پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (نذر، قسم و عهد)

ارتباط با پایگاه
قصد داشتم نذر کنم؛ لذا صیغه نذر و جزییات نذرم را در ذهنم مرور و جمله بندی میکردم، بعد هم برای اینکه یادم نرود، شروع به نوشتن کردم؛ همین که نوشتم متوجه شدم باید جزییات بیشتری تعیین کنم و همین طور چند قید اضافه کردم. می خواهم بدانم آیا با مرور ذهنی یا نوشتن، نذر، واجب شده است؟ و اگر واجب شده، قیودی که با فاصله زمانی کم به نذرم اضافه کرده ام معتبرند یا نه؟
در فرض سؤال، چون صیغۀ شرعی نذر را از روی قصد تحقق نذر، نخوانده اید، نذر واجب نشده است.
من عهد بستم و به نام خدای تبارک و تعالی قسَم خوردم که کاری که از نظر اسلام حلال می باشد یعنی ازدواج موقت انجام ندهم؛ الآن اگر عهد و قسمم را بشکنم، آیا گناه می کنم؟
موارد مختلف است. چنان چه ترک ازدواج موقت برای فرد مرجوح (فاقد رجحان) باشد، قسم و عهد منعقد نمی شود و می تواند خلاف قسم و عهد رفتار نماید؛ در غیر این صورت اگر برای قسم و عهد، صیغه شرعی با شرایط آن جاری کند، حق مخالفت ندارد و با مخالفت قسم و عهد، کفاره واجب می شود.
با توجه به نذری که از حدود 20 سال قبل داشته ایم، من و همسرم هر سال حلیم پخته و پخش می کنیم.
اکنون که سنّ ما بالا رفته و انجام این کار و آماده کردن آن برایمان سخت شده است، آیا می توانیم به اندازه هزینه آن و حتی بیشتر، گوشت یا مرغ تهیه کرده و بین نیازمندان توزیع کنیم؟
موارد مختلف است. چنانچه صیغۀ شرعی نذر با شرایط معتبر آن، بر زبان جاری نشده باشد، یا در فرض سؤال مباشرت در انجام نذر را شرط کرده باشید (که فقط خودتان حلیم بپزید و پخش کنید) نذر واجب نبوده و می توانید به نحو مذکور در سؤال عمل نمایید. ولی اگر مباشرت در انجام نذر را شرط نکرده باشید و نذر شما شامل کمک گرفتن از دیگران هم بوده باشد، باید با کمک دیگران به نذر عمل کنید. ضمناً اگر مقدار معیّنی را در نذر مشخص نکرده باشید و توانایی پختن حداقل مقدار ممکن را داشته باشید، همچنان عمل به نذر واجب است و الاّ نذر، منحل می شود.
شخصی بیست هزار تا صلوات طی یکماه نذر کرده و صیغه آن را به زبان آورده است؛ اما کوتاهی کرده و به نذر عمل نکرده و مدت معین شده منقضی گردیده است، تکلیف چیست؟ آیا باید کفاره بدهد یا قضای نذر کافیست؟
اگر با رعایت کلیه شرایط، به‌طور صحیح صیغه نذر را بیان نموده است باید طبق آن عمل کند؛ و چنانچه عمداً تخلف نماید، قضا ندارد اما باید یا ده فقیر را اطعام کند یا آنان را لباس پوشاند و در صورتی‌‌که مقدور نباشد، سه روز، روزه بگیرد.
می دانیم که زن شوهردار نمی تواند بی اذن شوهر نذر منعقد کرده و یا به آن وفا کند:
1- در صورتی که خود زن، درآمد شخصی داشته باشد و از مال شخصی یا ارث خود بخواهد نذری را منعقد کند، تکلیف چه خواهد بود. و اصولاً زنی که خود شاغل و استقلال اقتصادی دارد آیا می تواند بدون اذن همسر در مال خود دخل و تصرف کند، آیا می تواند پولش را خرج چیزی کند که احیانا شوهر موافق آن نباشد؟
2- دختری که همسر ندارد و در خانه ی پدر زندگی می کند، آیا باید حتماً با اذن پدر یا ولیّ خود، نذر کند؟
ج1) نذر زن در صورت حضور شوهر بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه شوهر باشد و در این مورد تفاوتی بین نذر مالی و غیر آن نیست. البته این اجازه مربوط به اصل نذر است و ارتباطی به تصرفات مالی زن ندارد؛ بنا بر این اجازه شوهر در تصرف اموالی که متعلق به زن است لازم نیست.
