بسم الله الرّحمن الرّحیم
و الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا و نبیّنا ابی‌القاسم المصطفیٰ محمّد و علی آله الطّیّبین الطّاهرین المعصومین سیّما بقیّة الله فی الارضین.
خدای متعال را سپاسگزارم که توفیق داد در پایان یک سال فعّالیّت مستمرّ شما نمایندگان محترم مردم، این دیدار را داشته باشیم؛ اگر چه دلچسب‌تر و شیرین‌تر این بود که شما را از نزدیک میدیدیم لکن شرایط متأسّفانه این جور است که دورادور با شما باید حرف بزنیم و بشنویم.
در صحبت امروز، بنده یک مطلبی درباره‌ی مجلس عرض میکنم؛ چند کلمه هم در باب انتخابات عرض خواهم کرد.
عملکرد قابل قبول مجلس شورای اسلامی در سال اوّل
بحمدالله مجلس در یک سالی که گذشت نشان داد که هم پُرتلاش است، هم دارای همّت بلند است، هم کارآمد است. مواردی که رئیس محترم مجلس در این نطق گویا و پُرمطلب بیان کردند، حقیقتاً انسان را خرسند میکند؛ البتّه گزارشهای دیگری هم در این زمینه ما داشتیم که مؤیّد همین معانی است. بحمدالله حضور نیروهای جوان و پُرتوان در کنار نیروهایی که یا سوابقِ تقنینی دارند یا سوابق اجرائی دارند، موجب شده است که این مجلس بحمدالله توفیقات خوبی را به دست بیاورد؛ هم در زمینه‌ی تصویب تعداد معتنابهی از لوایح و طرحها در موضوعات مهم و هم در زمینه‌ی حضور مردمی؛ حضور در میان مردم و دیدن صحنه‌های واقعی زندگی مردم که این سفرهای استانی رئیس محترم مجلس و رؤسای کمیسیون‌ها و بعضی از نمایندگان محترم حقیقتاً حرکت و اقدام بسیار خوبی است و باید انشاءالله ادامه پیدا کند. عزیزان من! حضور در کنار مردم را ترک نکنید. یکی از موفّقیّتهای بزرگ این است که بتوانید در کنار مردم باشید و در کنار مردم بمانید.
لزوم پرهیز نمایندگان از کمک به مخالفان مجلس، در گفتار و رفتار
خب از آغاز شروع کار این مجلس یک عدّه‌ای برنامه‌ی خودشان را این قرار دادند که یک تصویر منفی از مجلس نشان بدهند؛ اظهاراتی کردند و باز هم میکنند؛ در فضاهای رسانه‌ای گوناگون که امروز در اختیار همه است، اظهاراتی میکنند که انسان بوی دلسوزی را از این اظهارات نمی‌شنود. یک وقت کسی انتقاد میکند به قصد اصلاح و تکمیل؛ یک وقت نه، بر اساس احساسات یا نظرات خاص و بدون دلسوزی [انتقاد میکند]. انسان احساس میکند که در این حرکات دشمنانه نشانه‌های اخلاص وجود ندارد؛ انسان این را میبیند. من میخواهم به شما عرض بکنم که شما اعتنا نکنید و خودتان را مشغول نکنید؛ شما کار خودتان را دنبال کنید و برنامه‌های مفید را تعقیب کنید؛ مردم خودشان تشخیص میدهند، جامعه‌ی نخبگانی تشخیص میدهند، جوانها تشخیص میدهند، میفهمند که چه کسی دارد چه کار میکند. تبلیغات بدون نیّت خیر غالباً دیر یا زود افشا خواهد شد و خلاف واقع بودن آنها روشن میشود. منتها آن توصیه‌ای که من میخواهم بکنم، این است که شما مراقب باشید که با عمل خودتان یا با گفتار خودتان به مخالفین خودتان کمک نکنید؛ توصیه‌ی مؤکّد بنده این است. رفتار و گفتار در درون مجلس یازدهم باید جوری باشد که حرف و رویکرد مخالفین این مجلس را تأیید نکند. حالا بر این اساس من چند توصیه را عرض میکنم.
چند توصیه به نمایندگان: ۱) ایستادگی بر ویژگی‌های خوب و حفظ آنها با مراقبه یعنی تقوا
یک توصیه که توصیه‌ی مهمی است، این است که شما که بحمدالله ویژگی‌های خوبی دارید: انقلابی هستید، پُرتلاش هستید، پُرتوان هستید، دنبال کار هستید؛ این ویژگی‌ها را حفظ کنید، این ویژگی‌ها را تا آخر دوره نگه دارید. حالا «تا آخر عمر» باید گفت، امّا لااقل تا آخر دوره این ویژگی‌ها را نگه دارید. خیلی‌ها بودند که در اوّلِ کار همین جور خصوصیّات را داشتند، انقلابی بودند، پُرتوان بودند، پُرانرژی بودند، با حرارت حرف میزدند، با حرارت کار میکردند، لکن به مرور زمان نتوانستند در مقابل وسوسه‌ها مقاومت کنند؛ وسوسهی مال، وسوسهی مقام، وسوسهی شهرت، وسوسهی نام و نشان. نتوانستند مقاومت کنند، راه کج شد، رفتار عوض شد، گاهی به ۱۸۰ درجه اختلاف با اوّل کار منتهی شد. لذا می‌بینید خدای متعال در قرآن میفرماید: اِنَّ الَّذینَ قالوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ استَقاموا تَتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ المَلٰئِکَة؛(۱) تنزّل ملائکه‌ِی رحمت الهی مال آن کسانی است که می‌ایستند پای این حرف: ثُمَّ استَق‌ـاموا؛ استقامت میکنند، می‌ایستند. بِایستید پای این ویژگی‌های خوب. خب حالا برای اینکه بتوانیم خودمان را انقلابی نگه داریم باید چه کار کنیم؟ توصیه‌ی بنده این است که باید مراقبه کنیم، باید حساب‌کشی کنیم از خودمان. مراقبه‌ی دائمی لازم است. ما انسانها ضعیفیم، در معرض خطریم، در معرض لغزشیم؛ مراقب باشیم، مراقب خودمان باشیم. این مراقبت، در اصطلاح قرآنی و اسلامی، اسمش تقوا است؛ تقوا یعنی همین مراقبت دائمی از خود که دامن انسان گیر نکند به این خارهای دُور و بَر. خب، یک توصیه این بود که به نظر من توصیه‌ی اصلی همین است.
