پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (روزه)

ارتباط با پایگاه
شخصی به گمان این که سن تکلیف و واجب شدن روزه 15 سال قمری است، روزه نگرفته است؛ نسبت به روزه هایی که نگرفته چه تکلیفی دارد؟ آیا باید روزه ها را قضا کند؟
باید قضای روزه ها را بگیرد و کفاره افطار عمدی واجب نیست؛ البته لازم است که کفاره تأخیر (750 گرم گندم، برنج، آرد و مانند آن) بابت هر روز به فقیر پرداخت نماید.
اگر تشنگی یا ضعف برای فرد روزه دار به قدری زیاد است که در اثر آن به سختی زیادی بیفتد که معمولاً نمی‌شود آن را تحمّل کرد، خوردن روزه چه حکمی دارد؟ آیا فقط به مقدار ضرورت و از بین رفتن ضعف فوق العاده، به خوردن اکتفا کند یا می تواند بیشتر بخورد؟ آیا در بقیه روز امساک بر او واجب است؟
اگر مکلف بیماری خاصی که موجب عطش می شود ندارد و وضعیّت او به گونه‌ای است که به خاطر ضعف جسمانی یا طولانی بودن روز، روزه گرفتن به خودی خود _ حتّی با ترک فعّالیّت و مراعات تغذیه _ سختی فوق ‌العاده داشته باشد، در این صورت بنابر احتیاط روزه بگیرد و وقتی به سختی فوق‌ العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد. امّا اگر حرجی بودن ادامه‌ روزه به دلیل فعّالیّت مانند اشتغال به کار یا تحصیل و مطالعه باشد، در این صورت بنابر فتوا باید روزه بگیرد و هر گاه به سختی فوق ‌العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد. ضمناً در فرض مذکور، خوردن به میزان ضرورت یا امساک مابقی روز واجب نیست.
اگر روزه ‌دار بتواند از قی کردن خودداری کند، آیا لازم است از آن جلوگیری کند؟
اگر روزه دار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنانچه برای او ضرر و مشقت نداشته باشد، باید خودداری نماید.
دختر بچه ای به سن تکلیف رسیده اما جسم ضعیفی دارد، آیا روزه بر او واجب است؟
در فرض سؤال اگر روزه برای او ضرر ندارد واجب است روزه بگیرد؛ بله اگر وضعیّت مکلّف به گونه‌ای است که به خاطر ضعف جسمانی یا طولانی بودن روز، روزه گرفتن به خودی خود _ حتّی با ترک فعّالیّت و مراعات تغذیه _ سختی فوق ‌العاده داشته باشد، در این صورت بنابر احتیاط روزه بگیرد و وقتی به سختی فوق‌ العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد. امّا اگر حرجی بودن ادامه‌ روزه به دلیل فعّالیّت مانند اشتغال به کار یا تحصیل و مطالعه باشد، در این صورت بنابر فتوا باید روزه بگیرد و هر گاه به سختی فوق ‌العاده افتاد، افطار کند و قضای آن را بگیرد.
اگر پسری 13 ساله که سه نشانه ی سن بلوغ را نمی داند ولی به اعتقاد اینکه بالغ شده و باید واجبات را انجام دهد از روی قصد روزه اش را باطل کند آیا باید 60 روز روزه بگیرد؟ تکلیفش چیست؟
اگر شرعاً بالغ بوده و می دانسته که بالغ است، باید علاوه بر قضای آن روزه ها کفاره هم پرداخت کند و در این صورت پرداخت کفاره واجب فوری نیست و هر زمان که توان آن را داشت اقدام نماید.
اما اگر از بلوغ خود خبری نداشته است، قضای روزه کافی است و کفاره ندارد.
توجه داشته باشید نشانه‌های بلوغ یکی از سه چیز است:
1. روییدن موی درشت زیر شکم بالای عورت (شرمگاه).
2. احتلام (بیرون آمدن منی).
3. تمام شدن 15 سال قمری در پسر (که تقریباً معادل 14 سال و 6 ماه و 18روز شمسی می‌باشد.)
کسی که حدود 40 روز، روزه قضای ماه رمضان برعهده اش است و قصد دارد برای ایام عید غدیر، یک هفته به سفر زیارتی مشهد برود آیا می تواند در وطن نذر کند که روز معین (مثلا عید غدیر امسال) را در سفر روزه بگیرد؟
چنانچه صیغه شرعی نذر با شرایط آن در وطنش خوانده شود، اشکال ندارد و روزه مذکور به عنوان روزه مستحبی صحیح است ولی روزه قضا محسوب نمی شود.
در رساله نماز و روزه اینگونه آمده:
مسئله ۹۵۴: زن بارداری که زایمان او نزدیک است، اگر می‌ ترسد که روزه برای جنین یا خودش ضرر داشته باشد، روزه بر او واجب نیست و در صورت اول (ضرر برای جنین) باید برای هر روز یک مدّ طعام، یعنی گندم یا جو و مانند اینها (به عنوان فدیه) به فقیر بدهد و بعد از ماه رمضان نیز قضای آن را به جا آورد و در صورت دوم که برای خودش ضرر دارد، باید روزه هایی را که نگرفته، قضا نماید و بنابر احتیاط فدیه نیز بدهد.
مسأله ۹۵۶: در مساله فوق اگر تا ماه رمضان سال بعد روزه را نگیرد، در صورتی که کوتاهی کرده باشد، علاوه بر قضا، کفارۀ تاخیر هم واجب می شود ولی اگر به خاطر عذر، قضا را انجام نداده باشد، کفاره تاخیر ندارد و چنانچه این عذر، ترس ضرر برای فرزندش باشد، قضای روزه ها را هر زمان که بتواند باید انجام دهد و اگر عذر، ترس ضرر برای خودش باشد، قضا ساقط می شود و باید برای هر روز یک فدیه دهد.