ج2) اجازه ولی یا پدر برای صحت نذر دختر مجرد لازم نیست.
اگر فردی در دادگاه به نفع کسی قسم دروغ خورده باشد، آیا این قسم کفاره دارد؟
قسم دروغ در فرض سؤال کفاره ندارد، گرچه گناه می باشد.
من با گفتن جمله زیر، نذر کرده ام؛ آیا انجام عمل بر من واجب شده است؟ آیا این صیغه درست است؟
«برای رضای خدا بر خودم واجب می دانم که فلان کار را انجام بدهم»
در فرض سؤال و با وجود شرایط دیگر، بنا بر احتیاط واجب باید به نذر عمل شود.
اگر شخصی نذر شرعی کند ولی بعد از یک سال بی پول شود و نتواند نذرش را ادا کند: خب حکمش این است که لازم نیست به نذرش وفا نماید. ولی همین شخص که امسال پول ندارد تا نذرش را ادا کند چند سال آینده کار می کند و توانایی مالی پیدا می کند؛ سوالم این است که آیا این شخص همان سال اول که ناتوان شد نذرش حنث شد و به کلی از بین رفت؟ یا تنها همان سال از گردنش ساقط شده ولی سال های بعد باید انجام دهد؟
به طور کلی اگر کسی نذر خود را مقید به زمان خاصی کرده باشد، و در آن زمان نتواند به نذر خود عمل کند، تکلیفی ندارد. ولی اگر مقید به زمان خاصی نبود، هر زمان که توانایی پیدا کرد باید به نذر خود عمل کند. همچنین اگر هنگام نذر برای "هر سال" جداگانه نذر کرده بود، در این صورت اگر یکسال قدرت انجام نذر را نداشت، فقط برای همان سال تکلیف ندارد ولی در سالهای دیگر باید طبق نذر عمل کند.
بنده جایی دیده بودم که بعد از نذر کردن می توان آن را تغییر داد؛ به همین دلیل فکر می کردم که نذر قابل تغییر است. بعد با همین تفکر نذر کردم که مثلاً روزی هزار مرتبه صلوات بفرستم و صیغه نذر را هم خواندم و فکر می کردم هر وقت بخواهم می توانم آن را کم کنم یا منصرف شوم. حال متوجه شده ام که نذر قابل تغییر نیست. در فرض مذکور آیا تا پایان عمر باید هر روز هزار صلوات بفرستم؟ آیا راهی برای باطل کردن نذر وجود ندارد؟
در فرض سؤال چنانچه صیغه شرعی نذر خوانده شده و سایر شرایط معتبر در آن نیز تحقق یافته است، اگر تخلف از نذر عمدی نباشد نسبت به گذشته کفاره ندارد، ولی نسبت به آینده باید طبق نذر عمل کنید و اگر عمداً تخلّف کنید، مرتکب حرام شده و با دادن کفاره، نذر منحل می شود.
چند وقت پیش به خاطر دیدن عکس نامحرم در شبکه مجازی قسم خوردم که دیگر به این شبکه وارد نشوم؛ ولی الآن می‌گویند در این شبکه توهین‌هایی به دین اسلام و امامان می‌شود؛ آیا می‌ توانم مثلاً سه روز، روزه بگیرم و قسمم را پس بگیرم و با نیت خیر برای مقابه با ضد انقلاب در شبکه مجازی فعالیت کنم؟
شکستن قسمی که با لفظ جلاله باشد هرچند در فرض سؤال جایز نیست.
