بسم اللَّه الرّحمن الرّحيم
نده هم اين روز بزرگ و اين عيد اسلامى ممتاز و برجسته را به همه ملت عزيزمان و به امّت بزرگ اسلامى و بخصوص به شما حضّار محترمِ اين مجلس، تبريك عرض مى كنم. عيد اسلامى، داراى معناى خاصى است و جهت اسلامى دارد. عيد، يعنى مراسمِ همراه با شادى براى يك ملت و يك مجموعه، كه در فواصل زمانى - سالى يك بار يا از اين قبيل - تكرار مى شود. هر عيدى بايد معنا و جهت داشته باشد؛ چنان كه اعياد ملّى ملّتها هم، هر كدام جهت خاصى دارد. عيد اسلامى، دو جهت دارد؛ كه يك جهت آن توجّه به خدا و معنويت و ديگر جهتش تجمّع همه مسلمين، حول يك محور واحد است.
محورها و جهتگيريهاى عيد اسلامى، همين است. لذا شما مى بينيد در دو عيد فطر و قربان، نماز، آن هم به جماعت، تشريع شده است. نماز جماعت، مظهر همان دو جهت است؛ هم توجه به معنويت، توجه به خداو ذكر و خشوع و هم وحدت، تجمّع و بر گردِ يك محورِ مشترك فراهم آمدن. به نظر من، هر دو موضوع، امروز براى ملت ما و براى امّت اسلامى، مسأله روز است. البته ما در مورد ملت خودمان، خيلى اميدوارانه مى توانيم به همه چيز نگاه كنيم؛ چون قراين، شواهد و پيشامدها، همه اميدبخش است. ملّت ما، به عكسِ آنچه ديگران توقّع داشتند و انتظار مى كشيدند، اقبال روزافزونى به مسائل دينى دارد. «ديگران» كه عرض مى كنيم يعنى هم دشمنان ما، هم ناظرين بى طرف، هم حتّى شايد بعضى از خوديها.
تصوّر اين بود كه به مرور، شعارهاى دينى - كه روح اين انقلاب است - كمرنگ خواهد شد. اما عكس اين قضيّه ثابت گرديد. امسال مردم توجّهشان به دين، از سال گذشته بيشتر بود. سال گذشته هم از سال قبل از آن، بيشتر بود. جوانها به دين اقبال دارند. دخترها و پسرها به معارف دينى و احكام دينى توجّه دارند و روح دين، يعنى توجّه به خدا و تسليم در مقابل پروردگار و عمل براى خدا، بحمداللَّه، در بين مردم رو به گسترش است. بايد هم همين طور باشد. يعنى اين ملت، اگر بخواهد كشور خود را آباد كند، دنياى خود را آباد كند، عزّت خود را به دست آورد و آن امكاناتى را كه براى يك ملت، چه در آفاق جهان و چه در درون خود مهم است، فراهم كند، بايد به خدا توجّه داشته باشد. به اين توجّه احتياج دارد و اين امر براى او كارساز است.
