پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (وصیت و ارث)

ارتباط با پایگاه
خواهرم با دو فرزند پسر 17 و 14 ساله فوت کرده و مبلغ 36 میلیون تومان، پول اختصاصی از کارکرد خود، بدون اطلاع همسر و فرزندان نزد بنده به امانت داده و گفته برای فرزندانش هزینه کند؛ ضمناً مبلغ 16 میلیون تومان آن را به عنوان قرض به شوهر خواهرم داده ام. تکلیف چیست؟
اولاً قرض دادن پول امانت جایز نبوده و باید آن را پس بگیرید؛ ثانیاً در صورتی که وصیّت مذکور در حد ثلث یا کمتر از ثلث اموالش باشد باید طبق آن عمل کنید ولی اگر بیشتر از ثلث باشد در صورتی که ورثه ایشان اجازه ندهند فقط تا مقدار ثلث، عمل به آن واجب است و باقیمانده باید تحویل ورثه (شوهر، فرزندان و پدر و مادر میّت) شود.
ارثیه ای که از راه درآمد حلال و حرام بدست آمده است، آیا مشمول خمس است؟ از طرفی دسترسی به صاحب مال جهت رد مال حرام نداریم آیا می توان صدقه داد؟ تکلیف چیست؟
اگر مال حلال با مال حرام به طوری مخلوط شود که انسان نتواند آنها را از یکدیگر تشخیص دهد و صاحب مال حرام و مقدار آن، هیچ کدام معلوم نباشد باید خمس آن داده و بعد از دادن خمس، بقیه مال، حلال و طبق قواعد ارث تقسیم می شود. البته اگر مقدار مال حرام معلوم است، اما صاحب مال را نمی شناسید، باید آن را از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید و احتیاط مستحب آن است که از حاکم شرع هم اذن بگیرید.
شخصی با اجازه و رضایت ورّاث، بیش از یک سوم اموال خود را وصیّت می کند. وراث بعد از فوت وی از اذن و اجازه خود بر می گردند. آیا وصیّت به بیشتر از یک سوم نافذ است؟
وصیّت نافذ است و ردّ بعد از اجازه، اعتبار ندارد.
در نتیجه تقصیر راننده و واژگونی خودرو تمامی سرنشینان خودرو (زوج – زوجه – فرزند مشترک) فوت کرده‌اند. تاریخ تقدم و تأخر فوت هیچکدام از سرنشین ها و راننده معلوم نیست. آیا تصادف خودرو از مصادیق غرق و هدم مندرج در ماده ۸۷۳ قانون مدنی و در نتیجه امکان توارث از یکدیگر می باشد؟
اگر دو نفر بمیرند و در هم زمان بودن و تقدم و تأخر آن شک باشد و تاریخ آن هم معلوم نباشد، پس اگر سبب مرگ آن‌ها غرق شدن یا هدم (فرو ریختن ساختمان) باشد، بدون اشکال هر یک از آن ها از دیگری ارث می‌برد و اگر سبب آن، هر سببی غیر از این ها باشد یا مرگ طبیعی باشد یا در اسباب مختلف باشند، حکم هدم را دارد؛ اگر چه احتیاط به مصالحه مطلوب است، مخصوصاً اگر مرگ آن ها یا مرگ یکی از آن‌ها طبیعی باشد و این حکم، در مرگ بیشتر از دو نفر هم جریان دارد.
شخصی قطعه زمینی را خریده و مقداری از پول آن را از شخصی چک گرفته و به فروشنده داده است. حالا خریدار از دنیا رفته است و از ماترک آن بعد از مهریه خانمش چیزی باقی نمی‌ماند که قرضش را ادا کند و ورثه شخص صغیر بوده و وصیت نامه ندارد. آیا دینی برگردن شخص فوت شده وجود دارد؟
در هر صورت اگر ماترک میت وافی به دیونش (از جمله مهریه همسرش) نیست باید با ملاحظه نسبتِ مقدار هر یکی از طلبکاران، دیون پرداخت شود و وجود ورثه صغار تأثیری در این امر ندارد.
از پدرم دو وصیّت نامه به جای مانده که در مواردی متفاوت و متناقض می باشد. آیا هر دو وصیّت نامه دارای اعتبار بوده و عمل به آنها لازم است؟ تکلیف ورثه چیست؟
در مواردی که تناقضی نیست به هر دو باید عمل شود و در موارد تناقض وصیّت نامه دومی (که در زمان نزدیک تری به فوت نوشته شده است)، مقدّم است. البته عمل به وصیّت تنها در یک سوم اموال میّت واجب است و بیشتر از آن نیاز به اجازه ورثه دارد.
