2. مقدار کفاره و کیفیت آن

کفاره‌ی افطار عمدی روزه‌ی ماه مبارک رمضان در شرع اسلام یکی از سه چیز است:
1. آزاد کردن یک برده.
2. دو ماه (شصت روز) روزه گرفتن.
3. شصت فقیر را غذا دادن.

توجه

• از آن جایی که در این دوران ظاهراً برده‌یی وجود ندارد که بتوان آزاد کرد مکلف باید یکی از آن دو کار دیگر را انجام دهد.    

• اگر کسی با آمیزش جنسی حرام یا خوردنی و نوشیدنی حرام، روزة خود را در ماه رمضان باطل کند، یکی از کفارات سه گانه کافی است، هر چند احتیاط مستحب است که هر سه کفاره (آزاد کردن برده[1]، شصت روز روزه، غذا دادن به شصت فقیر) را عمل کند.

  ---

  [1] . در زمان حاضر موضوع آن منتفی است. 

• هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط واجب آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافی است که استغفار کند یعنی با دل و زبان بگوید: «اَسْتَغْفِرُاللهَ» (از خداوند بخشایش می‌طلبم).    

• کسی که به خاطر عدم توانایی بر روزه و غذا دادن به فقیر، وظیفه‌اش استغفار است، اگر بعدها تمکن پیدا کرد که روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، لازم نیست این کار را بکند، گر چه موافق احتیاط مستحبی است.    

  2. کسی که می‌خواهد دو ماه کفاره‌ی روزه‌ی ماه رمضان را بگیرد باید یک ماه تمام و حداقل یک روز از ماه دوم را پی‌در‌پی بگیرد و اگر بقیه‌ی ماه دوم پی‌در‌پی نباشد اشکال ندارد.
  3. کسی­ که می­ خواهد شصت روز روزه بگیرد، اگر بین آن به واسطة عذری؛ مانند بیماری یا حیض، نتواند روزه بگیرد، بعد از برطرف شدن عذر می­تواند بقیة روزه‌ها را بگیرد و لازم نیست از ابتدا شروع کند.

4. غذا دادن به شصت فقیـــر را  می‌توان به دو صورت انجام داد:
     1. این که با غذای آماده آنان را سیر کند.    
    2. این که به هر نفـر به اندازه‌ی 750 گرم (یک مد) گندم یا آرد یا نان یا برنج یا سایر مواد غذایی بدهد.
                                            
5. کسی که برای کفاره‌ی روزه می‌خواهد به شصت فقیر غذا دهد (به شرحی که در مسأله‌ی قبل گفتیم) اگر به شصت فقیر دسترسی دارد نمی‌تواند سهم دو نفر یا بیشتر را به یک نفر بدهد، بلکه لازم است به تمام شصت نفر به اندازه‌ی سهم هر یک غذا بدهد. البته می‌تواند به عدد افراد خانواده‌ی شخص فقیر مقدار سهم آنان را به او واگذار کند و او آن را مصرف آنان نماید.

توجه

     در فقیر، تفاوتی میان بچه و بزرگ و زن و مرد نیست.

3. احکام کفاره

  1. اگر روزه‌دار در یک روز بیش از یک‌بار کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد فقط یک کفاره بر او واجب می‌شود. بلی اگر این کار، آمیزش جنسی یا استمنا باشد احتیاط واجب آن است که به عدد دفعات آمیزش جنسی یا استمنا کفاره بدهد.
  2. کسی که عمداً روزه‌ی خود را باطل کرده، اگر پس از آن به سفر برود کفاره از او ساقط نمی‌شود، بنابراین اگر با حالت جنابت از خواب بیدار شود و علم به جنب بودن خود داشته باشد و قبل از فجر اقدام به غسل یا تیمم نکند و برای فرار از روزه تصمیم بگیرد بعد از طلوع فجر مسافرت کند و این کار را نیز انجام دهد، صرف تصمیم و قصد سفر در شب و رفتن به مسافرت در روز برای سقوط کفاره از او کافی نیست.     
  3. کسی که کفاره بر او واجب شده، لازم نیست که آن را فوراً بدهد، ولی نباید آن را به قدری تأخیر بیندازد که کوتاهی در ادای واجب شمرده شود.    
  4. کفاره‌ی واجب را اگر چند سال بگذرد و ندهد، چیزی بر آن اضافه نمی‌شود.
  5. در کفاره‌ی روزه، بین قضا و کفاره، ترتیب واجب نیست.   

تمرین

1. هرگاه کسی به واسطه‌ی بی‌اطلاعی و ندانستن مسأله کاری را انجام دهد که می‌داند حرام است ولی نمی‌دانسته که روزه را باطل می‌کند، آیا قضای روزه‌های آن روزها کافی است؟
2. اگر مردی با همسر خود در ماه رمضان جماع کند و زن نیز راضی به آن باشد چه حکمی دارد؟
3. مقدار کفاره‌ی افطار عمدی ماه مبارک رمضان را بیان نمایید.
4. حکم کسی که با آمیزش جنسی حرام یا استمنا یا خوردن و نوشیدن حرام روزه‌ی خود را در ماه رمضان باطل نموده چیست؟
5. اگر روزه‌دار در یک روز بیش از یک‌بار کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد چه وظیفه‌یی دارد؟
6. آیا کفاره ی واجب را اگر چند سال بگذرد و ندهد چیزی بر آن اضافه می شود؟