۲) لزوم رعایت عقلانیّت و آرامش در کار مجلس
توصیه‌ی بعدی این است که شما عناصر انقلابی هستید -یعنی [این جوری] شناخته شده‌اید؛ مجلس، مجلس انقلاب است، مجلس انقلابی است، دشمنی بعضی‌ها هم به خاطر همین است- این مجلس انقلابی که دارای رویکرد انقلابی و اقبال به ارزشهای انقلاب است، باید نشان بدهد که باکفایت است، برای اداره‌ی امور تقنینی مجلس دارای کفایت و کارآمدیِ لازم است، میتواند درست ریل‌گذاری کند. البتّه این خبرهایی که داده شده، گزارشهایی که بنده دیده‌ام یا شنیده‌ام و آن چیزی که امروز رئیس محترم مجلس گفتند، اینها خوب است، همین چیزها خیلی خوب است لکن ریل‌گذاری برای اصلاح امور کشور کارهای فراتری را نیاز دارد؛ زیاد باید کار کرد، زیاد باید تلاش کرد. اگر بخواهیم این خصوصیّت در مجلس باشد، این احتیاج دارد به عقلانیّت و طمأنینه‌ی لازم.
باید در مجلس، آن حالت سکینه‌ی لازم و آرامش عقلانی لازم وجود داشته باشد. اینکه من عرض میکنم آرامش ناشی از عقلانیّت، این در مقابل کارهای هیجانی است؛ کارهای هیجانی، احساسی، تصمیم‌گیری‌های دفعی، اینها نبایستی وجود داشته باشد. مجلس یکی از مظاهر عمده‌ی خِرد جمعی در کشور است. خب اگر مجلس مظهر خِرد جمعی است، پس احتیاج دارد به رفتار خردمندانه در کارهایی که انجام میگیرد. بعضی‌ها در این زمینه دچار اشتباهند؛ شما باید مراقب باشید این جوری نشوید -من اشاره‌ام به داخل مجلس نیست؛ در بیرون مواردی داشته‌ایم، در گذشته هم داشتیم، امروز هم داریم- انقلابی‌گری را با رفتار هیجانی اشتباه میگیرند، با حرفهای غیر مسئولانه اشتباه میگیرند؛ نه، انقلابی‌گری این نیست؛ انقلابی‌گری آن روحیه‌ی اقدام صحیح، عازم، و جازم در جهت درستی است که با عقلانیّت برخاسته‌ی از روحیه‌ی انقلابی‌گری ترسیم شده. ببینید؛ امام بزرگوار ما الگو است؛ امام از همه انقلابی‌تر بود؛ خب ماها از اوّل کار در خدمت این قضیّه بودیم؛ واقعاً ماها کم می‌آوردیم، [امّا] امام هیچ وقت کم نیاورد؛ از همه انقلابی‌تر امام بود، از همه عاقل‌تر هم امام بود؛ از همه عاقل‌تر بود، از همه پخته‌تر و سنجیده‌تر کار میکرد و حرف میزد؛ پس این هم یک مطلب. یعنی کارکرد مجلس یک کارکرد خردمندانه، پخته، سنجیده و حساب‌شده بایستی باشد.
۳) لزوم شناسایی آسیب‌های مجلس و اجتناب از آنها
توصیه‌ی بعدی من این است: عزیزان من! مجلس شورای اسلامی به طبیعت حال یک آسیب‌هایی دارد که حالا من عرض خواهم کرد؛ این آسیب‌ها را بشناسید و خودتان را از این آسیب‌ها دور نگه دارید؛ خطرناک است؛ بنده در مجلس بوده‌ام؛ مدّتها که در مجلس بودیم، بعد هم سالها است با مجالس گوناگون بنده ارتباط دارم؛ مجلس آسیب‌هایی دارد، این آسیب‌ها اگر شناسایی نشود و انسان دچار این آسیب‌ها بشود، آن وقت وضع مجلس فرق خواهد کرد، حرکت مجلس جور دیگری خواهد شد. این آسیب‌ها انواع متعدّدی دارد، حالا من دو سه موردش را عرض میکنم:
انواع آسیب‌های مجلس: الف) سوء استفاده‌ی نمایندگان از توانایی‌های قانونی
یکی از این آسیب‌ها این است که نماینده از توانایی‌هایی که قانون برایش فراهم آورده به نفع مسائل شخصی خود یا مسائل گروهی خود یا مسائل قومی خود استفاده کند؛ این توانایی‌ها چیست؟ استیضاح، سؤال، تحقیق و تفحّص؛ اینها توانایی‌های شما است، اینها به نماینده‌ی مجلس قدرت میدهد؛ از اینها فقط‌و‌فقط در جهت مرّ قانون و حقیقت باید استفاده کرد. یکی از آسیب‌ها این است که نماینده‌ی مجلس خدای نکرده وسوسه بشود از این توانایی‌ها استفاده کند برای مسائل دیگری.
