خطبه‌ى اوّل:
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحيم
الحمدللَّه ربّ العالمين. الحمدللَّه الّذى هدينا لهذا و ما كنّا لنهتدى لو الا ان
هدينااللَّه. نحمده و نستغفره و نؤمن به و نتوكّل عليه و نصلّى و نسلّم على حبيبه و
نجيبه و خيرته فى خلقه سيّدنا و نبيّنا ابى‌القاسم المصطفى محمّد و على آله
الأطيبين الأطهرين المنتجبين. سيّما بقيّةاللَّه فى‌الارضين.
عيد سعيد و مبارك فطر را به همه‌ى مسلمين جهان، مخصوصاً به ملت عظيم‌الشّأن ايران و
به شما برادران و خواهران عزيز نمازگزار تبريك عرض مى‌كنم. امروز هم بحمداللَّه
اجتماع عظيم شما مردم مؤمن در اين مراسم عبادى - سياسى و در اين اجتماع عظيم،
مايه‌ى مباهات و افتخار و آبروست.
روز عيد فطر، روز بسيار عظيم و حائز اهميتى است. در خطبه‌ى اوّل، يك حديث از
اميرالمؤمنين عليه‌الصّلاة والسّلام درباره‌ى اين روز براى شما برادران و خواهران
عزيز عرض مى‌كنم، تا براى خود من و براى شما ان‌شاءاللَّه مايه‌ى موعظه باشد.
صدوق عليه‌الرّحمة از امام صادق عليه‌الصّلاةوالسّلام نقل مى‌كند: «عن ابيه عن جّده
عليه‌السّلام قال: خطب اميرالمؤمنين على عليه‌السّلام للنّاس يوم الفطر».(114) يعنى
اميرالمؤمنين در روز عيد فطر براى مردم خطبه ايراد فرمود و در آن خطبه اين‌طور بيان
كرد: «فقال ايها النّاس ان يومكم هذا يوم يثاب فيه المحسنون و يخسر فيه المسيئون»؛
يعنى اى مردم! اين روز، روزى است كه در آن نيكوكاران به ثواب خود مى‌رسند و كسانى
كه در ماه رمضان كردار بد داشته‌اند، زيان مى‌كنند و محروم مى‌مانند.
كسانى كه ماه رمضان را به عبادت و به اغتنام فرصت معنوى پرداخته‌اند، امروز، روزى
است كه پاداش خود را از خداوند متعال مى‌گيرند. پاداش روزه‌ى با اخلاص، تلاوت قرآن،
قيام نيمه شب، تضرّع و دعا و صدقات و احسان و همه‌ى آنچه كه شما جوانان عزيز، شما
مردم مؤمن و آشناى با حقايق اسلامى در ماه مبارك رمضان انجام داده‌ايد، امروز در
عالم معنا به شما تقديم مى‌شود.
«و هو اشبه يوم بيوم قيامتكم». چون روز پاداش و گرفتن ثواب براى نيكوكاران و روز
خسران براى بدكاران است، شبيه روز قيامت است؛ همچنان كه روز قيامت هم كسانى كه
زندگى دنيا را به عمل نيك گذرانده‌اند، ثواب خواهند يافت و دل و چشم آنان به عنايت
الهى روشن خواهد شد؛ اما كسانى كه دنيا را به غفلت، به بدكارى، به ستمگرى، به سركشى
و نافرمانى از خداى متعال، به غرق شدن در شهوات، به خودخواهى و به خودپرستى
گذرانده‌اند، آن روز زيان خواهند كرد.
