پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (خمس)

ارتباط با پایگاه
1. دارویی که پزشک تجویز کرده و بخشی از آنها مصرف شده و یا اصلاً مصرف نشده است و یا صابون و شامپویی که مقداری از آن مصرف شده است، آیا مشمول خمس است؟
2. لوازم آرایشی و یا لباس اضافه ای که بیش از نیاز، برای همسر تهیه شده است، آیا خمس دارد؟
ج1) اگر اقلام مصرفی یاد شده با درآمد بین سال تهیه شده است، و مقدار باقی مانده ارزش مالی دارد، خمس تعلق می گیرد؛ البته اگر خرید داروها جهت استفاده از آن در مواقع نیاز باشد و در معرض احتیاج هم باشد، خمس ندارد.
ج2) اگر قبل از سال خمسی به همسر بخشیده و به او تحویل داده است و به مقداری باشد که عرفاً مناسب شأن هدیه دهنده و افراد مانند او بوده و بخشش، صوری نباشد، خمس ندارد.
چنانچه شخصی کارمند باشد و هزینه‎ای تحت عنوان هزینه سفر و نقل مکان به او بدهند، با این توضیح که هر زمان محل کار وی جا به جا شود و به شهر دیگری برود، این مبلغ به او تعلق می‌گیرد و نه به صورت مستمر؛ آیا به این مبلغ، خمس تعلق می‌گیرد؟
در فرض مذکور اگر طبق قرارداد، هزینۀ سفر به انسان تعلق می‌گیرد، درآمد کسب، محسوب می‌شود و در صورتی که پس از امکان دریافت تا چند روز بعد از سال خمسی در امور زندگی، مصرف نشود؛ پرداخت خمس آن واجب است.
شخصی مقداری خمس، بدهکار بوده و از دنیا رفته است؛ ورثه هم یقین دارند که پدرشان باید خمس فلان مالش در حال حیات را به دفتر مرجعش می‌داده ولی نداده است. الآن که می‌خواهند خمس این مال را پرداخت کنند باید به دفتر مرجع تقلید میت (پدر) که در زمان حیات، وظیفه‌اش پرداخت خمس به آن مرجع بوده پرداخت کنند یا به دفتر مرجع تقلید خودشان؟
به دفتر مرجع خودشان تحویل دهند.
بنده سال قبل با دویست میلیون تومان وام، خانه‌ای خریده‌ام و اکنون بعد از گذشت یک سال مبلغ دویست و ده میلیون تومان پول به صورت سپرده دارم. با توجه به این که دویست میلیون تومان وام دارم، به چه مبلغی خمس تعلق می گیرد؟ دویست و ده میلیون تومان یا ده میلیون تومان؟
اگر مبلغ سپرده گذاری شده از درآمد کسب است، چنانچه تا سر سال خمسی یا چند روز بعد از آن، صرف در پرداخت وام و یا هزینه‌های دیگر زندگی نشود، مشمول خمس است. البته بدهی بابت وام مذکور اگر زمانی که آن را خرج کرده اید بعد از اولین درآمد سال جدید بوده، این پول جایگزین همان پول خرج شده می شود و خمس ندارد.
چنانچه سر سال خمسی، منابعی از پول که اصل آن مشمول خمس نیست (نظیر هدیه یا پول مخمس) و با آن ارز دیجیتال یا سهام بورسی خریده باشیم، آیا باید تفاضل ارزش آن برای محاسبه خمس بررسی شود؟
ذکر این توضیح لازم است که ارزهای دیجیتال گاهی در یک ساعت با ریزش شدید، منفی می‌شوند و در ساعت یا روز دیگر ممکن است با افزایش ارزش، روبرو باشند. ارزش این گونه دارایی ها صرفاً با فروش و تبدیل به پول قابلیت محاسبه دارد؛ حتی به دلیل خطرات تحریم و... امکان از بین رفتن سرمایه نیز وجود دارد.
در هر حال در سر رسید سال خمسی، ارزش افزوده این ارزها یا سهام، پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد و ملاک در محاسبه، قیمتی است که سر سال خمسی خریدار دارد.
به باقیمانده روغن و بنزینی که تا یکی دو هفته پس از سال خمسی در ماشین می‌ماند، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
مقداری از بنزین داخل باک که صدق مؤونه می کند و روغن خودرو خمس ندارد.
اگر شخصی پول مخمّس را خرج کند و تا قبل از رسیدن سال خمسی درآمدی به دست آورد، آیا می‌تواند این درآمد را جایگزین پول مخمّسِ خرج شده، قرار دهد و خمس آن را نپردازد؟
اگر بعد از حصول اولین درآمد در سال جدید مال مخمس را مصرف کرده باشید، در پایان سال به همان مقدار از درآمد استثناء می شود و خمس ندارد.