ب) ورود نمایندگان در مسائل اجرائی
یکی از آسیب‌ها ورود نمایندگان در مسائل اجرائی است؛ فرض بفرمایید وارد شدن در اینکه مدیرکلّ فلان تشکیلات در شهر ما یا در استان ما مثلاً فرض کنید که چه کسی باشد، چه کسی نباشد؛ استاندار، فرماندار و از این قبیل. حالا یک وقت در مواردی یک حالت اضطراری ممکن است رخ بدهد که آن موارد استثنائی را من کاری ندارم امّا به طور معمول نمایندگان محترم از این مسائل اجرائی باید کناره بگیرند، وارد شدن در این مسائل و با مسئول اجرائی در این زمینه گفتگو کردن و توافق کردن و امثال اینها خطراتی دارد؛ از این بایستی اجتناب بشود.
ج) بی‌احتیاطی در استفاده از تریبون‌ها برای بیان نظرات
یکی از آسیب‌ها بی‌احتیاطی در استفاده‌ی از تریبون و بلندگویی است که در اختیار شما است. فرمایشات شما به طور مستقیم پخش میشود در کشور، یا بعداً به وسیله‌ی رسانه‌ها منتشر میشود؛ این امکان در اختیار همه نیست، در اختیار نماینده است؛ مراقب باشید که در استفاده‌ی از این امکان بی‌احتیاطی نشود و در [ارائه‌ی] نقدهای خود، نظرات خود [دقّت کنید]. گاهی انسان نظرات تندی هم دارد که این نظرات را میشود در یک جلسه‌ی دونفره، سه‌نفره، پنج‌نفره گفت امّا اگر این را در سطح عموم مردم گفتید، ممکن است به جای فایده ضرر داشته باشد. بعضی خیال میکنند که هر نظر انتقادی‌ای نسبت به هر جایی دارند باید این را اعلان کنند و به اطّلاع عموم برسانند، در حالی که به اطّلاع عموم رساندن، گاهی فایده ندارد و گاهی علاوه بر نداشتن فایده ضررهای فراوانی دارد. بنابراین در استفاده‌ی از این رسانه‌ها بایستی مراقبت بشود و بی‌احتیاطی نشود.
د) تلاش برای رسیدن به مسئولیّتهای اجرائی
یکی از آسیب‌ها این است که نماینده از اوّلی که وارد مجلس میشود، نقشه‌ی رسیدن به فلان پستِ مثلاً اجرائی را در سر خودش بپروراند -که وزیر بشود، مدیر بشود، فلان [مسئول] بشود- نه، این وظیفه‌ی نمایندگی بسیار مهم است. اگر انسان برای خدا کار بکند و درست کار بکند، از وظایف اجرائی اهمّیّتش بیشتر است، یا لااقل در مواردی به قدر آنها اهمّیّت دارد. این جور نباشد که ما تا وارد مجلس شدیم، به فکر بیفتیم که خب حالا چه کار کنیم که مثلاً در مرحله‌ی بعد یا در فلان دولت به فلان پست [برسیم]؛ اینها آسیب‌ها است، مجلس از این قبیل آسیب‌ها دارد. عزیزان من! مراقب باشید؛ شما هنوز اوّل کارتان است بحمدالله، تازه وارد شده‌اید و این آسیب‌ها انشاءالله به سراغ شما نیامده و نخواهد آمد [امّا] مراقب باشید. در این زمینه بایستی هیئت نظارت فعّال باشد؛ هیئت نظارتی که نظارت [دارد] بر رفتار نمایندگان بایستی در این زمینه فعّال باشد؛ امّا بیش از نظارت، آن تقوای درونیِ خود شما و مراقبتهای درونی خود شما است که میتواند کارآمد باشد و شما را از این آسیب‌ها محفوظ بدارد. خب این هم یک توصیه.
۴) اهمّیّت کار کارشناسی و لزوم استفاده از آن برای بالا بردن سطح کیفی قوانین
یک توصیه‌ی دیگر، تأکید بر کار کارشناسی است؛ که البتّه من قبلاً هم مکرّر این را [گفته‌ام]؛ به نظرم به شما هم گفته‌ام، به مجالس قبل هم که مکرّر گفته‌ام. کار کارشناسی خیلی مهم است. سطح کیفی قوانین باید بالا برود؛ باید قانون جوری باشد که سالهای متمادی، مجریان رغبت داشته باشند از این قانون استفاده کنند و به آن پایبند باشند. [بالا بودن] سطح کیفی قانون، هم به قوّت قانون است، هم به واقع‌بینانه بودن قانون است، هم به عملی بودن قانون است، هم به صریح و روشن و بی‌ابهام بودن قانون است، هم به تأویل‌ناپذیر بودن قانون است؛ کیفی شدن قانون به این صورت است. این هم با کارشناسی به وجود [می‌آید]؛ سطح کارشناسی را باید بالا برد. خب خوشبختانه مجلس، مرکز پژوهشها را دارد که یک مرکز خوبی است، جای کارشناسی خوبی است. خود کمیسیون‌های تخصّصی، مرکز کارشناسی است امّا علاوه‌ی بر اینها خودِ نماینده بایستی کار کند؛ باید مطالعه کنید. روی آن طرح یا آن لایحه که در اختیار شما قرار میگیرد، بنشینید مطالعه کنید، فکر کنید؛ احیاناً اگر چنانچه دسترسی دارد، با افرادی که صاحب‌نظرند مشورت بکنید تا این سطح کارشناسی بالا برود.