در زمينه وحدت نيز همين طور است. پيش بينيها از قبل از انقلاب اين بود كه چون در مجموعه ملت ايران، اقوام مختلف حضور دارند و زبانهاى مختلف رايج است، پس، زمينه اختلاف زياد است؛ اما خلافش ثابت شد و همه ديدند كه ملت ما يك ملت متّحد و متّفق است. شما ببينيد در مراسم گوناگون و در صحنه هايى كه جاى ابراز عقيده نسبت به يك مسأله سياسى است - مثل مراسمِ «روز قدس» كه پريروز برگزار شد و شما ملاحظه كرديد كه چه غوغايى در سراسر ايران، چه در شرق و غرب و چه در مركز بود - ملت يكپارچه ما چگونه وحدت خود را به نمايش مى گذارند! اقوام مختلف، در هر جا كه هستند - فارسشان، تركشان، كردشان، عربشان، بلوچشان و تركمنشان - همه يكسان حركت مى كنند، يك شعار مى دهند و يك حرف را مى زنند. اين همه، نشانگر وحدتى عجيب و بزرگ است. نوبت انتخابات هم كه مى رسد، مردم همين طور شركت مى كنند. نوبت دفاع مقدس هم كه مى رسد - جنگ هشت ساله ما - مردم همين گونه از همه جا شركت مى كنند؛ همه شهيد مى دهند؛ همه براى خدا وارد ميدان مى شوند و همه حول يك احساس وظيفه مشترك، اقدام مى كنند. حتّى در دوران دفاع مقدّس، در بين داوطلبان ما - سرباز وظيفه كه به جاى خود محفوظ - هم ميهنان غير مسلمان هم شركت داشتند. مسيحيانى بودند كه داوطلبانه به ميدان جنگ رفتند و جانشان را هم در اين راه فدا كردند. اينها را ديديم، شناختيم و مى شناسيم. يعنى وحدت عجيبى در ميان ملت ما وجوددارد؛ با اين كه دشمن هم براى از بين بردن آن خيلى كار كرده است. بنابراين، در داخل كشور ايران اسلامى، به بركت حاكميت اسلام و به بركت وجود محورهاى اساسى وحدت آفرين، هر دو محور ذكر الهى و وحدت عمومى تأمين است و در آينده هم ان شاءاللَّه مثل گذشته خواهد بود. نگرانى، بابت امّت اسلامى است؛ چون متأسفانه در سطح امّت اسلامى، شرايط، اين گونه نيست.
من اكنون به بخش دوم قضيه مى پردازم. بخش اوّل، داستان جداگانه اى دارد و مسأله ديگرى است. لذا، وارد آن ميدان نمى شويم. در بخش اوّل، البته مى شود گفت كه اقبال ملتهاى مسلمان در همه جاى دنياى اسلام - بعضى جاها با شتاب بيشتر و بعضى جاها با شتاب كمتر - به امور معنوى و دينى، روزبه روز زياد شده است. اما موضوع وحدت، موضوع يكپارچگى، موضوع يك جهتى دنياى اسلام و موضوع «واعتصموا بحبل اللَّه جميعاً»، كه قرآن ما را به آن امر مى كند، متأسفانه، آن گونه كه بايد باشد، نيست و اين كارِ دشمن است. ملتهاى اسلامى مايل به اتّحادند. امّا دشمن تلاش ويژه اى براى اخلال در اين امر انجام مى دهد؛ يعنى از طرق مختلفْ سرمايه گذارى مادّى و معنوى مخصوصى براى ايجاد تفرقه مى كند كه بخشى از اين سرمايه گذارى، مربوط به سابق است و مثل تقويت ناسيوناليستهاى افراطى، از قبل از انقلاب است.
در ايران ناسيوناليزم افراطى ايرانى مآبى، در كشورهاى عربى، ناسيوناليزيم افراطى عربى و در كشورهاى ترك زبان، ناسيوناليزم افراطى تركى را تقويت مى كردند. در داخل اين كشورها، هر جا اقليّتى وجودداشت، به تقويت ناسيوناليزم افراطى قومىِ آن اقليّت مى پرداختند. فرض بفرماييد در داخل ايران، نسبت به بعضى از اقوام ايرانى، القائات و تلقينهايى مى شد، تا جنبه قومگرايى آنها، به شكل افراطى بروز كند. در كشورهاى شمال آفريقا - در مصر و جاهاى ديگر - بين بعضى از اقوام عربْ كه از زمانهاى گذشته در آن مناطق بوده اند، به تقويت شعارها و احساسات قومىِ خاصّ آنها مى پرداختند و وادارشان مى كردند كه حول آن محورها بگردند. هر جا اقليت مذهبى بود، آن را تقويت مى كردند؛ و هلّم جرّا. تلاشهايى چنين را كه در زمان سابق هم بود، بعد از انقلاب اسلامى در ايران، مضاعف و تقويت كردند؛ چون ديدند خورشيد وحدت آفرين اسلام، در نهايت تلألؤ و گرمابخشى، در حال تابيدن بر دنياى اسلام است.
