در مورد غاصب یا هر کسی که خسارت به وقف، مستند به اوست، احکام ذیل وجود دارد:

1. اگر وقف خاص یا وقف منفعت (در وقف عام) باشد:

الف) به عین آن آسیبی برسد یا از بین برود ← ضامن عین موقوفه است. بنابراین ردّ عین در صورتی‌‌که موجود باشد و ردّ عوض آن در صورتی‌‌که تلف کرده باشد، واجب است.

ب) اگر منافع آن غصب شده باشد ← ضامن منافع است و ردّ عوض منافع استیفا شده و استیفا نشده هم واجب است. (2047)

نکته

• اگر وقف تلف شده، باید عوض آنچه از بین رفته است در بدل وقف صرف شود؛ یعنی عین وقف دیگر با آن پول انجام ‌شود و عوض منافع در همان مسیر وقف‌‌نامه صرف ‌شود.

• مثال: اگر کسی ساختمانی را که طبق وقف می‌‌بایست اجاره آن صرف عزاداری امام حسین(ع) شود، خراب کند، باید در عوض، ساختمان دیگری وقف این کار کند.
   

2. وقف انتفاع (مصالح عامّه) باشد.

الف) مساجد، مقابر، زیارتگاه‌‌ها، پل‌‌ها و مانند آن ← اجرت آن را ضامن نیست و فقط اگر عین مسجد و زیارتگاه خسارتی ببیند، ضامن خسارت است و در بدل وقف صرف می‌شود. (2101)

ب) مدارس، حمام، کاروانسرا و مانند آن ← اجرت آن را ضامن است، مگر در همان مواردی‌‌که در وقف‌‌نامه تعیین شده، مورد بهره‌برداری واقع شده باشد. (اگرچه غاصبانه مورد بهره‌‌برداری واقع شده است.)

1. حکم غصب منافع وقف خاص چیست؟

2. اگر وقف منفعت (در وقف عام) به طور کلی توسط غاصب تلف شود، وظیفه چیست؟

3. موارد اثبات وقف را بیان کنید؟

4. غصب مسجد چه حکمی دارد؟

5. غصب مدرسه وقفی چه حکمی دارد؟

6. اگر جهت وقف شیئی معلوم نباشد، اما وقف بودن آن قطعی باشد، چه باید کرد؟