کشاورزی از درآمد سالش، کود مرغی می خرد و در زمین کشاورزی پخش می کند، ولی در منطقه ما عرف بر این است که زمانی کود را مصرف شده می دانند که در زمینی که در آن زمین، کود پاشی شده یک بار کشت شود و گیاه کاشته شده در زمین از آن کود استفاده کرده باشد فلذا کودی که در زمین پاشیده شده و از آن استفاده نگردیده هر چند پاشیده شده، مالیت دارد و دلیل آن هم این است که زمینی که در آن کود پاشی شده و اجاره داده می شود ارزش کود پاشیده شده جدای از اجاره زمین محاسبه می گردد. حال سؤال این است که آیا این کود که در زمین پخش شده ولی مالیت دارد، خمس دارد یا خیر؟
چنانچه این کودها عرفاً مصرف شده محسوب نشود و از درآمد بین سال خریده شده باشد، متعلق خمس است.
با توجه به اینکه ارزش سهام هر لحظه می تواند بالا یا پایین شود و تا وقتی که سهام را نفروشیم سود معنی ندارد ولی ارزش صوری آن نشان می دهد که بالا رفته. حال آیا سهام در صورت فروش آن، متعلق خمس است که دسترسی به سود پیدا می شود؟ یا خمس سهام بر ارزش صوری تعلق می گیرد که یک ارزش تابلویی است و روز دوم می تواند کم شود و در واقع هنوز سودی کسب نشده است؟
اگر سهام، با درآمد سال، خریده شده باشد، سر سال خمسی، هر مقداری که قابل فروش باشد، باید خمس آن پرداخته شود، هر چند فعلاً قصد فروش نداشته باشد.
مقداری سهام بورسی از پول غیر مخمس به مبلغ ده تومان خریداری کردم؛ در سر سال خمسی ارزش آن بیست و سه تومان بود ولی نفروختم. اکنون که چند ماه از سال خمسی می گذرد، ارزشش به پانزده تومان کاهش یافته است؛ حال در صورت فروش این سهم، من باید خمس (13 تومان) سود محقق نشده سر سال خمسی رو بپردازم یا 5 تومان سود محقق شده فعلی رو؟
در صورتی که سهام در سر سال خمسی قابل فروش بوده، باید خمس ارزش آن در سر سال خمسی به علاوۀ کاهش ارزش پول (تورم آن) را بپردازید.
در گذشته پدرم بخشی از سهام بورس را تحت عنوان هدیه و جایزه برایم خریده که اکنون ارزش آنها افزایش یافته است. محاسبه خمس آنها چگونه است؟
سهام هایی که به شما هدیه شده، اگر به قصد تجارت نگهداری شده باشد، تا زمانی که فروخته نشده افزایش قیمت آن خمس ندارد ولی بعد از فروش، افزایش قیمت آن (با کسر مقدار تورم)، اگر تا سر سال خمسی صرف در مؤونه نشود، بنابر احتیاط واجب متعلق خمس است؛ اما سهام هایی که با پول هدیه یا جایزه خریداری شده، اگر به قصد تجارت نگهداری شده باشد، افزایش قیمتی که سر سال خمسی قابل وصول است، پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد.
اگر محاسبه دقیق خمس سخت یا غیر ممکن باشد چه وظیفه ای داریم؟
واجب است محاسبه‌ خمس را انجام دهید و در موارد مشکوک با ولیّ امر خمس یا وکیل او مصالحه کنید.
مدتی قبل تصمیم گرفتم مبلغی پول از درآمد سالیانه ام را به پدرم هدیه بدهم و در واقع آن پول را متعلق به پدرم می دانستم، اما قبل از این که پول را به پدرم بدهم، ایشان از من خواست فعلا آن پول را به برادرم که نیاز به پول داشت قرض بدهم و بعد از این که برادرم پول را برگرداند آن را به پدرم بدهم، حالا اگر برادرم بعد از رد شدن سال خمسی من، پول را برگرداند آیا باید خمس آن را بدهم یا می توانم به علت این که کاملا قصد داشتم پول را به پدرم هدیه بدهم، بدون دادن خمس، پول را به پدرم بدهم؟
پرداخت خمس مبلغ یاد شده بر شما واجب است، مگر این که پدرتان به شما وکالت داده باشد که از طرف او هدیه را قبول کنید و به برادرتان قرض بدهید، در این فرض با انجام این کار خمس آن بر شما واجب نیست.
اگر هدیه‌ای به کسی بدهیم و بعد از چند ماه به علت قطع ارتباط و به هم خوردن رابطه، آن را به ما پس دهد، آیا باید خمس هدیۀ پس گرفته شده را بپردازیم؟
اگر هدیه را از درآمد بین سال تهیه کرده اید، در صورتی که قبول کنید و هدیه را پس بگیرید، حکم درآمد همان سال تهیه هدیه را دارد، بنا بر این اگر بعد از سال خمسی پس بگیرید، باید فوراً خمس آن را بپردازید.
اگر بنزین یارانه ای در کارت بنزین مانده باشد، مشمول خمس می شود؟
آنچه از سهمیه در کارت مانده مشمول خمس نیست.