البتّه در یک مواردی -در مسائل حسّاس و مهم- ترجیح این است که به جای طرح، لایحه مطرح بشود. چون خصوصیّت لایحه این است که امکان تواناییِ کارشناسی دولت هم پشتوانه‌اش است؛ چون دولت هم دستگاه کارشناسی وسیعی دارد. لوایح خب از این هم برخوردار است؛ [یعنی] علاوه بر اینکه شما کارشناسی میکنید، در دولت هم کارشناسی شده؛ بعلاوه وقتی که لایحه باشد، چون مجری دولت است و او میخواهد اجرا کند، طبعاً با موافقت بیشتری اجرا خواهد شد؛ این هم یک مطلب.
رعایت اولویّتها و مسائل اساسی کشور
یک توصیه‌ی دیگر رعایت اولویّتها و مسائل اساسی کشور است که من در دیدار سال گذشته برخی از آنها را به صورت فهرست به شما عرض کردم؛(۲) خوشبختانه در برنامه‌های شما هم اینها واقع شده و مجلس یازدهم دنبال این موارد رفته و همان طور که در گزارشها بود، دنبال کرده‌اید. آن اولویّتها را جدّاً توجّه کنید، رعایت کنید. حالا امسال ما شعار را رفع موانع تولید و پشتیبانی از تولید قرار دادیم که این نکته‌ی مهمّی است. به نظر من تولید، آن محور اساسی اقتصاد در کشور است که اگر ما توانستیم تولید را زنده کنیم، اقتصاد کشور جان خواهد گرفت و رو خواهد آمد. خیلی چیزها به تولید وابسته است. موانع تولید و مانند اینها باید برطرف بشود و پشتیبانی از تولید باید انجام بگیرد؛ این را در برنامه بگذارید.
علاج مشکل تراکم قوانین
یک توصیه‌ی دیگری که باز این را هم من مکرّر به مجالس گوناگون عرض کرده‌ام، علاج مشکل «تراکم قوانین» است. ما قوانین زیادی داریم که اینها همین طور بر روی هم متراکم است؛ بعضی‌ها تاریخ‌مصرف‌گذشته است، بعضی‌ها تکراری است، بعضی‌ها متعارض و متناقض است؛ یک فکری باید برای این قوانین بشود. وقتی قوانین این جور متراکم شد، آن کسی که میخواهد از زیر قانون مصوّب شما فرار کند، میگردد در آن قوانین، یک راه فراری پیدا میکند؛ این است دیگر. یکی از مضرّات قوانین گوناگون همین است که اگر کسی بخواهد از زیر کار در برود -[قبلاً من] گفته‌ام:(۳) قانون‌دان‌های قانون‌شکن-میگردند یک راه فراری پیدا میکنند. این قوانین، دست و پاگیر است و نمیگذارد کار پیش برود. یکی از کارها به نظر من این است که یک زمانی را معیّن کنید، یک مهلتی بگذارید، یک گروهی را مشخّص کنید، بنشینند قوانین را تهذیب کنند و کم کنند.
لزوم کسب فضائل ملّت توسط مجلس و تبدیل به عصاره‌ی این فضایل
خب حالا اینها مسائلی بود که راجع به مجلس در ذهن ما بود که عرض کردیم. من مطلب آخرِ مربوط به مجلس را سخن پُرمغز امام بزرگوارمان قرار میدهم. امام (رضوان الله تعالی علیه) درباره‌ی مجلس خب بیاناتی دارند؛ یکی از جملات ایشان این است که فرمودند: «مجلس عصاره‌ی فضایل ملّت است»؛(۴) یعنی چه؟ یعنی باید عصاره‌ی فضایل ملّت باشد؛ معنایش این است دیگر، وَالّا این جور نیست که به طور طبیعی مجلس عصاره‌ِی فضایل [ملّت باشد]. باید مجلس را جوری ترتیب داد که عصاره‌ی فضایل ملّت باشد؛ فضایل ملّت چیست؟ ملّت ما الان چه فضایلی دارند؟ مجاهدت، عزّت نفْس، اعتماد به نفْس، امید، ایثار، قدرت و توانایی ایستادگی در مقابل مشکلات؛ اینها توانایی‌های ملّت ما است؛ از این قبیل توانایی‌ها ملّت خیلی دارد. این توانایی‌ها را ملّت ما در طول این چهل و یکی دو سال انقلاب نشان داده؛ در جنگ تحمیلی نشان داده، در مقابل تحریم نشان داده، در مقابل زورگویی قدرتهای غربی و غیر غربی نشان داده؛ اینها فضایل ملّت است. باید شما عصاره‌ِی فضایل ملّت باشید. امام در واقع با این یک کلمه برنامه‌ی کار همه‌ی مجلسهای ما را تا آخر مشخّص کردند: مجالس ما موظّفند خودشان را عصاره‌ی فضایل ملّت قرار بدهند. خب این راجع به مسائل مربوط به مجلس عزیز. البتّه حرف زیاد است دیگر؛ حالا نمیخواهیم وقت را زیاد بگیریم؛ همین مقدار کافی است.
