پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (احکام پزشکی)

ارتباط با پایگاه
بیماری که در بخش ICU بخاطر مشکل ریوی فقط با دستگاه زنده است و سبب آزار شدید بیمار می شود. آیا حفظ زندگی بیمار با شرایط مذکور واجب است؟
در هر صورت حفظ جان انسان لازم است، و هر کاری که موجب مرگ بیمار شود، جایز نیست.
استفاده از آی یو دی که گویا بعد از انعقاد نطفه مانع از استقرار نطفه در رحم می گردد، آیا سقط جنین بشمار می آید؟
اگر موجب از بین رفتن نطفه بعد از استقرار آن در رحم شود و یا مستلزم نگاه و لمس حرام باشد، جایز نیست و تا زمانی که نطفه در رحم مستقر نشده، سقط محسوب نمی شود و تشخیص آن با مکلف است.
نوزاد تازه متولد شده به خاطر مشکل حاد قلبی، باید دائماً در دستگاه اکسیژن باشد و تنها بعد از چند عمل سنگین احتمال زنده ماندن او وجود دارد که با این وجود، معلولیت و عقب ماندگی با شرایط سخت به دنبال خواهد داشت. با این شرایط تکلیف والدین چیست؟
حفظ جان در هر صورت واجب است و فرقی میان تأثیر مدت کوتاه و بلند و همچنین میان حفظ جان خود و دیگری (حتی کودک) نیست.
پزشک متخصص پوست و موی زن، آیا می تواند با پوشاندن پارچه در ناحیه تناسلی و کشف جزء جزء آن به تدریج به همراه پوشاندن بقیه ناحیه، عمل لیزر انجام دهد؟
نگاه و لمس، حتی در فرض مذکور، جایز نیست.
برخی دانشجویان پزشکی مجبور به گذراندن درس آناتومی در دانشگاه هستند. و شرکت در کلاس درس آناتومی مستلزم مطالعه آلت تناسلی و تصاویر آنهاست. آیا شرکت در کلاس درس مذکور جایز است؟
اگر به قصد ریبه نباشد و خوف ترتّب مفسده هم در آن وجود نداشته باشد، اشکال ندارد.
آموزش و یادگیری و معالجه و درمان از طریق علوم غریبه و انرژی درمانی و هیپنوتیزم چه حکمی دارد؟
آنچه از این علوم در حال حاضر نزد مردم است، غالباً تا این حدّ که موجب یقین و اطمینان به کشف امور غیبی و خبردادن از آنها شوند، قابل اعتماد نیستند، ولی آموختن علومی مانند جفر و رمل به طور صحیح اشکال ندارد، به شرطی که مفسده ای بر آنها مترتب نشود.
همچنین یادگیری هیپنوتیزم و امثال آن و استفاده از آنها به غرض عقلایی حلال و قابل ملاحظه اشکال ندارد، به شرط این که با رضایت و موافقت کسی باشد که می خواهد به خواب مصنوعی برود و ضرر معتنابهی هم برای او نداشته باشد.
وصیّت به تشریح بدن جهت امور پزشکی، بعد از فوت چه حکمی داد؟ آیا خانواده و ورثه می‌توانند از تشریح جسد، ممانعت کرده و بر خلاف وصیّت عمل کنند؟
صحّت و نفوذ این قبیل وصایا نسبت به اعضایی که جداکردن آن ها از جسد میت هتک حرمت او محسوب نمی شود، بعید نیست و اشکال ندارد و عمل به آن لازم است؛ اما اگر وصیت باطل باشد، ورثه موظفند ممانعت کنند.
اخذ اجرت پزشک، در صورتی که مداوا ضروری و منحصر به او باشد، چه حکمی دارد؟
فی نفسه اشکالی ندارد.
آیا با اعلام مرگ مغزی توسط پزشک، حجت تمام است و می توان عضوی از بدن میت را برداشت یا باید تفحّص کرد؟
به طور کلی در تشخیص مرگ مغزی باید اطمینان حاصل شود. در ضمن اگر استفاده از اعضای بدن بیماران در فرض سؤال برای معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشکال ندارد.
تزریق پودر استخوان (که از استخوان مرده انسان یا حیوان تشکیل می گردد) به بافت استخوانی بیمار به منظور افزایش حجم و تراکم استخوان، چه حکمی دارد؟
نسبت به استخوان حیوان، فی نفسه مانعی ندارد و نسبت به استخوان انسان، اگر با اذن میّت در دوران حیاتش و یا با اذن اولیای او بعد از مردنش باشد و یا نجات جان نفس محترمی منوط به آن باشد، اشکال ندارد.
