پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (غصب)

ارتباط با پایگاه
مالک زمینی آن را رها کرده و بخشی از دیوار های اطراف آن نیز ریخته آیا می توانیم بدون اجازه مالک در آن زمین محصولی بکاریم و بعداً به مالکش اطلاع دهیم؟ در فرض مذکور محصولات متعلق به چه کسی است؟
چنانچه یقین به رضایت مالک ندارید، کاشتن جایز نیست ولی در فرض کاشت محصول متعلق به صاحب بذر است.
شخصی مالی را غاصباً برداشته و صاحب مال نیز در ازای تحویل آن مال، مزد و جایزه ای تعیین کرده است. آیا اگر غاصب مال را برگرداند، شرعاً مستحق آن مزد می‌باشد؟
تابع نظر صاحب مال است؛ اگر قصد او شامل شخص غاصب نمی شده، غاصب مستحق آن اجرت نمی باشد و برگرداندن آن مال وظیفه شرعی اوست.
دو قنات در کنار هم هستند که یکی عمیق تر بوده و به همین علت چاه اول خشک شده است. بعضی از افراد از کاریز دیگر سهم آب ندارند، آیا به همان اندازه که از کاریز مزبور سهم داشته اند در دیگری شریک هستند؟ (فاصله بین دو تا آب جوش که یک تپه لاخی است، حدود 150 متر است).
اگر احراز شود که علت خشک شدن قنات اول، عمیق‌تر شدن قنات دوم بوده، تصرف در قنات دوم بدون رضایت کسانی که فقط در قنات اول سهم داشتند، جایز نیست؛ ولی اگر از اول عمق چاه دوم بیشتر بوده است و علت خشک شدن عمیق شدن نباشد، افرادی که فقط از چاه اول سهم داشتند، در چاه دومی سهمی ندارند.
فردی قلمه یا شاخه یا ریشه‌ای از درخت دیگران را غصب نموده و در ملک خود می کارد؛ در صورتی که رشد کند و به درخت تبدیل شود، مالک درخت کیست؟
صاحب اصل آن قلمه یا شاخه یا ریشه، مالک درخت است.
در زمان کودکی چند بار از جیب پدرم مبالغی برداشتم؛ با توجه به سن کودکی و جهالت، از زشتی این عمل اطلاع نداشتم تا این که پدرم به رحمت خدا رفت؛ بعد از مدتی مادرم و سپس مادر بزرگ مادری ام (بعد از فوت مادرم) به رحمت خدا رفتند؛ آیا با توجه به این که مادرم قبل از فوت مادر بزرگم به رحمت خدا رفته و سؤال کردم که علاوه بر برادر و خواهرها باید وراث مادر را هم یعنی عمه و عموها که بعضاٌ عمو و عمه هم فوت شده‌اند و آنها هم کلی بچه دارند رضایت بطلبم؟ واقعاٌ این همه رضایت از عمه و عمو و اولاد آنها که فوت شده‌اند مشقت و سختی فراوان دارد و از طرفی باعث بی آبرویی من هم خواهد شد، تکلیف چیست؟
راه حل این مشکل منحصر در حلالیت طلبیدن نیست؛ بلکه می‌توانید مقدار یقینی مبالغی که از جیب پدر برداشته‌اید را محاسبه کنید و با محاسبه کاهش ارزش پول در این مدت، قیمت فعلی آن را به دست آورید و بر اساس قانون ارث این مبالغ را بین افراد تقسیم کنید؛ لازم نیست علت را بگویید، حتی می توانید به حساب آنها واریز کنید.
اگر شخصی از یک میوه فروش، مقداری میوه بخرد و هنگامی که به خانه آمد متوجه شود که یک دانه میوه دیگر اشتباهی در میوه هاست، آیا حق الناس بر عهده اوست؟
باید با میوه فروش در میان بگذارد و رضایت او را جلب کند.
همسرم چند سال قبل، مدیر مجتمع آپارتمانی بود؛ که ساکنین آن جا هزینه های شارژ ساختمان را به یکی از حساب های همسرم واریز می کردند. چند بار اشتباهی حدود صد هزار تومان برداشت کردم. آیا می توانم مبلغ مذکور را به عنوان رد مظالم به فقیر بپردازم؟
اگر پول، متعلق به دیگران بوده است، باید خود مبلغ همراه با کاهش ارزش آن را به صاحبانش بر گردانید و دادن رد مظالم کافی نیست.
معنای اصطلاحی غصب چیست؟ آیا مشروط به تصرف همراه با قهر و غلبه است؟ و آیا مشروط به مالیت داشتن آن شیء است تا غصب محقق شود؟
غصب آن است که انسان به ناحق بر مال یا حق کسی مسلط شود، هر چند با قهر و غلبه نباشد، بلکه اگر از روی غفلت و یا اشتباه هم باشد، حکم غصب را دارد. غصب مشروط به مالیت داشتن شیء مغصوب نیست، مهم این است که ملک یا حق دیگری به چیزی تعلق گرفته باشد.