اما آنها به اين تلاشها هم اكتفا نكردند و عناصرى را وادار نمودند تا به ايجاد تفرقه بپردازند. چنين بود كه شعارهاى وحدت آفرين امّت اسلام را از دستشان ربودند كه يكى از اين شعارها، موضوع مقابله با صهيونيستهاست. شعار مقابله با صهيونيسم، امر وحدت آفرينى بين ملتهاى اسلامى بود. پيش از اين، ملتهاى مسلمان، در مقابل تجاوز واضح و صريح صهيونيستها به يك كشور اسلامى، با همديگر احساس خويشاوندى و همدردى مى كردند. دشمنان، اين شعار وحدت بخش و احساس اسلامى را شكستند و از بين بردند. مضاف بر اين، سعى كردند دولتها و ملتهاى اسلامى را نسبت به يكديگر دچار سوء ظن كنند. نشستند و براى بى اعتماد كردن دولتهاى اسلامى نسبت به يكديگر، به وسوسه كردن آنها پرداختند.
امروز هم به چنين تلاشى ادامه مى دهند. در حال حاضر، محافل سياسى و اطّلاعاتى كشورهاى داراى طمع در اين منطقه، كه در رأسشان هم كشور ايالات متّحده امريكا و دستگاههاى جاسوسى صهيونيستها حضور فعّال دارند، براى بى اعتماد كردن دولتها نسبت به يكديگر، با محافل سياسى كشورها در تماس دائمند. آنها از اين طريق، چندين فايده مى برند: يكى از فوايدش، بر هم زدن وحدت دنياى اسلام است. يكى از فوايدش، فروش اسلحه است. يكى از فوايدش، حضور نظامى است. يكى از فوايدش، مسابقه براى ايجاد رابطه با دولت غاصب صهيونيست در سرزمين فلسطين است. اينها، فوايدى است كه استكبار از اين تلاشها مى برد. اين وضع، براى دنياى اسلام، خيلى خسارتبار است. البته موضوع ملتها در اين مورد، خيلى مشكل نيست. مشكل، موضوع دولتهاست. دولتهاى اسلامى بايد امر ساده اى را كه هر عاقلى به آن توجّه مى كند، مورد توجّه قرار دهند و آن امر ساده اين است كه انسان عاقل از ذخاير و امكاناتى كه در اختيار دارد، استفاد مى كند. اسلام، ذخيره اى گرانبها در اختيار كشورهاى اسلامى است. دولتهاى اسلامى بايد از اين ذخيره و امكان، استفاده مطلوب كنند؛ گيرم كه خيلى هم پايبند به اسلام نباشند. اسلام موجب مى شود امّت اسلامى احساس ارتباط و وحدت كند و اين خيل عظيم يك ميليارد و چند صد ميليونى مسلمان، در مسائل گوناگون دنياى اسلام، حضور داشته باشند. بلاشك اگر حمايتهاى دنياى اسلام از مسلمانان بوسنى وجودنداشت، امروز از مسلمانان بوسنى در اروپا هيچ خبرى نبود و آنها را از بين مى بردند. اگرچه همه كشورهاى اسلامى به طور كامل حمايت نكردند، امّا همين كه احساس شد اغلب دولتهاى اسلامى به اين مسأله اهتمام دارند، به آنها كمك كرد. عين اين قضيه، در همه جاى دنياى اسلامْ عملى است. كشورها از كمك يكديگر و از وزنه عظيم احساسات امّت اسلامى، بى نياز نيستند. پس، مى توانند از اين ذخيره و گنج شايان، استفاده كنند؛ و چرا استفاده نكنند؟ يك محاسبه ساده وجود دارد، كه به آن توجّه نمى شود. لذا، نتيجه به سود دشمنان اسلام است.