امید به برگزاری انتخاباتی آبرومند با همّت مردم
راجع به انتخابات؛ حدود سه هفته به انتخابات باقی است. بنده جدّاً امیدوارم که با همّت ملّت ایران این انتخابات بر خلاف خواسته‌ِی دشمن مایه‌ی آبروی ایران بشود. دشمنان ما از همه‌ی امکانات، استفاده میکنند؛ هم دشمنانمان، هم کسانی در داخل که دانسته یا ندانسته دنبال حرف آنها را میگیرند و تکرار میکنند، و تلاش میکنند که این انتخابات را مایه‌ی سرشکستگیِ ملّت قرار بدهند. بنده امیدوارم مردم همّت کنند و خدای متعال لطف کند و این انتخابات مایه‌ی سربلندی کشور، مایه‌ی عزّت کشور انشاءالله باشد.
تشکّر از احساس مسئولیّت نامزدهای احراز صلاحیّت نشده
خب، نامزدها مشخّص شدند. شورای محترم نگهبان بر طبق وظیفه‌ی خودش آنچه را باید انجام بدهد و لازم میدانست انجام داد، نامزدها را مشخّص کرد. من اوّلاً لازم میدانم از همه‌ی کسانی که وارد عرصه‌ی نامزدی شدند، تشکّر کنم. بسیاری از این افراد یقیناً به خاطر احساس مسئولیّت، به خاطر اینکه فکر میکردند میتوانند برای کشور یک کمکی باشند و خدمتی بکنند به کشور، وارد میدان شدند. بنده از همه‌ی آن کسانی که وارد میدان نامزدیِ انتخابات شدند، لازم است تشکّر کنم. ثانیاً از آن کسانی هم که شورا صلاحیّتشان را تشخیص نداد و احراز نکرد و اینها نجیبانه با این مسئله برخورد کردند، تشکّر مضاعف باید بکنم. برخوردشان برخورد نجیبانه بود، حتّی بعضی مردم را تحریض(۵) کردند و تحریص(۶) کردند که در انتخابات شرکت کنند، پای صندوقها بروند. بسیار کار خوبی بود، کار خداپسندی بود که اینها انجام دادند.
البتّه عدم احراز صلاحیّت به معنای بی‌صلاحیّتی نیست. معنای عدم احراز صلاحیّت این است که شورای نگهبان نتوانسته تشخیص بدهد که این آقا صلاحیّت دارد، نه اینکه تشخیص داده که صلاحیّت ندارد؛ نه، ممکن است صلاحیّت بالایی هم داشته باشد امّا حالا گزارشها، امکانات، آشنایی‌های شورای نگهبان نتوانسته این را تشخیص بدهد؛ بنابراین [عدم احراز صلاحیّت] دلیل بر بی‌صلاحیّتی نیست.
انگیزه‌های مختلف برای اعتراض به شورای نگهبان در بررسی صلاحیّتها
خب، به شورای نگهبان در این زمینه یک مقداری تحامل(۷) انجام گرفت و بعضی‌ها اعتراض کردند. اعتراضهایی که شده، انگیزه‌ی مشترکی ندارد، انگیزه‌ها مختلف است: بعضی‌ها از این جهت به شورای نگهبان اعتراض میکنند که میگویند با این وضعیّت مشارکت کم میشود؛ دلسوزی میکنند برای مشارکت که من حالا یک نکته‌ای را بعداً در این مورد عرض خواهم کرد. بعضی‌ها این جور هستند. مسئله‌ی بعضی‌ها این است که یکی از نامزدها به نظرشان دارای صلاحیّت بوده و او احراز صلاحیّت نشده؛ ناراحتند که چرا آن کسی را که ما میدانیم صلاحیّت دارد، شورای نگهبان احراز صلاحیّت نکرده. به اینها هم به نظر من ایرادی نمیشود داشت، بالاخره گله‌مندند. البتّه اینها هم یک جور نیستند، چند نفر ممکن است زید را دارای صلاحیّت بدانند، عمرو را دارای صلاحیّت ندانند -که این زید و عمرو مثلاً احراز صلاحیّت نشدند- آن دیگری ممکن است بعکس، زید را دارای صلاحیّت نداند، عمرو را دارای صلاحیّت بداند؛ بنابراین نقطه‌ی مقابل هم هستند امّا در این جهت هر دو شریکند که از اینکه نامزد مورد نظرشان احراز صلاحیّت نشده ناراحتند. خب، این هم [مشکلی] نیست؛ لکن یک گروه دیگری هستند که با اصل شورای نگهبان مخالفند، این فرصت را مغتنم شمرده‌اند برای اینکه انتقام بگیرند از شورای نگهبان؛ اینها باید پیش خدا جواب بدهند. انسان میبیند؛ بنده، هم فضای مجازی را میبینم و مطّلعم، هم در بعضی از مطبوعات و رسانه‌ها انسان مشاهده میکند که میخواهند انتقام بگیرند از شورای نگهبان. شورای نگهبان دشمنانی دارد، دشمنان جدّی‌ای دارد، این حالا یک فرصتی شده که انتقام بگیرند. خدای متعال از این افراد نخواهد گذشت.