چون اميرالمؤمنين عليه‌السّلام اين تشبيه را مى‌فرمايد، بر اساس اين تشبيه، اين
استفاده‌ى زيبا را مى‌كند. توصيه مى‌فرمايد: «فاذكروا بخروجكم من منازلكم الى
مصلّاكم خروجكم من الاجداث الى ربّكم»؛ از منزل كه خارج شديد تا براى نماز به مصلّى
بياييد، زمانى را به ياد آوريد كه براى حضور در پيشگاه خداوند، از قبرهاى خود بيرون
خواهيد آمد و به سوى عرصه‌ى قيامت خواهيد شتافت. «واذكروا بوقوفكم فى مصلّاكم
وقوفكم بين يدىّ ربّكم»؛ با ايستادن خود در مصلّى و به هنگام نمازگزاردن، آن روزى
را به ياد آوريد كه در قيامت در پيشگاه خداى متعال خواهيد ايستاد، تا مثل امروز كه
به شما پاداش اعمالتان را مى‌دهند، پاداش اعمال خود را بگيريد. «واذكروا برجوعكم
الى منازلكم رجوعكم الى منازلكم فى الجنّة او النّار»؛ هنگامى كه به منازل خودتان
برمى‌گرديد، آن لحظه‌اى را در قيامت به ياد آورديد كه در پيشگاه عرض الهى، از
عرصه‌ى قيامت به سوى منازل خود در بهشت، يا خداى نخواسته در جهنّم، خواهيد رفت.
همان‌طورى كه امروز، روز ثواب و روز گرفتن پاداش براى نيكوكاران، و روز خسارت و
زيان براى گناهكاران است، آن روز هم در پيش است.
لحظه لحظه‌ى عمر را قدر بدانيد. از ساعات عمرتان براى نيكوكارى استفاده كنيد. خود
را به خدا نزديك كنيد. اوقات خود را به تلاش در راه خدا و مجاهدت براى او مستغرق
كنيد. ساعات زندگى، سالهاى زندگى، به سرعت برق مى‌گذرد؛ در عرصه‌ى قيامت اين لحظات
را به ياد خواهيد آورد. خوشا به حال نيكوكاران و بدا به حال زيانكاران.
پروردگار! تو را به حقّ اوليايت، تو را به حقّ احكام نورانى‌ات، تو را به حقّ قرآن
و تو را به جلال و عظمتت سوگند مى‌دهيم، يكايك اين جمع حاضر و يكايك مؤمنين و
مسلمين را موفّق به انجام عمل نيك و اطاعت در زندگى دنيا بفرما. پروردگارا! ما را
در قيامت جزو زيانكاران قرار مده. پروردگارا! اين موعظه و اندرز را براى ما درسى در
زندگيمان قرار بده.
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحيم. والعصر. انّ الانسان لفى خسر. الّا الذين امنوا و
عملوا الصّالحات و تواصوا بالحقّ و تواصوا بالصّبر.(115)
خطبه‌ى دوم:
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحيم
الحمدللَّه ربّ العالمين. والصّلاة والسّلام على سيّدنا و نبيّنا ابى‌القاسم
المصطفى محمّد و على آله الأطيبين المنتجبين. سيّما اميرالمؤمنين و صدّيقة الطّاهرة
سيّدة نساءالعالمين و الحسن و الحسين و على‌بن‌الحسين و محمّدبن‌على و جعفربن‌محمّد
و موسى‌بن‌جعفر و علىّ‌بن‌موسى و محمّدبن‌على و علىّ‌بن‌محمّد و الحسن‌بن‌على
والخلف القائم‌المهدى. حججك على عبادك و امنائك فى بلادك. و صلّ على ائمّةالمسلمين
و حماةالمستضعفين و هداة المؤمنين.
در خطبه‌ى دوم نيز همه‌ى برادران و خواهران عزيز را به تقواى الهى و به پرهيزكارى
در همه‌ى امور زندگى توصيه و دعوت مى‌كنم. بحمداللَّه سالى كه در آن قرار داريم،
براى ملت ايران، سال توفيقات بزرگ و كارهاى بزرگ و اقدامهاى بزرگ است. خدا را سپاس
مى‌گوييم كه دلهاى ملت ايران را به هم نزديك كرد. خدا را سپاس مى‌گوييم كه عزّت ملت
ايران را در چشم مردم جهان افزايش داد. خداى متعال را سپاس مى‌گوييم كه همّت اين
مردم را در روز قدس، يك بار ديگر در مقابل چشم جهانيان قرار داد.
