود.
[1347] س ـ آيا مقداری از سنگ صفا و مروه، يا از مشعر را می شود با خود آورد يا نه؟
ج ـ از صفا و مروه جايز نيست و از مشعر مانع ندارد.
[1348] س ـ نيت تيمم از حدث اكبر در مَسْجِدَين چيست؟
ج ـ اگر در مسجد جنب شده، بايد فوراً خارج شود و برای خروج از مسجد تيمم بدل از غسل جنابت كند و با اين التفات اگر تيمم كند صحيح و با نيت است.
[1349] س ـ در تطهير مسجدالحرام به نحوی كه عين نجاست را برطرف می كنند و بعد با ظرف آب می ريزند و می شويند و از هر طرف با آب قليل شسته می شود، انسان به نجاست تمام مسجد علم عادی پيدا می كند، آيا جواز سجده بر آن سنگ‌ها از باب عسر و حرج است يا جهت ديگر؟
ج ـ علم پيدا نمی شود و با فرض شك نبايد اعتنا شود.
[1350] س ـ شخصی بدون اينكه خمس مال خود را بپردازد به حج رفته است و الآن می خواهد بپردازد، آيا حج او صحيح است يا خير؟
ج ـ اگر لباس احرام و قربانی با پول غير مخمس نبوده، عمل او اشكال ندارد و در غير اين صورت تفصيلاتی دارد كه به رساله مراجعه شود.507
[1351] س ـ اين‌جانب كه تحت تكفل پدرم هستم اگر خدا بخواهد سال آينده به اتفاق مادرم به زيارت خانه خدا مشرف خواهم شد، لازم به يادآوری است كه هزينه اين سفر را از پولهايی كه پدرم طی هفت يا هشت سال به عنوان هفتگی و يا پولی كه برای پس انداز به ما داده پرداخته ايم، قابل ذكر است كه پدرم تا اين تاريخ هيچ گونه وجهی به عنوان خمس نپرداخته است. خواهشمندم مرقوم بفرماييد كه حج ما با اين پول چه صورتی پيدا می كند؟
ج ـ اگر يقين به وجود خمس در پول مزبور نداريد حج اشكال ندارد و اگر يقين به وجود خمس در مال داريد لازم است احرام و قربانی را از مال حلال يقينی تهيه نماييد.
[1352] س ـ فرموده ايد اگر از طرف قاضی مكّه حكم شد كه فلان روز عيد است و ما يقين به خلاف نداشته باشيم متابعت آنان جايز است، آيا اگر در همين فرض بتوان احتياط كرد و وقوف عرفات و مشعر و اعمال مِنی را بدون محذور انجام داد تا متابعت قطعی واقع شود، آيا اين كار لازم است يا نه؟
ج ـ بايد تبعيت كنند ولو با علم به خلاف.
[1353] س ـ آيا شخص فقير می تواند گوشت كفاره تقصير خود را به مصرف فقرايی كه نان‌خور او هستند برساند؟
ج ـ برای كسانی كه نفقه آنان بر او واجب است نمی شود صرف نمود.
[1354] س ـ كفاراتی كه در احرام عمره تمتّع بر گردن انسان می آيد، در مكّه معلوم است كه فقير مؤمن نيست، آيا بايد صبر كند تا در محل، ذبح كند و به فقير بدهد و اين تأخير عمدی مانع ندارد؟
ج ـ تأخير عمدی خلاف احتياط است و در هر صورت ذبح در محل و دادن به فقرا كفايت می كند.
[1355] س ـ اگر شخصی در مكّه يا مدينه پول سعودی پيدا كند كه نمی داند متعلّق به ايرانی است يا غير ايرانی، وظيفه او چيست؟
ج ـ با يأس از پيدا شدن صاحبش از طرف او به فقير صدقه بدهد علی الأحوط.
[1356] س ـ زنی به همراه شوهرش در روز يازدهم جهت رَمْی به طرف جمرات حركت می كند كه بر اثر شدت گرمی هوا و كثرت جمعيت، شوهر خود را گم می كند، حالت اضطراب و شوكه شدن به او دست می دهد و به زمين می افتد، مأمورين او را به بيمارستان منتقل می كنند، بعد از چهار روز تفحص و جستجوی زياد در بيمارستان پيدا می شود كه قادر به سخن گفتن نبوده و حتی قادر به انجام بقيه اعمال حج نمی باشد و در فاصله اين مدت همراهان او شوهرش را تكليف می كنند كه به نيابت از خانواده خودش بقيه اعمال او را انجام دهد، آنچه مسلم است اين بوده كه شوهر در حال ناراحتی و اضطراب و حواس پرتی بوده، ولی از او كه سؤال می شود اعمال نيابتی را انجام داديد يا نه جواب می دهد بلی انجام دادم، پس از مراجعت از حج شوهرش قسم جلاله ياد می كند كه من حالم به جا نبوده، و اعمال نيابتی را انجام ندادم و اظهار می كند كه اجتماع ما با هم حرام است، آيا حج صحيح است يا نه؟ و در صورت عدم صحت آيا با نيابت كفايت می كند يا اينكه لازم است خودش بقيه اعمال حج را انجام دهد و قربانی كه به واسطه عدم بيتوته در منی می باشد، آيا در محل خودش ذبح كند كافی است و يا بايد به مِنی فرستاده شود؟
ج ـ اگر اعمال روز عيد را انجام داده و اعمال مكّه را انجام نداده در صورتی كه می تواند خودش به مكّه برود بايد خودش آنها را انجام دهد، و اگر معذور است نايب بگيرد508 و قربانی مورد سؤال در محل خودش هم صحيح است و لازم نيست به مِنی فرستاده شود، و رَمْی ايامی كه انجام نشده، سال بعد بايد قضا شود و اگر خودش نمی تواند برود، نيابت كافی است.