کارآمدی و توانایی حلّ مشکلات، ملاک مردم برای رأی دادن
امّا در مورد مسئله‌ی مشارکت، که بعضی نگرانند مشارکت کم خواهد شد. بنده به نظرم این جور میرسد که در مشارکت مردم -حالا گروه‌های خاص را کار نداریم؛ یک گروه ممکن است دنبال فلان اسم یا فلان جناح یا فلان عنوان باشند؛ اینها را کار نداریم- عامّه‌ی مردم و عموم مردم دنبال اسم این و آن نیستند؛ عامّه‌ی مردم دنبال این هستند که ببینند چه کسی دارای یک مدیریّتی است، [دارای] یک قوّت عمل یا قوّت اراده‌ای است، [دارای] یک کارآمدی‌ای است که میتواند مشکلات کشور را از میان بردارد؛ دنبال این هستند. اینکه حالا چه کسی با چه نامی، با چه عنوانی و از چه جناحی وارد میدان بشود، برای عموم مردم مطرح نیست؛ برای گروه‌های خاص چرا، امّا برای عموم مردم نخیر. اگر نامزدهایی که امروز در صحنه‌اند بتوانند بیان کنند و به مردم نشان بدهند که دارای این کارآمدی هستند، مردم پای صندوقها هم میروند و مشارکت بالایی هم خواهد بود انشاءالله به توفیق الهی. مهم این است که نامزدها بتوانند مردم را قانع کنند، مردم را به این نتیجه برسانند که این آقا یا این اشخاص میتوانند کشور را اداره کنند، مدیرند، مدبّرند، باصداقتند؛ باید صداقت افراد شناخته بشود و کسانی باشند که دردهای جامعه را بشناسند.
اقتصاد، بیکاری و معیشت، مسائل اصلی مردم
من شنیدم گفته شده که نامزدها در مناظرات و در گفتگوها نظر خودشان را در باب فضای مجازی بگویند یا در باب سیاست خارجی بگویند؛ نه آقا، مسئله‌ی اصلی مردم فضای مجازی و سیاست خارجی و ارتباط با این دولت و آن دولت نیست؛ مسئله‌ی اصلی مردم چیزهای دیگر است؛ مسئله‌ی اصلی مردم بیکاری جوانها است، مسئله‌ی اصلی مردم معیشت طبقات ضعیف جامعه است، مسئله‌ی اصلی مردم مافیای وارداتی است که کمر تولید داخلی را میشکند، مسئله‌ی اصلی مردم سیاستهای غلطی است که فلان جوان مبتکر را که میتواند کار انجام بدهد مأیوس میکند. [اینها را] می‌شنویم؛ بنده گزارشهای متعدّدی دارم که یک شخصی یا یک جمعی با انگیزه وارد میشوند، یک کار مهمّی را شروع میکنند، یک تولیدی را انجام میدهند، بعد به جای اینکه این تولید تشویق بشود و محصول خریداری بشود، ناگهان می‌بینیم که درِ واردات باز شد و مشابه این تولید وارد شد! اینها را بیچاره میکنند. اینها کشاورز را بیچاره میکنند. من همین روزها به مسئولین محترم تذکّر دادم؛ [مثلاً] کشاورزِ تولیدکننده‌ی پیاز یا تولیدکننده‌ی سیب‌زمینی زحمت میکشد، بعضی از اشخاص و سیاستها او را به خاک سیاه می‌نشانند؛ سود زحمت او را دلّال میبرد، به او چیزی نمیرسد. مسائل اصلی مردم اینها است؛ کسانی باید بیایند با اینها مقابله کنند. کشور به معنای واقعی کلمه سعادتمند خواهد شد اگر چنانچه زمامدار قوّه‌ی مجریّه کسی باشد که بتواند این مسائل را حل و فصل کند. البتّه مسائل فرهنگی و سیاسی هم در جای خود دارای اهمّیّت است که باید به آنها هم برسند، [امّا] فعلاً مسئله‌ی فوری و اصلی کشور مسائل اقتصادی است که بایستی با جدّیّت دنبال بشوند و نامزدهای محترم به این زمینه بپردازند، با مردم حرف بزنند، مردم را قانع کنند، مردم بدانند که چه اتّفاقی خواهد افتاد.
تبلیغات گوناگون دشمنان برای ضربه زدن به انتخابات در مراحل مختلف
البتّه دشمنان با انتخابات ما مخالفند. از اوّل، [در طول] سالهای متمادی؛ حالا در زمان امام (رضوان الله علیه) یعنی در دهه‌ی شصت، وضعِ ترکیبِ دولت -ریاست جمهوری و نخست‌وزیری- جوری بود که این مسائل خیلی در آنجا نمودی پیدا نمیکرد امّا بعد از آنکه قانون عوض شد و ریاست جمهوری رئیس دولت و رئیس اجرائی دولت شد، تا حالا همیشه این جور بوده است که قبل از اینکه انتخابات بشود، تبلیغات دشمن متوجّه به این است که مردم شرکت نمیکنند، در انتخابات ممکن است تقلّب بشود، دست برده بشود و کارهایی مانند اینها بشود. تبلیغات [میکنند] برای اینکه مردم شرکت نکنند، بعد از آنکه مردم شرکت میکردند و انتخابات پُرشوری انجام میگرفت، آنها میگفتند که خب معلوم است، مهندسی‌شده است، معلوم است که چه کسی از صندوق بیرون می‌آید؛ این همیشه بوده، و فقط مال امروز نیست. همیشه همین حرفها را میزدند نسبت به اشخاص مختلف. بعد از آنکه یک نفری انتخاب میشده، حالا یا آن کسی که آنها حدس میزدند یا غیر از او، میگفتند چه فایده، اختیار که ندارد؛ رئیس‌جمهور که اختیاری ندارد. سیاست تبلیغاتی دشمن در طول سالها این بوده، امروز هم همین است. امروز هم دارند کاری میکنند که اگر بتوانند، مشارکت مردم را کاهش بدهند؛ اگر چنانچه مردم مشارکت کردند، بگویند که خب این مشارکت شما فایده‌ای ندارد، معلوم است که مثلاً چه کسی انتخاب خواهد شد؛ بعد از آن هم که یک کسی که از صندوق بیرون آمد -حالا هر کسی- چه مطابق پیش‌بینی آنها، چه غیر مطابق پیش‌بینی آنها، خواهند گفت که خب این فایده‌ای ندارد. این را دشمن دارد دنبال میکند، متأسّفانه در داخل [تکرار آن حرفها را] من میبینم. آدمها را می‌شناسم؛ من ۴۲ سال است که با این افرادی که امروز سر زبانها هستند مراوده دارم، با اینها کار کرده‌ام، می‌شناسم آدمها را، میبینم که حرفهای دشمن را بعضی‌ها دنبال میکنند. همین حرفها را به شکل -به قول خودشان- تئوریزه‌شده، در رسانه‌ها، در رسانه‌های مجازی و غیر مجازی منتشر میکنند.
