پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (نماز)

ارتباط با پایگاه
1) در نماز جماعت اگر برای شروع نماز، به رکوع امام نرسیم حکمش چیست؟
2) در حین نماز جماعت، چند مرتبه مجاز هستیم که به رکوع یا سجود امام نرسیم؟
ج1) اگر هنگامی که امام در رکوع است، مأموم با اطمینان به درک رکوع امام اقتدا کند،اگر وقتی به حدّ رکوع می رسد، امام در حال برخاستن از رکوع یا ایستاده باشد، نماز به صورت فُرادا صحیح است و رکعت اول نماز او حساب می شود و باید نماز را ادامه دهد همچنین اگر شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه، نمازش به صورت فرادا صحیح است.
ج2) به طور کلی مأموم باید افعال نماز را با امام یا کمی دیرتر از امام به جا آورد و اگر عمداً از امام جماعت جلو بیفتد یا مدتی بعد از او (به نحوی که متابعت از امام صدق نکند) انجام دهد، (حتی در یک رکوع) نمازش فرادا می شود.
اگر فرد در نماز نافله کاری کند که برای آن در نماز واجب، سجدۀ سهو واجب می‌شود، مثلاً یک سجده را فراموش نماید و وارد جزئی شود که شرعاً نمی‌تواند برگردد و آن را به‌جا آورد، آیا لازم است بعد از نماز سجدۀ سهو یا قضای سجده را به‌جا آورد؟
به طور کلی نماز مستحبی، سجده سهو و قضای سجده و تشهد ندارد؛ اما در عین حال باید توجه داشت که در نماز مستحبی اگر چیزی را فراموش کند حتی اگر وارد رکن بعدی هم شده باشد برمی گردد و آن را تدارک می کند؛ مثلاً اگر در رکعت اول یک سجده را فراموش کرد و در رکوع رکعت دوم به یادش آمد، بر می گردد و یک سجده را به جا می آورد و بعد نماز را ادامه می دهد و اضافه شدن یک رکوع در فرض سوال ضرری به نماز مستحبی نمی زند.
کسی که سفر، شغل اوست (یعنی قوام شغل و کار او به سفر است)، مانند راننده، خلبان، کشتیبان، ساربان، چوپان و مانند آنها، آیا از همان سفر اول باید نماز را تمام بخواند یا از سفر سوم نمازش کامل است؟
در فرض دوم اگر کسی که این شرایط را دارد و در اولین سفرش نماز نخواند، یعنی سفرش طوری باشد که به وقت نماز نرسد، آیا این سفر برای او سفر اول محسوب می شود؟ یا حتماً باید نماز بخواند تا صدق سفر اول کند؟
با تحقق شرائط سفر شغلی، از اولین سفر شغلی، حکم، جاری است و نماز تمام و روزه صحیح است.
در حین نماز جماعت برخی از افراد که دیر به نماز می رسند، برای این که پیش نماز در رکوع صبر کند تا آنها به جماعت برسند با صدای بلند اذکاری نظیر یا الله، ان الله مع الصابرین و ... را می‌گویند. با توجه به این که این اذکار در حین برقراری نماز جماعت با صدای بلند گفته می‌شود و احتمال دارد حواس نمازگزاران را پرت کند. آیا از لحاظ شرعی این کار درست است؟ وظیفه پیش نماز در این مواقع چیست؟ آیا باید اعتنا نکند یا این که صبر کند؟
گفتن این اذکار اشکالی ندارد و اگر امام جماعت در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا کند، مستحب است رکوع را دو برابر معمول طول دهد و سپس برخیزد؛ اگرچه بفهمد کس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است.
کیفیّت دو خطبه نماز عید فطر و قربان چگونه است؟
خواندن خطبه رجاءً اشکالی ندارد و در زمان غیبت می توان خطبه را ترک کرد.
در هر صورت می تواند برای نماز عید فطر و قربان بعد از نماز دو خطبه خواند مانند خطبه های نماز جمعه با این تفاوت که در نماز جمعه قبل از نماز و در نماز عید بعد از نماز خوانده می شود.
در خطبۀ اوّل خطیب، حمد و ثنای الهی بگوید و سپس بر پیغمبر (صلی الله علیه وآله) درود بفرستد و مردم را به تقوا سفارش کند و یک سوره کوچک قرآن بخواند. در خطبه دوم نیز حمد و ثنای الهی را ایراد کند و بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) درود بفرستد. احتیاط آن است که در خطبه دوم نیز مردم را به تقوا سفارش کند و سوره کوچکی از قرآن بخواند و احتیاط مستحب است که در خطبه دوم پس از درود بر پیغمبر (صلی الله علیه وآله)، بر امامان معصوم (علیهم السلام) نیز درود بفرستد و برای مؤمنین طلب مغفرت کند و سزاوار است در خطبه ی نماز عید فطر آنچه از احکام، شروط و وقت و مقدار زکات فطره است بیان کند و در خطبه نماز عید قربان، درباره قربانی توضیح دهد.