البته باید توجه داشته باشید استفاده از شبکه‌های اجتماعی اگر مستلزم مفسده (مانند ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل) بوده یا خوف ارتکاب گناه باشد یا موجب تقویت دشمنان اسلام و مسلمین شود (هر چند با کثرت مراجعه کننده) یا خلاف قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی باشد، جایز نیست و تشخیص موضوع بر عهده مکلف است.
اگر کسی گوسفندی را نذر کند که چنانچه حاجتش برآوردہ شود، روز تاسوعا آن را قربانی کند؛ اما بعد از برآوردہ شدن حاجتش و قبل از رسیدن تاسوعا آن حیوان گم شود و تا روز معین پیدا نشود، وظیفه اش چیست؟
در فرض سؤال که مورد نذر به صورت غیر عمدی از بین رفته است، نذر منحل شده و تکلیفی ندارید.
تاجری نذر کرده است روز عاشورای حسینی (ع) از کسب خودداری کند. وی سایتی طراحی کرده که تقاضاهای خرید مشتریان در آن ثبت شده و قابل پیگیری است. او تمامی تقاضاهای خرید خود را در روز تاسوعا به تجارتخانه ها ارسال می کند و در روز یازدهم محرم به تقاضاهای مشتریان پاسخ می دهد. آیا این کار موجب حنث نذر می شود؟
در فرض سؤال، حنث نذر نیست.
آیا خواندن دعای عهد مانند صیغه شرعی عهد برای انسان الزام آور است و اگر کسی بعد از خواندن دعای عهد مخالف دعا عمل کند باید کفاره شکستن عهد را بدهد؟
دعای عهد، ارتباطی با عهد شرعی نداشته و تخلف از این دعا کفاره ندارد.
بنده به همراه همسرم نذر کرده ایم که هر سال در ایام محرم و صفر، ده روز در منزل روضه عزای امام حسین (ع) بر پا کنیم؛ ولی بنا به دلایلی از جمله ناراضی بودن بعضی همسایه ها مجبور شدیم فقط دو یا سه روز، روضه داشته باشیم. از محضرتان این چند سوال را دارم:
1. آیا کفاره شکستن نذر، شامل ما می شود؟
2. در صورت شامل شدن کفاره، به تک تک روزهایی که به نذر عمل نمی شود کفاره تعلق می گیرد یا فقط به یک عنوان تعلق می گیرد؟
3- آیا هر سال باید کفاره را پرداخت کنیم یا پرداخت یک بار کفایت می کند؟
4- آیا کفاره شامل بنده و همسرم است؛ یعنی دو کفاره یا فقط بر عهده بنده است؟
ج1-4) چنان چه صیغه شرعی نذر با شرایط آن جاری نشده باشد، تکلیفی ندارید و کفاره نذر واجب نیست.
در فرض این که صیغه شرعی نذر با شرایط آن جاری شده باشد، اگر بتوانید بدون مزاحمت برای همسایه ها به نذر عمل کنید، این کار مقدّم است.
ولی چنان چه نذر شما موجب اذیت و آزار همسایه ها باشد، رجحان نداشته و عمل به آن واجب نیست و کفاره نیز ندارد.
اما اگر بتوانید بدون اینکه موجب اذیت همسایه ها شود روضه را ولو بدون بلندگو برگزار کنید و عمداً به نذر شرعی عمل نکنید، علاوه بر استغفار کردن، دادن یک کفاره کفایت می کند و کفاره بر عهدۀ شخصی است که با شرایط شرعی، نذر کرده و عمداً مخالفت نموده است.
برای کفاره قسم میشه پولش رو داد یا باید حتماً به اون ده نفر غذا داد؟
برای اطعام فقیر در کفاره قسم، دادن پول آن کافی نیست ولی اگر پول آن را به فقیر مورد اعتماد بدهید و او را وکیل کنید که از طرف شما طعام بخرد، سپس آن را به عنوان کفاره بردارد، دادن پول اشکالی ندارد.