خب، وظیفه‌ی ما این است که ببینیم خدای متعال از ما چه میخواهد، رضای الهی چیست، آن را دنبال بکنیم. انشاءالله همه دنبال کنند و دنبال میکنند؛ کسانی که مسئولند دنبال تکلیف شرعی‌اند، دنبال جواب دادن به خدا هستند، دینشان را برای خواست این و خواست آن و دعوای این و خوشامد او حاضر نیستند بفروشند و کنار بگذارند. بالاخره انشاءالله همه بتوانیم آنچه وظیفه‌مان است، انجام بدهیم.
من چند توصیه میکنم؛ هم به نامزدهای انتخاباتی توصیه دارم، هم به طرف‌دارانشان توصیه دارم، هم یک کلمه به مردم عزیزمان عرض میکنم.
چند توصیه به نامزدهای انتخاباتی: ۱) پرهیز از نسبت دادن اتّهامات به دیگران
امّا [توصیه] به نامزدها. انتخابات را صحنه‌ی جنگ قدرت قرار ندهید. نگاه نکنید به آن چیزی که در آمریکا و بعضی کشورهای اروپایی معمول است که برخوردهای اهانت‌آمیز آبرویشان را برد. ما در گذشته هم هر وقتی که نامزدها در مناظرات تلویزیونی و غیره روش اهانت و توهین و تهمت و تخریب طرف مقابل و ترساندن مردم از رقیب را دنبال کردند، کشور به نحوی از انحاء ضرر کرد؛ در گذشته هم این جور بوده. این جوری نباشد که مردم را از رقیب بترسانیم که اگر او بیاید چنین خواهد شد، چنین خواهد شد. میدان انتخابات، میدان مسابقه‌ی خدمت است. قرآن به ما دستور میدهد: فَاستَبِقُوا الخَیرٰت؛(۸) دنباله‌ی کار نیک با هم مسابقه بدهید و پیش بروید؛ با این نگاه بایستی به انتخابات نگاه کنند. نفرت‌پراکنی و اتّهامات چنین و چنان [نباشد].
۲) پرهیز از شعارهای غیر واقع‌بینانه
شعارهای غیر واقع‌بینانه هم داده نشود. شعارهای غیر واقع‌بینانه گاهی ممکن است فریب مردم تلقّی بشود. با توجّه به امکانات کشور و واقعیّات کشور بایستی شعار داد و وعده داد؛ این جوری بایستی عمل کرد.
۳) رعایت ملاحظات اخلاقی
ملاحظات اخلاقی جدّاً رعایت بشود؛ یعنی واقعاً اگر چنانچه نامزدهای انتخابات ما، هم در مناظراتشان، هم در مصاحبه‌هایی که با آنها میشود، سؤال و جواب‌هایی که با آنها میشود، اخلاق اسلامی را رعایت بکنند، این سرریز میشود در جامعه، آحاد مردم ملاحظات اخلاقی را یاد میگیرند و رعایت میکنند؛ این سرمشقی برای آنها خواهد شد.
۴) پرهیز از هنجارشکنی
و هنجارشکنی هم نکنند. بعضی‌ها برای اینکه بیشتر دیده بشوند، بیشتر شنیده بشوند، راه‌حلّ‌شان این است که هنجارشکنی کنند، خطوط قرمز نظام را به قول خودشان بشکنند؛ نه، نظام جمهوری اسلامی یک نظام مستقر و پابرجا است، یک نظام جاافتاده است، خطوط اصلی نظام مشخّص است. اینها مربوط به شخص این حقیر و امثال بنده هم نیست؛ اینها کار خدا است، متّکی به آحاد مردم است؛ با تکیه‌ی به همین استقرار بوده که جمهوری اسلامی توانسته در مقابل این همه دشمنی در این سالها مقاومت بکند. این جور نباشد که سعی کنند با شکستن این حدود و ثغورِ(۹) مهمّ نظام جمهوری اسلامی، برای خودشان یک موقعیّتی دست و پا کنند؛ که دست و پا هم نمیشود، موقعیّت هم به دست نمی‌آید. نیّتشان را خدایی کنند.