آیا وصیت به هر عضو قابلِ استفادۀ بدن و اهداء به دیگران جایز است؟
موارد مختلف است. صحّت و نفوذ این قبیل وصایا نسبت به اعضای بدن که جداکردن آن ها از جسد میت، هتک حرمت او محسوب نمی شود، بعید نیست و عمل به وصیّت در این موارد مانعی ندارد. همچنین اگر استفاده از اعضاء بدن در بیمارانِ مرگِ مغزی، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان نشود، اشکال ندارد و وصیت به این موارد نیز مانعی ندارد.
دانشجوی پزشکی در کشور چین هستم. آیا احکام ارتباط با بیمار مسلمان جنس مخالف، با بیماران کافر یکسان است؟ حکم شرعی بیماران اهل کتاب چگونه است؟
در حرمت لمس بدن نامحرم فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نیست؛ ولکن نگاه به آن قسمت از بدن کفار که معمولاً آن را نمی پوشانند (بدون قصد ریبه و بدون داشتن مفسده) اشکال ندارد اگر چه احتیاط آن است که اجتناب نمایید؛ بنابراین در فرض سؤال در صورتی که مستلزم لمس و نگاه حرام باشد، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی باشد و یا مراجعه بیمار به پزشک مماثل حاذق و متخصص غیر ممکن و یا خیلی سخت باشد.
ضمناً در موارد جواز در صورتی که نگاه کردن با آینه (به مواضع ممنوعه) ممکن باشد و نگاه کردن مستقیم ضرورتی نداشته باشد، نگاه مستقیم جایز نیست؛ همچنین در موارد لمس بیمار با امکان لمس از روی لباس یا با دست کردن دستکش هنگام معالجه، می بایست از این طریق لمس انجام شود.
بنده به همراه همسرم بعد از چند ماه تلاش برای بارداری، به پیش پزشک متخصص رفتیم و وی برای افزایش احتمال بارداری به دلیل بالا بودن حجم تخمک گذاری، توصیه کرد که در روز هشتم ماه (قبل از پاک شدن کامل) با همسرم نزدیکی داشته باشم؛ آیا این مسأله از نظر شرعی مشکلی ندارد؟
چنانچه یقین دارید در آن روز (یعنی روز هشتمِ بعد از شروع حیض) کاملاََ پاک شده‎اید و تا پایان روز دهم حیض، هیچ لکه‎ای نخواهید دید، اشکالی ندارد؛ در غیر این صورت، شما در حال حیض خواهید بود و نزدیکی در حال حیض حرام است.
آیا اخذ برائت از بیمار، موجب اسقاط ضمان است؟
هر گاه پزشک به مریض یا ولیّ او بگوید که اگر ضرری به مریض برسد ضامن نباشد، در صورتی که دقت و احتیاط خود را بکند و به مریض ضرری برسد یا بمیرد، دکتر ضامن نیست.
طبق فتوای امام خمینی "ره" که در کتاب تحریر الوسیله ایشان آمده، در باره احکام شرعی پیش از عمل تغییر جنسیت با این مضمون: « اگر کسی را فرض کنیم که قبل از عمل جراحی یقین داشته باشد به این که از جنس مخالف است؛ و عمل جراحی اگر بر روی او انجام شود، او را به جنس مخالف مبدّل نمی‎کند، بلکه جنسیت واقعیش را که تاکنون پنهان بوده، کشف می‎کند؛ شبهه‎ای نیست در این که واجب است مادام که عمل را انجام نداده، مانند بعد از عمل، آثار جنس مخالف را مترتّب کند؛ و حرام است آثار جنسی که فعلاً به حسب ظاهر دارد مترتّب نماید؛ بنابر این اگر کسی که فعلاً در جنس زنان است، یقین داشته باشد به این که در واقع مرد است همه آنچه بر مردان واجب و یا حرام است بر او نیز واجب و یا حرام است؛ و به عکس آن»؛ آیا مقام معظم رهبری نیز همین فتوا را دارند؟ و انجام احکام شرعی جنس مخالف شامل پوشش و نماز و ... را برای فرد پیش از عمل جراحی تغییر جنسیت، مجاز می‎دانند یا خیر؟
اگر علم دارد و می‎داند که حقیقت جنسی او زن است، از هر جهت احکام زن را دارد و همچنین اگر علم دارد که مرد است، احکام مرد را دارد.