اگر شخصی در مکانی سرایدار و نگهبان باشد که خانه او هم در همان مکان باشد، آیا می‌تواند در حیاط آن مکان بدون اطلاع دادن به صاحب اصلی مکان، دام و طیور پرورش دهد و درآمد کسب کند؟ با توجه به اینکه در زمان بستن قرارداد، هیچ ممنوعیتی برای سرایدار در رابطه با پرورش دام و طیور شرط نشده باشد؟
تصرف مذکور بدون رضایت صاحب ملک، جایز نیست.
اینجانب کارگر یکی از شرکت‌های تولیدی هستم. در اثر کوتاهی یکی از کارگران خسارت سنگینی به یکی از ماشین‌ها وارد شد؛ بازرس کارخانه از من پرسید که آیا فلانی مقصر بوده است یا نه؟ اینجانب از ترس اخراج کارگر، تقصیر او را انکار کردم، لذا صاحب کارخانه مخارج تعمیر را خودش متقبل شد و کسی از این مطلب خبر ندارد؛ آیا من ضامن هستم؟
شما مرتکب گناه شده اید و باید توبه کنید ولی ضمان به عهده همان کارگری است که کوتاهی کرده است.
اگر کسی با علم به مال غصبی، آن را از شخصی بخرد، اکنون مالک، مال خود را از خریدار پس گرفته است. آیا خریدار می تواند از فروشنده که غاصب مال بوده است، پول خود را مطالبه کند و پس گیرد؟
در فرض سؤال، می‌تواند به فروشنده مراجعه کند و پول را پس بگیرد.
شخصی مدت ها اموالی را از مکانی دولتی دزدیده و به فروش می رسانده؛ بعد دستگیر شده و محکوم به حبس و رد مال گردیده است. لطفا تکلیف اموالی را که خریداران خریده اند در صورت:
1) عدم علم به دزدی بودن
2) شک به دزدی بودن
3) علم به دزدی بودن
4) اگر رد اموال و پرداخت جریمه از جانب دزد انجام گردد، آیا خریداران بریء الذمه می‌گردند؟
ج1و2) در این دو فرض تا زمانی که خریدار علم به دزدی بودن مال نداشته باشد تکلیفی ندارد.
ج3) چنانچه خریدار بداند که مال دزدی است حق خریدن آن را ندارند.
ج4) در هر صورت چنانچه بعد از معامله ثابت شود که مال دزدی بوده است، مالک مال می تواند مالش را از دزد یا از خریدار مطالبه کند در صورتی که مالک مال، معامله انجام شده را بپذیرد، ثمن را از دزد می گیرد و خریداران تکلیفی ندارند.
زمین بزرگی در سمت مقابل منازل همسایه‌ها از بعد انقلاب بی‌استفاده مانده است و جای ریختن زباله و ... شده است. اینجانب در راستای منزل خود در زمین مقابل در عرض 1متر و طول 15 متر درخت‌کاری و سبزی‌کاری کرده‌ام و همسایه‌ها نیز از سبزی آن استفاده می‌کنند. آیا خوردن سبزی و میوه که با آب شخصی کشت کرده‌ام مشکل دارد؟ تکلیف اینجانب چیست؟
خوردن سبزی و میوه‌ای که کشت کرده‌اید، اشکالی ندارد، ولی برای تصرف در زمین، باید از مالک آن اجازه بگیرید و ضامن اجرت استفاده از زمین مذکور در این مدت می باشید.
درصورتی که کودک غیر بالغ ـ اعم از ممیز و غیر ممیز ـ خسارتی به مال کسی بزند، مثلا خانه کسی مهمان رفتیم دکمه کولر آنها را زد و کولر خراب شد یا گلدان آنها را شکست، آیا جبران خسارت بر عهده ولیّ کودک است؟ اگر برعهده ولی باشد آیا می توان از اموال خود کودک خسارت را داد؟
اگر به گونه ای باشد که خسارت زدن، منتسب به کودک شود، خود او ضامن است و ولیّ او می تواند از مال بچه خسارت را بپردازد؛ اما اگر پدر از مال خود یا از مال فرزند، پرداخت نکرد، باید خود بچه بعد از بلوغ، جبران کند و یا از شخص خسارت دیده، طلب حلالیت نماید.
من برای گردش با همسرم به طبیعت رفتیم و یک جاهایی از زمین‌های زراعی رد شدیم که حصار کشیده نبود و نمی‌دانستیم صاحب آن کیست، اما طوری عبور کردیم که آسیبی به زمین وارد نشود. آیا این غصب و حق الناس محسوب می‌شود؟
در زمین بسیار وسیعی که از روستا و ده دور و چراگاه حیوانات است، اگر چه صاحبانش راضی نباشند، عبور کردن و نماز خواندن و مانند آن اشکال ندارد و در زمین‌های زراعی هم که نزدیک ده است و دیوار ندارد، اگر چه در بین مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد، نماز و عبور و تصرفات جزئی اشکال ندارد، ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند تصرف در آن حرام است.