4. وطن

1. اقسام وطن: 

1. وطن بر دو قسم است:

وطن اصلی: جایی که انسان بخش عمده ای از ابتدای زندگی ( دوران کودکی و نوجوانی) را در آنجا رشد و نمو کرده باشد.

وطن اتخاذی: مکانی که انسان آنجا را به عنوان وطن و محل سکونت قرار داده است در حالی­ که قبلاً وطن او نبوده است؛ خواه از وطن اصلی إعراض کرده باشد یا نه. اگر قصد دارد در جایی حدود ده سال بماند، بعید نیست عرفاً برای صدق وطن اتخاذی کافی باشد.

2. جایی را که انسان برای مدت یکی دو سال برای زندگی انتخاب می‌کند، عرفاً وطن نیست ولی مسافر هم بر او صدق نمی‌کند، بنابراین بدون قصد اقامت ده روز هم نمازش تمام است.

3. صرف تولد در شهری باعث نمی‌شود که آنجا وطن اصلی او شود، بلکه لازم است بخش عمده ای از ابتدای زندگی (دوران کودکی و نوجوانی ) را در آنجا آنجا بوده و رشد و نمو پیدا کرده باشد، مثلاً کسی که در جائی به دنیا آمده و بعد از تولد، در آنجا رشد و نمو نکرده، آنجا وطن اصلی او محسوب نمی‌شود، بلکه وطن اصلی وی جائی است که پس از تولد به آنجا برده شده و بخش عمده ای از ابتدای زندگی را در آنجا رشد و نمو پیدا کرده است.

4. برای این که جایی، وطن اتخاذی محسوب شود سه شرط لازم است:

یک. قصد قطعی زندگی دائم یا زندگی به مدّت طولانی(هر چند به صورت چند ماه در سال) یا زندگی بدون تعیین مدّت در آن جا داشته باشد .

دو. باید قصد توطن در آبادی و شهر خاص و معین داشته باشد، بنابراین نمی‌توان مثلاً یک کشور را وطن قرار داد.

سه. فراهم کردن لوازم وطنیّت مثلاً چنانچه کارهائی را انجام بدهد که عادتاً انسان برای توطن در یک محلی آن کارها را میکند (مثل  تهیه منزل و راه انداختن کسب و کار ) و لو زمانی هم نماند وطن صدق میکند و چنا نچه لوازم توطن را فراهم نکند باید مدتی بماند(مانند یکی دو ماه)تا وطن برای او صدق  کند  .

5. در وطن جدید، تملک خانه و غیر آن شرط نیست.

6. ممکن است انسان دارای دو وطن اصلی باشد، بنابراین عشایری که نقل و انتقال همیشگی یا برای سالیان متمادی از ییلاق به قشلاق و بر عکس دارند تا روزهایی از سال را در یکی و روزهایی را در دیگری بگذرانند و هر دو مکان را برای زندگی دائمی یا سالیان متمادی خود انتخاب کرده باشند، هر یک از آن دو مکان، وطن آنان می باشد و برآنان در آن دو مکان حکم وطن جاری می‌گردد، و اگر فاصله‌ی بین آن دو به مقدار مسافت شرعی باشد، در راه سفر از یکی به دیگری، حکم سایر مسافرین را دارند.

7. داشتن دو یا سه وطن بالفعل اشکال ندارد؛ به این صورت که در هر یک خانه و زندگی دارد و در طول سال چند ماه در آن مکان ها زندگی می کند؛ اما داشتن بیش از سه وطن بالفعل، محل اشکال است.

           2. اعراض از وطن:

1. اعراض با خروج از وطن با تصمیم بر عدم بازگشت به آنجا  و همچنین با علم یا اطمینان به عدم امکان بازگشت  محقق می شود.

2. اگر مدت خیلی طولانی؛ مانند چهل، پنجاه سال از وطنش خارج شده و در این مدّت به ذهنش هم نیامده که به آنجا برگردد؛ در این صورت بعید نیست که ترکِ طولانی‌ مدت در حکم اعراض باشد و نمازش در آنجا بدون قصد اقامت ده روز، قصر باشد.

3. تا زمانی که انسان از وطن خود اعراض نکرده است آنجا برای او حکم وطن را دارد و نماز وی در آنجا تمام است، اما بعد از آن که از وطن خود اعراض کرد دیگر حکم وطن در آنجا بر او جاری نمی‌شود مگر آن که دوباره تصمیم بگیرد برای همیشه یا مدت طولانی (هر چند به صورت چند ماه از سال) یا بدون تعیین مدت در آن جا زندگی کند به شرط آن که لوازم زندگی را در آن جا فراهم نماید یا مدتی در آن جا بماند.