توصیه به طرف‌داران نامزدها: مراقبت از ایجاد تعارض با طرف‌داران سایر نامزدها
امّا توصیه به طرف‌دارها. طرف‌دارها در طرف‌داری از هر کدام از نامزدها که انتخاب میکنند، اگر نیّتشان را خدایی کنند، خدای متعال به کارشان برکت خواهد داد. حالا یا این است که آن کسی که مورد نظرشان است موفّق خواهد شد و پیروز خواهد شد یا اگر نشود، خدای متعال از آنها راضی است و این کار برای آنها مبارک خواهد بود. گاهی اوقات طرف‌دارها یک تعارضهایی را به وجود می‌آورند که خود نامزدها از آن تعارضها اصلاً خبر ندارند؛ یعنی گاهی اوقات در مواردی، به تعبیری کاسه‌ی داغ‌تر از آش به وجود می‌آید؛ من خواهش میکنم طرف‌داران محترم نامزدها مراقب این جهات باشند.
برنامه‌ی مخالفین هم -که ما تا حدودی اطّلاع داریم- به جان هم انداختن طرف‌دارها است؛ طرف‌دار این نامزد با طرف‌دار آن نامزد، این علیه او بد بگوید، او علیه این بد بگوید. و آنها از فضای مجازی دارند به این وسیله استفاده میکنند؛ یعنی در فضای مجازی از زبان یک نفری در این ستاد، علیه یک کسی در آن ستاد، و از زبان او علیه این بدروغ یک حرفی منتشر میکنند و اینها را به جان هم می‌اندازند؛ این برنامه است، توجّه داشته باشید. انگیزه‌های دشمنان برای اخلال و ایجاد اختلال انگیزه‌های خیلی عمیقی است و دنبال این مسئله هستند.
و خب در فضای مجازی یک چیزهایی برجسته میشود که اینها لزوماً بازتاب خواست مردم نیست. این جور نیست که هر چه در فضای مجازی برجسته شد، حتماً خواستِ مردم است؛ نخیر، گاهی یک چیزی را برجسته میکنند، بزرگ میکنند. و همه هم ملتزم بشوند بین خود و خدا که نتیجه‌ی انتخابات هر چه شد، همه آن را نجیبانه بپذیرند و تسلیم بشوند. این جور نباشد که اگر انتخابات به نفع ما شد، بگوییم قبول داریم؛ یعنی جمهوریّت را تا وقتی قبول داریم که به نفع ما تمام بشود؛ اگر جمهوریّت به نفع [فرد] دیگری تمام شد، ما قبول نداریم جمهوریّت را، که این متأسّفانه یک آزمون تلخی است که در تاریخ انتخابات ما از سال ۸۸ ماند.
توصیه به مردم برای حضور در انتخابات
امّا توصیه به عموم مردم. به مردم عزیزمان عرض میکنم ملّت عزیز ایران! انتخابات در یک روز انجام میگیرد امّا اثر آن در چند سال باقی میماند. در انتخابات شرکت کنید، انتخابات را متعلّق به خودتان بدانید -که متعلّق به شما است- و از خدا کمک بخواهید، هدایت بخواهید که شما را هدایت کند به آنچه درست و حق است و بروید پای صندوق رأی و به کسی که شایسته است رأی بدهید. به حرف این کسانی که ترویج میکنند -چه از داخل، چه از خارج- که «فایده‌ای ندارد، ما نمیرویم پای صندوق، نروید» اعتنا نکنید؛ اینها دلسوز مردم نیستند. اگر اسم مردم را هم می‌آورند، بیخود می‌آورند، دروغ میگویند، دلسوز مردم نیستند. کسی که دلسوز مردم است، مردم را از رفتن پای صندوق انتخابات منع نمیکند.
اهمّیّت انتخابات شوراها و تأثیر آن بر زندگی شهری و روستایی
آخرین مطلب هم اینکه انتخابات شوراها را فراموش نکنید، انتخابات شوراها بسیار مهم است. حالا همه سرگرم انتخابات ریاست جمهوری هستند، انتخابات شوراها در مدیریّت شهر و روستا و زندگیِ شهر و روستا تأثیر خیلی زیادی دارد و آن فراموش نشود انشاءالله.
امیدواریم خدای متعال هدایت کند مردم را، همه‌ی ما را هدایت کند تا انشاءالله بتوانیم به وظیفه‌مان عمل کنیم. کسانی که صاحبان سخن نافذ هستند و میتوانند روی مردم اثر بگذارند، وظیفه‌شان این است که از این نفوذ سخن استفاده کنند در جهت ترویج انتخابات؛ همه، اصناف مختلف مردم، هر کسی که سخن نافذی دارد باید حتماً از این استفاده کند انشاءالله تا خدای متعال را راضی کند.
پروردگارا! دلهای ما را متوجّه خودت کن؛ مطلوب ما را رضای خودت قرار بده؛ ما را در راه کسب رضای خودت موفّق بگردان؛ جمهوری اسلامی را انشاءالله روزبه‌روز آبرومندتر و سربلندتر قرار بده.
والسّلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته
۱) سوره‌ی فصّلت، بخشی از آیه‌ی ۳۰؛ «در حقیقت، کسانی که گفتند «پروردگار ما خدا است» سپس ایستادگی کردند، فرشتگان بر آنان فرود می‌آیند. ...»
۲) ر.ک: بیانات در دیدار با نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۹/۰۴/۲۲
۳) بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان و پرسنل نیروی انتظامی (۱۳۷۶/۴/۲۵)
۴) صحیفه‌ی امام، ج ۲۰، ص ۲۷۹
۵) برانگیختن تمایل یا انگیزه
۶) حریص و آزمند کردن
۷) غرض‌ورزی
۸) سوره‌ی مائده، بخشی از آیه‌ی ۴۸
۹) حدود، مرزها