عيد اسلامى براى زنده كردن احساس وحدت، در بين مسلمانهاست. عيد اسلامى يعنى روزى كه در تمام دنياى اسلام، مردم آن را جشن مى گيرند. شما ملاحظه كنيد! امروز براى بيش از يك ميليارد انسان، روز عيد است. البته اختلاف افق امروز يا ديروز در تعيين روز اوّل ماه شوّال، اهميتى ندارد. در بعضى كشورها ديروز عيد بود و در بعضى كشورها، امروز. آيا اين، مسأله كوچك و بى اهميتى است كه جمع غفير و كثيرى از اين يك ميليارد نفر، در اين روز، در مراسم نماز شركت مى كنند و نماز واحدى را به سمت قبله واحد، با آداب واحد و با مضمون واحد به جا مى آورند؟! اين موضوع، خيلى عظيم است؛ ولى متأسفانه به آن توجه نمى شود و بى توجهى به آن، خسارت بزرگى است. ما همه همّتمان در زمينه ارتباطات خارجى با دنياى اسلامى اين است كه بر اين نكته تكيه كنيم. فايده اين قضيه، براى ما هم به قدر ديگران است. ما در كشور خودمان، بحمداللَّه مشكلى نداريم. شايد در دنياى اسلام، كمتر بشود كشورى را پيدا كرد كه دولت و مسؤولين قواى مختلف كشور، اين قدر با مردم، راحت، صميمى، دوست، نزديك و با صفا باشند. كمتر كشورى با اين ويژگى در دنيا سراغ داريم. مردم، مسؤولين نظام را دوست مى دارند؛ از آنها قدرشناسى مى كنند؛ در ميدانهاى مختلف، با همه امكاناتشان به كمك آنها مى شتابند و پشت سرِ آنها هستند. اين، امر واضحى است كه همه مى بينند. اما شرايط در ديگر كشورهاى اسلامى، اين گونه نيست و آنها در اين زمينه مشكلاتى دارند. بنابراين، اتّحاد دنياى اسلام و توجّه به محور وحدتبخش اسلام، به سود همه دنياى اسلام است. به سود ديگران، بيشتر هم هست. قرآن كريم مى فرمايد: «واعتصموا بحبل اللَّه جميعاً و لا تفرّقوا.» يعنى حتى اعتصام به حبل اللَّه و چنگ زدن به مستمسك و ريسمان الهى را كه رابطه اى بين بنده و خداست و به نظر مى رسد كه بايد يك رابطه فردى باشد، «جميعاً» مى فرمايد. كارى را همه با هم انجام دهيد و با هم اعتصام به خدا كنيد. اجتماع و وحدت بين امّت اسلامى، از نظر اسلام اين قدر حائز اهميت است.
به هر حال، ملت عزيز ما و شما عزيزان بايد اين فرصتى را كه خداى متعال در اختيارتان گذاشته است قدر بدانيد. اين اقبالى كه دلهاى شما به سوى خدا و معنويت و ذكر و خشوع و توجّه و تضرّع دارد، خيلى با ارزش است. اين، همان عامل است كه يك روز اسلام را از يك جمع محدود غريب به يك تمدّن عظيم جهانى تبديل كرد و اين تمدّن، قرنها - لااقل در چند قرن از قرون اوليّه - دنيا را اداره كرد و امروز هم دنيا، مديون تمدّن اسلامى است. توجّه به خدا و توجّه به معنويت، باعث تكوينِ چنين تمدّنى شد، والّا با انگيزه ها و تلاشهاى مادّى، چنين تمدّن ماندگارى به وجود نمى آمد.
امروز هم ما نيازمند توجّه به خدا و معنوياتيم. انگيزه هاى اين توجّه را، خداى متعال به شما داده است. پس، قدر بدانيد. بخصوص قدردان اتّحاد و همبستگى اى كه در ميان ملتمان است، باشيد. اتّحادى چنين، خيلى با ارزش و عزيز است. گره هاى بزرگ و گوناگون يك ملت را، اتّحاد آن ملت با سرانگشتى معجزآسا باز مى كند. چنان كه اتّحاد ملت ما نيز همين گونه بوده است و در آينده نيز همين طور خواهد بود. اين، همان خصوصيتى است كه امام بزرگوار، دائماً ما را به آن وصيت و نصيحت مى كرد و پيوسته مردم را به «وحدت كلمه» و اتّحاد در شعارها، حركتها، اقدامها و همدلى با يكديگر دعوت مى فرمود. آن روزْ علاج مشكلات، وحدت كلمه و اتّحاد بود؛ امروز هم اتّحاد و وحدت كلمه، علاج كننده مشكلات است.
اميدواريم با فضل الهى و با توجّهات و ادعيّه زاكيّه حضرت بقية اللَّه الاعظم اروحنا فداه، اين روحيه وحدت طلبى و توجّه به خدا، ان شاءاللَّه در ملت ما روز به روز بيشتر شود.
والسّلام عليكم و رحمةاللَّه و بركاته.