معاملات[1] از نظر حرمت و حلیّت دو قسم است:

1. معاملات حرام: معاملاتی‌‌که ممنوع است و مکلّف با انجام دادن آن مؤاخذه می‌‌شود[2]. در بعضی موارد افزون بر حرمت، معامله نیز باطل است؛ یعنی نقل و انتقال صورت نمی‌‌گیرد[3]؛ مانند خرید و فروش شراب که هم معامله‌‌اش حرام است و طرفین مؤاخذه می‌‌شوند، و هم باطل است.

2. معاملات جایز: معاملاتی‌‌که با رعایت شرایط آن صحیح و نافذ است؛ مانند خرید و فروش خانه مسکونی.

فصل اول: معاملات محرمه

انواع معاملات حرام

الف) معاملات نجس؛

ب) معامله شیئی‌‌که در راه حرام مصرف می‌‌شود؛

ج) معامله شیئی‌‌که منفعت حلال مورد اعتناء ندارد؛

د) معامله با عمل محرّم.

------------------------------------------------------------

[1]. منظور از معاملات -اعم از جایز و حرام- هر نوع معامله‌‌ای است و مخصوص خرید و فروش نیست. (مکاسب محرمه، ج2، ص6)

[2]. اصطلاحاً به آن حرام تکلیفی گفته می‌‌شود.

[3]. به معاملاتی که باطل است اصطلاحاً حرام وضعی می‌‌گویند.

گفتار اول: معامله عین نجس

معامله بعضی از نجاسات، مانند شراب، بی‌‌تردید حرام و باطل است. امّا چنین نیست که معامله مطلق نجاسات حرام باشد یا در صورت نجس بودن چیزی معامله آن باطل گردد. در این قسمت درباره معاملة بعضی از نجاسات سخن می‌‌گوییم.                       (مکاسب محرمه، ج32، ص15)

1. میته[1]

مسئله1. خرید و فروش میته برای منافع محلله، مانند استفاده دارویی غیر خوراکی و غذا برای حیوانات وحشی جایز است و برای منافع محرمه، مانند استفاده خوراکی برای انسان، حرام است.                                                                    (مکاسب محرمه، ج45، ص6 و7 و ج47، ص15)

مسئله2. انتفاع به میته در غیر اموری‌‌که نیاز به طهارت دارد، مکروه است.                       (مکاسب محرمه، ج42، ص8 وج43)

2. خون

خرید و فروش خون انسان اشکال ندارد. اگر در خون حیوان هم منفعت حلالی باشد، اشکال ندارد. اما اگر منفعت حرام؛ مثل اکل و شرب باشد، حرام است.                                                                          (مکاسب محرمه، ج49، ص15)

3. خوک

مسئله 1. اگر خوک را برای استفاده متعارف (یعنی تغذیه انسان) معامله کنند، حرمت تکلیفی آن معلوم نیست؛ هرچند معامله آن باطل است.                                                                                                        (مکاسب محرمه، ج60، ص9)

مسئله 2. اگر خوک را برای استفاده حلال معامله کنند، معامله صحیح است؛ مثل معامله کردن به‌‌منظور مورد تغذیه قرارگرفتن گوشت آن در باغ‌‌وحش، یا نگهداری در باغ وحش یا به منظور استفاده از مو و پشم آن و... .                                                               (مکاسب محرمه، ج61، ص9)

4. خمر (شراب)

--------------------------------------------

[1]. مقصود میته‌‌ حیوان است نه انسان. (مکاسب، ج43، ص6 و7)