حال در این فرض: زن بارداری که زایمان او نزدیک است، اگر می‌ ترسد که روزه برای جنین یا خودش ضرر داشته باشد باید روزه هایی را که نگرفته، قضا نماید و بنا بر احتیاط فدیه نیز بدهد. اگر تا ماه رمضان سال بعد نتوانست قضای روزه را به جا آورد اگر عذر، ترس ضرر برای خودش باشد، قضا ساقط می شود و باید برای هر روز یک فدیه دهد.

طبق حکم بالا آیا زن باردار باید دو بار فدیه دهد؟ یک بار بنا بر احتیاط واجب و یک بار هم به جای ساقط شدن قضا؟
بله؛ یک فدیه برای روزه نگرفتن در ماه مبارک رمضان که بنابر احتیاط است و دیگری برای ترک قضای آن (به خاطر ترس ضرر برای خودش) تا ماه رمضان آینده.
دو ماه روزه گرفتن به عنوان کفاره را به ماه قمری حساب کنیم یا شمسی؟ چون اگر شمسی و در تابستان حساب کنیم، می‌شود ۶۲ روز و اگر قمری حساب کنیم، احتمال دارد ۵۹ روز شود. آیا همان ۶۰ روز که در بعضی مسائل رساله نماز و روزه آمده کفایت می‌کند؟ یا اینکه احتیاطا ۶۲ روز روزه بگیریم؟
در این گونه امور ملاک ماه قمری می باشد؛ بنابراین اگر از اول ماه قمری شروع به روزه گرفتن کردید، دو ماه قمری ـ هرچند کمتر از سی روز ـ کفایت می‌‌کند و همچنین اگر مثلاً از روز هفتم ماه قمری شروع کردید تا پایان روز ششم از ماه سوم کفایت می‌‌کند.
اگر روزه‌دار به سن تکلیف رسیده باشد اما نمی‌دانسته که اگر استمنا کند روزه‌اش باطل می‌شود، تکلیفش چیست؟ کفاره او چگونه است؟
اگر می دانسته که این کار حرام است، علاوه بر قضا، بنابر احتیاط واجب کفاره افطار عمدی هم دارد.
شخصی که می‌دانسته برای روزه ماه رمضان باید غسل جنابت انجام دهد و ساعت کوک می کند تا قبل از اذان صبح بیدار شود ولی وقتی بیدار می شود، زمان برای غسل کردن کافی نبوده و تیمم را هم به علت ندانستن مسئله که باید به جای غسل انجام دهد، انجام نداده است و بعد از اذان صبح غسل می کند، آیا روزه آن روز او صحیح است؟ یا قضا و کفاره دارد؟
در فرض سؤال اگر شک داشته که با این حالت روزه صحیح است یا نه و در حال جنابت روزه گرفته، بنا بر احتیاط واجب، روزه اش باطل است ولی کفاره ندارد و فقط باید قضای آن را بگیرد. ولی اگر یقین داشته که با این حالت روزه اش صحیح است و بر این اساس روزه گرفته، روزه اش صحیح است، هر چند رعایت احتیاط در قضای روزه نیکو است.
می خواهم در ماه مبارک رمضان جهت تفریح و سیاحت از شهر خارج شوم، آیا اشکال دارد؟
به طور کلی، مسافرت در ماه رمضان هر چند برای فرار از روزه باشد، جایز است، البته بهتر است به سفر نرود؛ مگر اینکه سفر برای کار نیکو یا لازمی باشد و در صورت مسافرت، ولو اینکه برای فرار از روزه باشد، چنانچه از شب قبل تصمیم به سفر داشته و قبل از ظهر از شهر خارج و هنگام اذان ظهر در سفر باشد، افطار بر او واجب است.
شخصی جهت افطار کردن روزه، قصد سفر کرده؛ آیا بعد از این که حد ترخص را رد کرد، می تواند روزه را افطار کند؟ با توجه به این که قبل از رسیدن به مسافت شرعی، نمازش قصر است. اگر افطار کرد، چه حکمی دارد؟ آیا باید کفاره پرداخت کند؟
اگر از شب قبل نیت سفر داشته است، می تواند بعد از حد ترخص افطار کند؛ اما اگر از شب قبل، قصد سفر نداشته است، بنابر احتیاط واجب باید روزه را نگهدارد و بعد از ماه رمضان قضای آن را هم بگیرد.
آیا استحباب سه روز روزه مستحبی در مدینه منوره برای برآمدن حاجت اختصاص به مسافر دارد یا برای اهالی مدینه و کسی که قصد عشره دارد نیز مستحب است؟
اختصاص به مسافر ندارد.
در مدینه به نیت قضاء حاجت، سه روز متوالی (چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه) روزه گرفتن، مستحب است. طبق زمان مسافرت، ساعت نُه صبح روز چهارشنبه قرار است به مدینه برسیم. آیا نیت روزه گرفتن باید در هواپیما و قبل از رسیدن به مدینه باشد؟
روزه مذکور، مستحب است و وقت نیت روزه مستحبی تا قبل از غروب است. بنابراین اگر کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد، می تواند بعد از ورود به مدینه تا قبل از غروب، قصد روزه نماید.
شخصی که مفطری انجام نداده، در سفر در ساعت ده مثلاً نذر می کند که امروز را روزه می گیرم؛ آیا نذر او صحیح است یا باید نذر قبل از سفر و قبل از طلوع فجر باشد؟
برای صحت روزه مستحبی در سفر، بنابر احتیاط واجب شرط است که نذر در حضر منعقد شده باشد نه در سفر.