سهم ارث شوهر از زن متوفی دارای فرزند، اعم از اموال منقول و غیر منقول، وجوه نقد، اوراق سهام سرمایه گذاری یا اوراق مشارکت، چه مقدار است؟
در فرض سؤال یک چهارم از همه اموال (منقول و غیر منقول) سهم ارث شوهر می باشد.
زنی پس از فوت شوهر با پس انداز اضافه حقوق مستمری شوهر، منزلی می خرد. منزل خریداری شده ماترک پدر حساب می شود یا مادر؟
به طور کلی هر مقدار از مستمری که میت بابت حقوق زمان خدمت از دولت طلبکار است، جزء ترکه محسوب است و طبق قانون إرث به ورثه می رسد و آنچه بیمه یا دولت طبق قرارداد یا مقرّرات، از خودش به بازماندگان کارمند متوفّی می دهد، به کسی که به او پرداخت می شود، اختصاص پیدا می کند.
تسبیح و نگین عقیق پدر پس از فوت او آیا متعلق به همه ورّاث است یا فقط به پسر بزرگ‌تر می‌رسد؟
نگین و تسبیح میّت مثل بقیۀ اموال، به کل ورثه می‌رسد.
فردی وصیّت نموده یک سوم اموال و ماترک متعلق به خود و مابقیِ اموال بین وراث تقسیم شود. حال آیا مالیات تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی، باید از یک سوم ماترک محاسبه و پرداخت شود؟
ثلث اموال میّت بعد از احتساب مالیات بر ارث، محاسبه می‌شود.
میّت به بیش از ثلث وصیت کرده و ورثه آن را امضا و قبول کرده است؛ ورثه گمان می کرده که حتما باید امضا کند، ولی نمی دانسته که می تواند امضا و رضایت هم ندهد، الان به این حق واقف شده است، آیا ورثه می توانند مخالفت کنند؟
بعد از قبول ورثه، ولو در فرض سؤال قابل رجوع نیست.
آیا نوشتن وصیّت نامه واجب است؟ کسی که احتمال می دهد و یا می داند، مرگش نزدیک است، آیا نوشتن وصیّت نامه واجب می شود؟
اگر حق الناس یا حق الله تعالی بر عهده مکلف باشد و نشانه های مرگ بر او آشکار شده باشد و در دوران حیات توانایی ادای آن حقوق را نداشته باشد، واجب است در مورد آنها وصیّت کند و در غیر این صورت وصیّت واجب نیست.
خانمی فوت شده که تنها ورثه وی برادر زاده و خواهر زاده های وی هستند، چگونه ارث تقسیم می شود؟
اگر میّت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم ارث آنان را به اولادشان می دهند، و سهم برادر زاده و خواهر زاده مادری به طور مساوی بین آنان قسمت می شود، و از سهمی که به برادر زاده و خواهر زاده پدری یا پدر و مادری می رسد، هر پسری دو برابر دختر می برد.
پدرم شب جمعه هر هفته در خانه، مجلس روضه و عزاداری امام حسین علیه السلام برگزار می نمود. در اواخر عمر بخاطر کهولت سن و مریضی هزینه روضه را به روحانی مسجد می داد تا اقامه عزا شود. وصیت نموده که براداران وی مجلس روضه و اقامه عزا را ادامه دهند. آیا عمل به این وصیت واجب است؟ اگر برادران عمل به وصیت نکنند، گناه محسوب می شود؟ آیا می توان هزینه را محاسبه کرده و در مسجد محل یا حسینیه اقامه روضه و عزا کنند؟
اگر همه ورثه، اصل وصایت را قبول دارند و هزینه آن هم از ثلث متوفی است، عمل به آن واجب است و تغییر آن جایز نیست. البته برادران وی می توانند انجام وصیت را قبول نکنند و به دیگری واگذار نمایند.
کسی که وصیّت به ثلث املاک معیّن نموده؛ آیا ورثه می‌توانند ثلث مِلک دیگری را جایگزین کنند؟ آیا ورثه می‌توانند ثلث مِلک وصیّت شده را بفروشند و هشتاد درصد بر طبق وصیّت عمل نمایند و بیست درصد باقی‌مانده را در غیر مورد وصیّت عمل نمایند؟
اگر میّت مقدار ثلث را در اموال مخصوصی (مِلک خاصی) معیّن کرده است، جایگزین کردن آن با مِلک دیگر یا مصرف مال وصیت شده در غیر مورد وصیّت، جایز نیست.