وظیفه کسی که تشهد را فراموش کند و قبل از رکوع یا بعد از آن یا بعد از نماز یادش بیاید، چیست؟
اگر قبل از رکوع یادش بیاید، باید برگردد و بعد از خواندن تشهد، نماز را ادامه دهد و اگر در رکوع رکعت بعد یا بعد از آن متوجه شود، بعد از سلام نماز، بنابر احتیاط واجب تشهد را قضا کند و بعد از آن برای تشهد فراموش شده، باید دو سجده سهو انجام دهد.
اگر شخصی نماز آیات را فراموش کند و یا پس از باز شدن کامل خورشید گرفتگی و مانند آن متوجه شود، آیا خواندن نماز آیات بر او واجب است؟
در فرض سؤال بر او واجب است ولی باید نماز آیات را به نیّت قضا بخواند.
اگر کسی در سجده عمدا یا سهوا یکی از مواضع سجده را روی زمین نمی گذاشته و مدت زمانی این گونه نماز خوانده، تکلیف نمازهای خوانده شده او چیست؟
اگر از روی علم و عمد بوده نمازهای گذشته باطل است؛ ولی در موارد سهو یا در مواردی که نمی دانسته اما اطمینان به درست بودن کار خود داشته است، نمازها نیاز به قضا کردن ندارد.
آیا در فاصله بین پایان خطبه نماز جمعه و شروع نماز جمعه، می‌توان نماز مستحبی خواند؟ نماز واجب چطور مثلاً ۲ رکعت نماز قضای صبح یا نماز قضای آیات؟
اشکال ندارد.
اگر قرائت نماز امام جماعت صحیح نباشد، آیا اقتدا کردن جایز است؟
اگر مأموم قرائت امام را صحیح نداند، نباید به او اقتدا کند و در صورت اقتداء، نماز او صحیح نیست و إعاده آن واجب است؛ ولی چنانچه هم مأموم و هم امام قرائتشان صحیح نیست، اگر در محلی که با هم مختلف است اشتباه داشته باشند، اقتدا جایز نیست و چنانچه در موردی که با هم متحد است اشتباه داشته باشند، اقتدا کردن بنا بر احتیاط واجب صحیح نیست.
البته ملاک صحّت قرائت رعایت حرکات و سکنات حروف و ادای آنها از مخارج شان است به گونه ای که عرب زبانان، آن را ادای آن حرف (نه حرف دیگری) بدانند و رعایت محسّنات تجویدی لازم نیست.
آیا آرامش بعد از سجده دوم واجب است؟ یا می توان بعد از سجده دوم در جا بلند شد؟
در رکعت اول تمام نمازها و نیز در رکعت سوم نمازهای چهار رکعتی، بنابر احتیاط واجب باید بعد از سجده دوم بنشیند و سپس برای رکعت بعد برخیزد؛ البته اگر بدون اینکه مقداری بنشیند، برای رکعت بعد برخیزد، نماز باطل نیست.
در جایی که برای امام جماعت حادثه ای رخ بدهد که او را از ادامۀ امامتش عاجز نماید، آیا مأمومین می توانند فرد دیگری که شرایط امامت را داراست به عنوان امام، جلو فرستاده و نماز جماعت را با او ادامه دهند؟ آیا امام دومی که با او می‌خواهند نماز جماعت را ادامه دهند، حتما باید از بین مأمومین باشد؟
بطور کلی اگر نماز امام باطل شود، مأمومین می توانند فردی از خودشان را (که دارای شرایط امام جماعت است) مقدم داشته و ادامه نماز را با اقتداء به او به پایان برسانند.
اگر مأمومین مرد در جماعت حضور داشته باشند و بیشتر از یک نفر باشند، آیا می توانند مساوی امام جماعت بایستند؟
در نماز جماعت اگر مأموم مرد، تنها یک نفر باشد، آیا می تواند مساوی امام بایستد؟
احتیاط واجب آن است که مأموم یا مأمومین، کمی عقب تر از امام بایستند.
اگر در نماز مستحب، مواردی از کم و زیاد شدن بخش‌های نماز پیش بیاید، (مانند مواردی که در نماز واجب، باعث وجوب سجده سهو می شود) آیا باید سجده سهو انجام شود؟
نماز مستحب، سجده سهو ندارد.
در نماز جمعه هنگام خطبه‌ها به خاطر سر و صدای زیاد، سخنرانی خطیب برای ما که در وسط صفوف هستیم، شنیده نمی‌شود و خودمان با یکدیگر صحبت می‌کنیم و از سخنران غفلت می‌شود؛ آیا نماز ظهر را احتیاطاً باید بخوانیم؟
با خواندن نماز جمعه، خواندن نماز ظهر واجب نیست البته بنابر احتیاط باید نمازگزاران به خطبه‌های امام گوش دهند و ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند.