پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (وقف، مساجد و قبرستان)

ارتباط با پایگاه
در مسجدی مشغول فعالیت هستم که در آشپزخانه آن، وسایل آشپزی وجود دارد که اکثر یا همه این وسایل وقف مسجد است. فضای آشپزخانه نیز در زیرزمین مسجد واقع شده است. طبق توافق هیئت امناء و امام جماعت (که از نظر امور مساجد، متولی مسجد نیز هست) در جهت درآمدزایی مسجد، تصمیم بر این شده است که آشپزخانه با همه وسایل به یک شخص اجاره داده شود و عوائد آن برای مخارج مسجد هزینه گردد. البته با آشپز در ضمن قرارداد اجاره شرط می‌شود که در مراسمات و ایامی که مسجد اطعام دارد، اطعام مسجد در اولویت باشد و با هزینه مناسب تری برای مسجد نیز غذا طبخ شود.
با توجه به وقفی بودن وسایل آشپزخانه و این که وسایل از آشپزخانه خارج نمی‌شود و فقط اجاره داده می‌شود و عوائد آن برای مسجد هزینه می‌گردد آیا این اجاره از نظر شرعی جایز است؟
در فرض سؤال، انجام این کار جایز نیست، مگر این که قرائن اطمینان آوری وجود داشته باشد که وقف صورت گرفته، شامل چنین مواردی (وقف منفعت) نیز می‌شود.
1- صحن و حیاط مسجد جزء مسجد نیست؛ آیا می توانیم فرش مسجد را برای نماز و مراسم به صحن مسجد منتقل کنیم؟ انتقال فرش مسجد به حسینیه چطور؟
2- برای مراسم اهل بیت و نیمه شعبان گاهی اوقات صندلی‌های مسجد را به کوچه جنب مسجد منتقل می‌کنند؛ آیا این کار جایز است؟ (صندلی ها مال مسجد است نه وقف مسجد)
ج1و2) امول مذکور تابع کیفیت وقف و قصد اهدا کنندگان است؛ اگر برای استفاده در مراسم مربوط به مسجد وقف یا اهدا شده است، در صورتی که مراسم مربوط به مسجد باشد، اشکال ندارد؛ اما اگر برای خصوص استفاده در شبستان مسجد وقف یا اهدا شده باشد، استفاده در بیرون از مسجد جایز نیست.
احتراماً به استحضار می‌رساند که زمین وقفی وجود دارد که قبلاً به صورت دیم کشت می‌شده ولی فعلاً به علت مجاورت با معدن خاک صنعتی و ریختن زباله‌های معدن از این انتفاع افتاده است؛ آیا می‌شود زمین مذکور را به معدن فوق الذکر با قیمت مناسب فروخت و عوض آن زمین دیگری در جایی مناسب به همین منظور خرید؟
اگر امکان اجاره دادن زمین و صرف اجاره بها طبق نظر واقف وجود داشته باشد، فروش آن جایز نیست.
احتراماً به استحضار می‌رساند شخصی زمینی دارد که مشهور به وقف است ولی جایی در سند یا اوقاف به نام وقف ثبت نیست. پدر مرحوم اینجانب تا وقتی زنده بود هر ساله در این زمین یک دیگ آش نذری امام حسین علیه السلام پخت می کرد.
1. آیا این زمین حکم وقف را دارد؟
2. اگر وقف است به چه مقدار و در چه راهی باید مصرف گردد؟
3. متولی وقف کیست؟
ج1) اگر شهرت، در حدی است که موجب اطمینان باشد و یا این که پدر شما - که زمین در اختیارش بوده - اعتراف به وقف بودن آن داشته است و یا به عنوان یک زمین وقفی در مورد آن عمل می‌کرده است، وقف بودن آن ثابت است.
ج2) موارد مختلف است و اگر قدر متیقنی وجود ندارد - حتی در حد احتمالات محصور - در مطلق کار خیر مصرف می‌شود.
ج3) در فرض سؤال تولیت آن به عهده حاکم و ولی امر مسلمین است.
لطفا حکم پخش کلیپ‌های انقلابی را همراه با موسیقی و یا مرگ بر آمریکا و... در مسجد بفرمایید.
تبدیل مسجد به مکانی برای نمایش فیلم‌های سینمایی جایز نیست؛ ولی نمایش فیلم‌های مذهبی و انقلابی دارای محتوای مفید و آموزنده به مناسبت خاصی و بر حسب نیاز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشکال ندارد؛ در هر صورت واضح است که مسجد جایگاه شرعی خاصی دارد، لذا اگر پخش موسیقی در آن منافی با حرمت مسجد باشد، حرام است، حتی اگر موسیقی غیر لهوی باشد.
آیا ورود دیوانگان به مسجد مکروه است؟
راه دادن دیوانه به مسجد مکروه است.
کتاب دعایی که همراه داشتم به علت شباهت با کتاب‌های مسجد مخلوط شده است. یکی از آن کتاب‌ها را به جای کتاب خودم برداشتم. آیا این عمل درست بوده است؟ تکلیف چیست؟
اگر متولی کتابهای مسجد بتواند تعیین کند که کدام کتاب متعلق به مسجد و کدام مال شماست، حرف متولی، حجت است و قبول می‌شود؛ در غیر این صورت، قرعه انداخته شود.
آیا تطهیر فرش نجسِ نمازخانه مدرسه، فوری است؟ آیا باید اطلاع داده شود؟
تطهیر، در فرض سؤال فوری و واجب نیست و اطلاع دادن به کسی هم لازم نیست.
شبستان مسجدی تماما با فرشهای دستباف – سالم و غالباً از نوع مرغوب – توسط تعدادی واقف جهت استفاده در همین مسجد مفروش گردیده است. آیا می توان با فروش آنها، فرش های ماشینی سجاده ای که موجب زیبایی بیشتر مسجد و صفوف نمازگزاران می گردد تعویض نمود؟
اگر فرشها وقف شده است فروش آنها جائز نیست و باید از فرشها به همان صورتی که نیت واقف بوده استفاده شود و اگر هیچ استفاده ای در این مسجد ندارد به مساجد دیگر که مورد نیاز است منتقل شود.
1. آیا وقف نقود یا پول، جایز است؟
2. در وقف نقود، تفاوتی بین وقف چک، اسکناس، درهم و دینار وجود دارد؟
3. آیا تفاوتی بین حکم وقف با نیّت استفاده زینتی از موقوفه یا وقف با نیّت حفظ اعتبار موقوفه وجود دارد؟
ج1و2و3) به طور کلی وقف پول و سایر اسناد بهادار که مالیّت دارند، صحیح است.
آیا در مسجدی با تعداد نمازگزار کم و حیاط بسیار بزرگ و بدون استفاده خاص، می توان در حیاط آن ساختمانی فرهنگی جهت تربیت نسل نوجوان و جوان ساخت؟
اگر زمین به عنوان حیاط مسجد وقف شده باشد جائز نیست و الا اشکال ندارد.
مغازه ای از هیات امنای مسجد اجاره کردیم و حدود صد نفر از آن امرار معاش می کردند. مدتی قبل ورثه واقف تولیت مغازه را تحویل گرفت. با هماهنگی اداره اوقاف آیا متولی می تواند بدون مزایده این مغازه را دوباره به ما اجاره دهد؟
با رعایت مسایل قانونی اگر متولی شرعی موقوفه با مراعات مصلحت وقف نسبت به مورد مذکور، اجازه دهد فی نفسه اشکال ندارد.
نصف مسجد از قبل وقف حسینیه شده است. اغلب نمازگزاران جهت درک ثواب مسجد تمایل دارند در مسجد نماز جماعت اقامه کنند که با کمبود جا مواجه هستیم. آیا می توان صیغه وقف را تغییر داد؟
اگر وقف به صورت صحیح انجام شده است، امکان تغییر آن وجود ندارد.
فردی درمانگاه ساخته و جهت درمان بیماران وقف کرده است. اما مستأجرین درمانگاه بخاطر واقع شدن در محلی خاص مشمول خسارت می شوند. اخیراً جهت کسب و کار و در غیر نیّت واقف اجاره شده اما درآمد حاصله طبق وقف نامه (امور درمانی) صرف می گردد. با توجه به مصلحت وقف، آیا متولی می تواند در جهت غیر درمان، اجاره دهد؟
تغییر و تبدیل وقف جایز نیست مگر اینکه وقف منفعت باشد و واقعاََ راهی برای استفاده مورد نظر واقف وجود نداشته باشد که در این صورت متولی شرعی می تواند در جهت دیگر اجاره دهد و درآمد آن طبق وقف نامه صرف شود.
با توجه به این که نجس کردن مسجد، حرام و تطهیر آن واجب فوری است، آیا جایز است در روز کلنگ زنی احداث مسجد، از همان اول، نیت کنند که زیر زمین به نیت سرویس بهداشتی (توالت و وضوخانه) و طبقه همکف به نیّت مسجد، ساخته شود؟
اگر صیغه وقف به عنوان مسجد نسبت به آن زمین خوانده نشده و یا با اذن واقف نماز در آن زمین خوانده نشده باشد واقف می تواند قسمت ها و طبقاتی را برای سرویس بهداشتی و مانند آن را از وقف، استثناء کند.