در راهپيمايى عظيم روز قدس، ملت ايران مواضع خود را براى دنيا تشريح كرد. بخصوص
امسال اين ملت هوشيار، آگاه، آشناى به مصالح سياسى، زمان‌شناس و موقعيت‌شناس دانست
كه بايد از هر سال قويتر و پُرشورتر وارد صحنه شود. ملت و دولت، مسؤولان و آحاد
مردم، زن و مرد و كوچك و بزرگ، اجتماعات عظيم ميليونى را در سراسر كشور به راه
انداختند و شعارهاى انقلاب و مواضع سياسى حقيقى اين كشور و نقاط برجسته‌ى خطّ
نورانىِ ترسيم‌شده به وسيله‌ى امام امت را - كه خط عزّت اين ملت است - با صداى بلند
فرياد كردند؛ خواستند تا دنيا ملت ايران را بشناسد و او را خوب درك كند.
البته ملتها، ملت ايران را مى‌شناسند؛ اما استعمارگران هنوز هم كه هنوز است، اين
ملت را نمى‌شناسند، مسؤولان را نمى‌شناسند، رئيس جمهور را نمى‌شناسند، خطّ امام را
نمى‌شناسند، پايگاه امام را نمى‌دانند و هنوز نمى‌توانند ميزان عمق ايمان اين مردم
را تشخيص دهند. درود بر اين ملّت. درود بر اين دلهاى بيدار كه توانستند در موقعيت
مناسب، با زبانى رسا و بليغ، سخن خود را به دنيا بگويند و فرياد كنند. يك ملت حرف
خود را چگونه مى‌تواند بزند؟ اين، بهترين روش فرياد كردن حرف دل يك ملت است كه در
خيابانهاى تهران و شهرهاى بزرگ انجام شد. من از يكايك مردم تهران و شهرستانها و از
مسؤولان عزيز، صميمانه تشكّر و سپاسگزارى مى‌كنم كه نام خدا و نام انقلاب و نام
امام را زنده كردند و گرامى داشتند.
مسلمانان در اكناف عالم دچار گرفتاريند. علاوه بر گرفتارى عمومى مسلمين - كه تسلّط
استكبار است - مع‌الاسف آنچه كه شأن و شخصيت ملتهاى اسلامى اقتضا مى‌كند و آن عزّتى
كه اسلام به مسلمانان مى‌دهد، مشاهده نمى‌شود. كجاست آن عزّت در سطح جهان و در ميان
ملتهاى مسلمان؟ به‌جز ملت ايران كه پرچم عزّت اسلام را هم به فضل الهى به دست گرفته
است - كه «وللَّه العزّة و لرسوله و للمؤمنين»(116) - بقيه‌ى ملتهاى مسلمان تشنه‌ى
عزّتند؛ اما متأسفانه عزت مناسب شأنشان به آنان ارزانى نمى‌شود.
وضع مسلمانان در كشورهاى اسلامى دشوار است. وضع ملت عراق بد است. وضع ملت افغانستان
بد است. وضع بعضى از ملتهاى آسياى ميانه رقّتبار است. وضع مردم الجزاير بسيار بد
است. كشتارهاى الجزاير، آبروى مدّعيان حكومت بر ملت بزرگ الجزاير را در دنيا برده
است. مسؤولان الجزاير نمى‌توانند با اِعمال پُررويى، تهمتهايى را كه در طول تاريخ
هرگز از آنها جدا نخواهد شد، از خودشان بزدايند. آنها مسؤولند.