□ [1357] س ـ شخصی در سال 1361 به حج مشرف می شود و در مغرب روز نهم ذی حجه با وانتِ كارگری بدون توقف در مشعرالحرام به مِنی رفته و در خارج منی به دست غير مؤمن قربانی كرده، و در خارج منی سر تراشيده است، تكليف اين شخص چيست، آيا می تواند به نيت ديگری يا برای خودش به حج مشرف شود؟
ج ـ بنا بر احتياط واجب بايد قربانی و سرتراشی و اعمال مكّه را اعاده كند و عمره مفرده ای هم به جا آورد و دو مرتبه اصل حج را هم انجام دهد و تا سر تراشی و اعمال بعد از آن انجام نگرفته و عمره مفرده را انجام نداده، باقی بر احرام است.
[1358] س ـ آيا در عرفات و منی و مشعر و بعد از مراجعت از اماكن مزبور در صورتی كه مسافت شرعی محقق نشود وظيفه حجّاجی كه قبلاً در مكّه معظّمه قصد اقامت كرده اند از حيث قصر و اتمام چيست؟
ج ـ در فرض مذكور تمام است.
[1359] س ـ بعضی از حجّاج در مكّه قصد اقامه كرده اند، چه بطن مكّه يا محلات آن مثل شيشه و ريع الذاخر يا مسفله يا حجون، اگر يقين داشته باشند كه تا عرفات چهار فرسخ است، نماز را قصر و اگر شك داشته باشند در مسافت شرعی نماز را تمام می خوانند، بفرماييد در مراجعت از عرفات و منی ، تكليف آنان از نظر قصر و اتمام چيست؟ با توجه به اينكه توقف آنان در مكّه يك روز يا سه روز يا نه روز است و بايد به ايران يا مدينه حركت كنند؟
ج ـ در صورت عدم مسافت شرعيه يا شك در آن كه در نماز باقی بر تمام هستند، اگر از عرفات كه به مكّه برمی گردند، از جهت اينكه محل اقامه است می روند و بعد از مكّه قصد مسافرت می كنند، در بازگشت به مكّه و در خود مكّه هم نمازشان تمام است.
[1360] س ـ اگر موقف دو روز اختلاف داشته باشد، وظيفه چيست؟
ج ـ فرقی بين يك روز اختلاف و دو روز در حكم مسأله نيست.
[1361] س ـ در مواردی كه فرموده ايد: اگر مشقت يا حرج داشته باشد... بفرماييد منظور از مشقت و حرج شخصی است يا نوعی؟
ج ـ بايد خصوص مسأله ملاحظه شود و اگر حكم دائر مدار حرج و مشقت باشد، شخصی آن منظور است.
[1362] س ـ حاجی تمام اعمال عمره و حج را انجام داد و بعد فهميد وضويش باطل بوده است، آيا با تدارك طواف ها و نماز، حج او صحيح است يا نه؟ و بر فرض فساد چگونه از احرام خارج شود، وظيفه او چيست؟
ج ـ بلی با تدارك طواف‌ها و نماز، حج او صحيح است.509
[1363] س ـ اگر شخصی مبلغی اَرز به فردی بدهد كه عوض آن را ـ به قيمت دولتی يا آزاد ـ پول ايرانی بگيرد، چه حكمی دارد؟
ج ـ در تبديل پول بايد با هم تراضی نمايند و خلاف مقررات هم نباشد.
[1364] م ـ پيشاهنگانی كه می خواهند بدون احرام در عرفات و منی باشند و نمی توانند در آن‌جا با احرام باشند، می توانند برای ورود به مكّه، عمره مفرده انجام دهند و برای حج محرم نشوند، ولی كسی كه مستطيع است نبايد اين كار را قبول كند و بايد عمره و حج تمتّع به جا آورد و در هر صورت اگر مُحرم شد و با لباس مخيط بود حج او صحيح است و بايد510 كفاره بدهد.
