بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحيم
برادران و خواهران عزيز و معلمان و معلمات نمونه‌ى كشور! خيلى خوش آمديد. ما به عنوان عرض ارادتى به مقام معلم و به كليه‌ى معلمان كشور، امروز اين ديدار و اين جلسه‌ى صميمى خودمانى را با شما برادران و خواهران ترتيب داده‌ايم. امروز همه بايد احساس تكريم به معلمان را، در فضاى فرهنگى جامعه و در ذهن مردم بيش‌ازپيش تشديد كنند؛ چون تكريم نسبت به معلم و بزرگداشت او به معناى واقعى كلمه، آثار بسيار مثبتى را در فرهنگ جامعه و تعليم و تربيت باقى مى‌گذارد.
البته ممكن است لازمه‌ى بزرگداشت، رسيدگيهاى گوناگونى از جهات مختلف باشد - كه آنها هم به نوبه‌ى خود لازم است - ليكن آنها بزرگداشت نيست. معناى بزرگداشت، همين است كه در محيط جامعه، هر كسى احساس كند كه به معلم خود و به ساير معلمان، قلباً و روحاً احترام مى‌گذارد و آنها را بزرگ مى‌شمارد. اين، بزرگترين مشوق براى تعليم و تربيت است؛ همان چيزى كه در اسلام هم هست. در اسلام، رعايت معلم هست. كيست كه در جامعه معلمى نداشته باشد؟ اين حكم اسلامى براى آن است كه بازار تعليم رايج باشد، نه كاسد. معلمان در كل كشور، حقاً و انصافاً به اين احتياج دارند.
در فرهنگ و آموزشهاى اسلامى ملاحظه كرده‌ايد كه چه‌قدر به رعايت معلم توصيه شده، و شاگرد خودش را در مقابل معلم كوچك مى‌شمارد و نسبت به او كوچكى مى‌كند. اين كوچكى مطلوب است؛ با اين‌كه مى‌دانيد در اسلام، هيچ انسانى نبايد در مقابل انسان ديگرى خود را كوچك و تحقير بكند؛ اما اين از موارد استثنايى است. كوچكى نسبت به والدين هم از موارد استثنايى است. انسان پيش والدين بايد خودش را كوچك بكند؛ «و اخفض لهما جناح الذّل»(1): خودت را در مقابل پدر و مادرت ذليل كن. در حالى كه انسان مسلمان پيش هيچ‌كس نبايد ذليل بشود، اما پدر و مادر مستثنا هستند؛ معلم هم همين‌طور است.
در روايات هست كه وقتى با معلم حركت مى‌كنى، اگر شب تار است، تو جلوتر از معلم برو، تا اگر چاله‌يى در راه وجود دارد، تو بيفتى و معلمت سالم بماند. اين، آن روح رفتار تكريم‌آميز نسبت به معلم را نشان مى‌دهد. اگر اين روحيه در جامعه رواج پيدا كند و هر كسى احساس نمايد كه در مقابل معلم خود خاضع است، فضا براى معلمان، فضاى مناسبى خواهد شد؛ و اگر معلمان در جامعه دلخوش بودند، تعليم رايج خواهد گرديد. تكريم، يعنى اين.
البته عرض كرديم كه در كنار اين، برخى امور مادّى و معنوى ديگر هم وجود دارد؛ ولى اصل قضيه همين است كه بايستى انجام بگيرد. متأسفانه در فرهنگ سوغات دنياى مادّى، عكس اين وجود دارد و به‌هيچ‌وجه رعايت نشده است. يعنى در فرهنگهايى كه ما از اروپاييها گرفتيم، احترام به معلم وجود ندارد. نمى‌گوييم آنها در كتابهايشان نوشته‌اند كه به معلم بى‌احترامى كنيد؛ اما عادت و تربيت احترام به معلم، در فرهنگ غربى پيش‌بينى نشده است!
يك‌وقت در مجموعه‌يى عرض كرديم كه سالها و قرنهاى متمادى، در محيط اسلامى هميشه معلمان از شاگردان خودشان احترام و تكريم مى‌ديدند؛ ولى چند ده سال بعد از آن‌كه فرهنگ اروپايى وارد كشور شد و در محيطهاى علمى، دين از علم جدا گرديد، چه‌بسا اساتيد براى خاطر نيم‌نمره، يا براى خاطر فلان برخورد نامناسب در كلاس، به دست شاگردانشان كشته شدند! اين، همان فرهنگ اروپايى است.