من ادّعا نمى‌كنم كه اين كشتارها كار دولت الجزاير است؛ من نمى‌دانم. اين كار هم به
عهده‌ى مسؤولان جهان اسلام است. امروز اگر كشورهاى مسلمان همّت كنند، كنفرانس
اسلامى با رياست جمهورى اسلامى مى‌تواند اين كار بزرگ را هم انجام دهد. دولت و رئيس
جمهور ما اين را به كشورهاى مسلمان پيشنهاد كردند. بنابراين، آن كارى است كه بعد از
تحقيق بايد معلوم شود. من مى‌گويم در كشورى اگر چنين فجايعى اتّفاق بيفتد، كار هر
كس كه باشد، دولت مسؤول است. دولت بايد از مردم خود حمايت كند. ولو كار دولت هم
نباشد، باز دولت مسؤول است. مگر مى‌توانند با ياوه‌گويى و متّهم كردن اين و آن،
گريبان خودشان را از قضاوت تاريخ و قضاوت افكار عمومى عالم رها كنند؟! متأسفانه در
پاكستان و بسيارى از نقاط ديگر دنياى اسلام هم اختلافات فرقه‌اى مشكل‌ساز شده‌است.
اين بد است. راه علاج هم برگشتن به اسلام است.
روز عيد فطر، «الّذى جعلته للمسلمين عيدا و لمحمّد صلّى اللَّه عليه و آله ذخراً و
شرفاً و كرامة و مزيدا»(117) است. چرا روز عيد فطر اين‌گونه است؟ چون روز عيد فطر،
مظهر اجتماع و اتّحاد و برادرى مردم با داشتن دل به سوى خداست. اگر اين در دنياى
اسلام تأمين شود - يعنى اتّحاد و دل به سوى خدا و در گرو احكام خدا داشتن - عزّت
مردم هم تأمين خواهد شد. شما ملت عزيز ايران اين را كه داريد، قدر بدانيد. اگرچه
متأسفانه در داخل كشور ما هم كسانى يا با بى‌مسؤوليتى و يا با سوء نيّت سعى مى‌كنند
ميان مردم دلخورى، دوگانگى و كدورت به وجود آورند؛ اما آحاد و توده‌ى مردم و قشرهاى
وسيع مردم و مسؤولان كشور، بحمداللَّه دلهايشان نورانى و باصفاست. ملت و دولت با هم
خوبند؛ آحاد مردم هم با يكديگر خوبند. اگر ديديد كسى مايه‌ى اختلاف مى‌نويسد،
مى‌گويد و مى‌پراكند، بدانيد كه او به مصالح ملت يا واقف نيست، يا احساس مسؤوليت
نمى‌كند و يا به‌كلّى علاقه‌مند نيست.
پروردگارا! همه‌ى ما را از خواب غفلت بيدار كن. پروردگارا! دلهاى اين ملت را با هم
متّحدتر و نزديكتر گردان. پروردگارا! روح مبارك امام عزيز و بزرگوار ما را در
اعلى‌عليّيّن با اوليا و صلحا محشور گردان. پروردگارا! ارواح طيّبه‌ى شهداى اسلام،
مخصوصاً شهداى اين ملت و شهداى جنگ تحميلى را در اعلى‌عليّيّن با شهداى كربلا محشور
كن. پروردگارا! به جوانان مؤمن، به خانواده‌هاى ايثارگر، به خانواده‌هاى شهيدان، به
جانبازان، به آزادگان، به مفقودان، به خانواده‌هايشان و به همه‌ى ايثارگران، اجر
وافر و كامل عنايت فرما.
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحيم. قل هو اللَّه احد. اللَّه صمد. لم يلد و لم يولد و لم
يكن له كفوا احد.(118)
والسّلام عليكم و رحمةاللَّه و بركاته
114) امالى شيخ صدوق، ص 89
115) عصر: 3 - 1
116) منافقون: 8
117) الاقبال باعمال الحسنة، ج 1، ص 495
118) اخلاص: 4 - 1