[1365] س ـ شخصی بعد از احرام عمره تمتّع ديوانه شده است، دوستان او بدون اجازه برای او نايب می گيرند و يا تبرعا باقی اعمال او را انجام می دهند، آيا اين اعمال برای شخص اول مُجزی است و از احرام خارج می شود يا نه؟ و اگر پولی خرج شد، آيا می شود از ولیّ كسی كه ديوانه شده گرفت يا نه؟
ج ـ نيابت مزبور كفايت نمی كند و شخص اول همچنان در احرام باقی است و پولی كه خرج شده از مال كسی است كه خرج كرده است و نمی تواند به ديگری رجوع كند، مگر آن‌كه مغرور شده باشد.
[1366] س ـ آيا عمره و حج به واسطه جماع، يا ترك طواف، يا ترك احد الموقفين، فاسد می شود يا نه؟ و بر فرض فساد، چگونه بايد از احرام خارج شد؟
ج ـ تفصيل موارد فساد به واسطه امور ذكر شده، در مناسك موجود است و جماع در عمره تمتّع مفسد نيست و چنانچه در حج فساد به واسطه جماع باشد، بايد عمل حج را تمام كند گرچه حج فاسد است و با اتمام حج از احرام خارج می شود، ولی در موارد ديگر، اگر فساد به ترك وقوف باشد، بايد به همان احرام حج، عمره مفرده به جا آورد و مُحلّ شود و حكم ترك طواف در عمره تمتّع، در مناسك مفصلاً بيان شده است و ترك طواف در حج صوری دارد كه بعض آنها در مناسك ذكر شده است.
[1367] س ـ كسی كه حج او به واسطه ترك وقوفين فاسد شده و باقی اعمال را به جا آورده و بدون عمره مفرده به ايران آمده است، تكليف فعلی و آينده اين مُحرم چيست؟
ج ـ به احرام باقی است و می تواند برای خروج از احرام عمره مفرده انجام دهد.
[1368] س ـ آيا قصد اِبطال عمره يا حج و يا بعض اجزاء آن، مبطل است يا نه؟
ج ـ قصد ابطال، مبطل نيست.
[1369] س ـ آيا مصرف كنسروهای گوشت و ماهی خارجی، كه در بازار مسلمين به فروش می رسد، جايز است يا نه؟
ج ـ اگر ندانند از كجا وارد شده يا بدانند كه از بلاد مسلمين است مانع ندارد و اگر بدانند از بلاد كفر وارد می شود، در صورتی محكوم به حليت است كه وارد كننده مسلمان باشد و احتمال بدهند كه احراز تذكيه آن را كرده و در دسترس مسلمين قرار داده است.
502. به حاشيه مسأله قبل مراجعه شود.
503. نماز كسی كه پشت سر امام يا در يكی از دو طرف او بايستد، صحيح است، و بنا بر احتياط مستحب، كسی كه در يكی از دو طرف امام ايستاده بايد فاصله‌ی ميان امام جماعت و كعبه را رعايت كند و از امام به كعبه نزديك‌تر نباشد، اما نماز كسی كه در طرف ديگر كعبه مقابل امام بايستد، صحيح نيست. (مناسك حج، س132)
504. به حاشيه مسأله 1334 مراجعه شود.
505. فرقی ميان شب های مهتابی و غير مهتابی نيست، هرچند احتياط در اين زمينه خوب است.(اجوبة‌الاستفتائات، س354)
506. در مكّه و مدينه در كمتر از ده روز هم میتواند نماز را تمام بخواند چون بين قصر و اتمام مخيّر است. (مناسك حج، س138)
507. عمل او محکوم به صحت است.
508. البته وقت طواف حج و نماز آن ماه ذيحجه است، ولي طواف نساء و نماز آن وقت معيني ندارد. (مناسک حج، س86)
509. به حاشيه س 1356 مراجعه شود.
510. بنابر احتياط واجب (مناسک حج، م 169) - محصور و مصدود
- استفتائات محصور و مصدود
-
-
کاربر گرامی؛ لطفا قبل از تکمیل فرم، موارد زیر را مطالعه کنید:
- جهت مکاتبه با دفتر، از قسمت ارسال نامه استفاده نمایید.
- به منظور استفتاء یا ارسال سوال شرعی، از قسمت ارسال سوال شرعی استفاده نمایید.
- جهت ارایه انتقاد و پیشنهاد به سایت دفتر، از قسمت ارتباط با پایگاه استفاده نمایید.
- از فرم زیر فقط برای ارایه نظرات در مورد محتوای همین صفحه استفاده نمایید.
- مسوولیت ارسال اشتباه بر عهده ارسال کننده آن است.
495. انجام عمره مستحب بوده و قصد رجاء لازم نيست. (مناسک حج، م11)