البته امروز خوشبختانه برگشت به همان اصالت اسلامى وجود دارد. شما معلمان هم بايد قدر خودتان را بدانيد؛ يعنى به معلم بودن اهميت بدهيد. معلم بودن افتخارى است؛ فوق خيلى از چيزهاست. اين‌كه كسى افتخار كند معلم است و معلم بودن را قدر بداند و براى تعليم و تربيت تلاش كند، يكى از بزرگترين ارزشهاى نظام اسلامى ماست.
اميدواريم كه خداوند متعال كمك كند و توفيق بدهد، تا اين بساط تعليم و تربيت در كشور ما روزبه‌روز رنگينتر و گسترده‌تر بشود و ان‌شاءاللَّه آموزش‌وپرورش تلاشهاى خودش را به جايى برساند كه حقيقتاً در هيچ‌جاى كشور خلأ تعليم و تربيت باقى نماند. ما تلاشهاى زيادى را در اين سالهاى اخير شاهد بوده‌ايم؛ ليكن هنوز تلاشهاى مضاعفى را احتياج داريم. جوانان خوب اين مملكت بايستى هرچه ممكن است، در ميدان تعليم و تربيت بيفتند و همراه نسل قبلى - كه خودِ آنها را تعليم كرده - بى‌سوادى، بى‌فرهنگى و بى‌تربيتى را در اين كشور ريشه‌كن كنند. ما در طول سالهاى تأثير تربيت اروپايى، لطمه‌هاى زيادى ديديم، كه جبرانش جز با يك مجاهدت بلندمدت امكانپذير نيست.
خداوند ان‌شاءاللَّه به شماها توفيق بدهد و كمكتان كند، تا بتوانيد اين وظايف بزرگ را انجام بدهيد. من به مسؤولان محترم آموزش‌وپرورش و وزير محترم - آقاى نجفى - هم كه زحمت مى‌كشند و تلاش مى‌كنند، حقيقتاً درود مى‌فرستم و به خاطر اين تلاشها از آنها تشكر مى‌كنم. مجدداً به خواهران و برادرانى كه از نقاط مختلف كشور تشريف آورده‌اند، خوش‌آمد عرض مى‌كنم.
والسّلام عليكم و رحمةاللَّه و بركاته
-------------------------------------------
1) اسراء: 24
برادران و خواهران عزيز و معلمان و معلمات نمونه‌ى كشور! خيلى خوش آمديد. ما به عنوان عرض ارادتى به مقام معلم و به كليه‌ى معلمان كشور، امروز اين ديدار و اين جلسه‌ى صميمى خودمانى را با شما برادران و خواهران ترتيب داده‌ايم. امروز همه بايد احساس تكريم به معلمان را، در فضاى فرهنگى جامعه و در ذهن مردم بيش‌ازپيش تشديد كنند؛ چون تكريم نسبت به معلم و بزرگداشت او به معناى واقعى كلمه، آثار بسيار مثبتى را در فرهنگ جامعه و تعليم و تربيت باقى مى‌گذارد.
البته ممكن است لازمه‌ى بزرگداشت، رسيدگيهاى گوناگونى از جهات مختلف باشد - كه آنها هم به نوبه‌ى خود لازم است - ليكن آنها بزرگداشت نيست. معناى بزرگداشت، همين است كه در محيط جامعه، هر كسى احساس كند كه به معلم خود و به ساير معلمان، قلباً و روحاً احترام مى‌گذارد و آنها را بزرگ مى‌شمارد. اين، بزرگترين مشوق براى تعليم و تربيت است؛ همان چيزى كه در اسلام هم هست. در اسلام، رعايت معلم هست. كيست كه در جامعه معلمى نداشته باشد؟ اين حكم اسلامى براى آن است كه بازار تعليم رايج باشد، نه كاسد. معلمان در كل كشور، حقاً و انصافاً به اين احتياج دارند.
در فرهنگ و آموزشهاى اسلامى ملاحظه كرده‌ايد كه چه‌قدر به رعايت معلم توصيه شده، و شاگرد خودش را در مقابل معلم كوچك مى‌شمارد و نسبت به او كوچكى مى‌كند. اين كوچكى مطلوب است؛ با اين‌كه مى‌دانيد در اسلام، هيچ انسانى نبايد در مقابل انسان ديگرى خود را كوچك و تحقير بكند؛ اما اين از موارد استثنايى است. كوچكى نسبت به والدين هم از موارد استثنايى است. انسان پيش والدين بايد خودش را كوچك بكند؛ «و اخفض لهما جناح الذّل»(1): خودت را در مقابل پدر و مادرت ذليل كن. در حالى كه انسان مسلمان پيش هيچ‌كس نبايد ذليل بشود، اما پدر و مادر مستثنا هستند؛ معلم هم همين‌طور است.
در روايات هست كه وقتى با معلم حركت مى‌كنى، اگر شب تار است، تو جلوتر از معلم برو، تا اگر چاله‌يى در راه وجود دارد، تو بيفتى و معلمت سالم بماند. اين، آن روح رفتار تكريم‌آميز نسبت به معلم را نشان مى‌دهد. اگر اين روحيه در جامعه رواج پيدا كند و هر كسى احساس نمايد كه در مقابل معلم خود خاضع است، فضا براى معلمان، فضاى مناسبى خواهد شد؛ و اگر معلمان در جامعه دلخوش بودند، تعليم رايج خواهد گرديد. تكريم، يعنى اين.
البته عرض كرديم كه در كنار اين، برخى امور مادّى و معنوى ديگر هم وجود دارد؛ ولى اصل قضيه همين است كه بايستى انجام بگيرد. متأسفانه در فرهنگ سوغات دنياى مادّى، عكس اين وجود دارد و به‌هيچ‌وجه رعايت نشده است. يعنى در فرهنگهايى كه ما از اروپاييها گرفتيم، احترام به معلم وجود ندارد. نمى‌گوييم آنها در كتابهايشان نوشته‌اند كه به معلم بى‌احترامى كنيد؛ اما عادت و تربيت احترام به معلم، در فرهنگ غربى پيش‌بينى نشده است!
يك‌وقت در مجموعه‌يى عرض كرديم كه سالها و قرنهاى متمادى، در محيط اسلامى هميشه معلمان از شاگردان خودشان احترام و تكريم مى‌ديدند؛ ولى چند ده سال بعد از آن‌كه فرهنگ اروپايى وارد كشور شد و در محيطهاى علمى، دين از علم جدا گرديد، چه‌بسا اساتيد براى خاطر نيم‌نمره، يا براى خاطر فلان برخورد نامناسب در كلاس، به دست شاگردانشان كشته شدند! اين، همان فرهنگ اروپايى است.
البته امروز خوشبختانه برگشت به همان اصالت اسلامى وجود دارد. شما معلمان هم بايد قدر خودتان را بدانيد؛ يعنى به معلم بودن اهميت بدهيد. معلم بودن افتخارى است؛ فوق خيلى از چيزهاست. اين‌كه كسى افتخار كند معلم است و معلم بودن را قدر بداند و براى تعليم و تربيت تلاش كند، يكى از بزرگترين ارزشهاى نظام اسلامى ماست.
اميدواريم كه خداوند متعال كمك كند و توفيق بدهد، تا اين بساط تعليم و تربيت در كشور ما روزبه‌روز رنگينتر و گسترده‌تر بشود و ان‌شاءاللَّه آموزش‌وپرورش تلاشهاى خودش را به جايى برساند كه حقيقتاً در هيچ‌جاى كشور خلأ تعليم و تربيت باقى نماند. ما تلاشهاى زيادى را در اين سالهاى اخير شاهد بوده‌ايم؛ ليكن هنوز تلاشهاى مضاعفى را احتياج داريم. جوانان خوب اين مملكت بايستى هرچه ممكن است، در ميدان تعليم و تربيت بيفتند و همراه نسل قبلى - كه خودِ آنها را تعليم كرده - بى‌سوادى، بى‌فرهنگى و بى‌تربيتى را در اين كشور ريشه‌كن كنند. ما در طول سالهاى تأثير تربيت اروپايى، لطمه‌هاى زيادى ديديم، كه جبرانش جز با يك مجاهدت بلندمدت امكانپذير نيست.
خداوند ان‌شاءاللَّه به شماها توفيق بدهد و كمكتان كند، تا بتوانيد اين وظايف بزرگ را انجام بدهيد. من به مسؤولان محترم آموزش‌وپرورش و وزير محترم - آقاى نجفى - هم كه زحمت مى‌كشند و تلاش مى‌كنند، حقيقتاً درود مى‌فرستم و به خاطر اين تلاشها از آنها تشكر مى‌كنم. مجدداً به خواهران و برادرانى كه از نقاط مختلف كشور تشريف آورده‌اند، خوش‌آمد عرض مى‌كنم.
والسّلام عليكم و رحمةاللَّه و بركاته
-------------------------------------------
1) اسراء: 24