پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (غصب)

ارتباط با پایگاه
حکم ورود حیوان، غاز، گاو و ... به زمین همسایه در صورتی که پرچین مناسب برای جلوگیری از ورود حیوانات ایجاد نکرده باشد و حیوان راه ورود داشته باشد، چیست؟ آیا صاحب حیوان، ضامن خسارات وارد شده است؟
اگر صاحب حیوان همراهش بوده باشد یا حیوان شب از لانه و طویله اش خارج شده و خسارتی وارد کرده است، خسارت وارد شده بر عهده صاحب حیوان است، اما اگر در روز بوده و صاحب حیوان همراه حیوان نبوده، صاحب حیوان ضامن نیست.
در زمین کشاورزی خودم کود شیمیایی استفاده نمودم. شخصی گوسفندان خودش را از زمین من عبور داد. برخی از گوسفندان او با خوردن علف‌های زمین، از بین رفتند. آیا من ضامن گوسفندان او هستم؟
در فرض سؤال، شما ضامن گوسفندان نیستید.
در پاسیون یا همان حیاط خلوت طبقه همکف در سند به نام نورگیر مشاع ذکر شده اما مالک واحد همکف به آن دسترسی دارد و عرفاً جزء منزل وی است و واحدهای دیگر امکان استفاده از آن را ندارند. آیا هر گونه تصرف و ساخت اتاقک، آشپزخانه و یا برگزاری نماز و جلسه قرآن در مکان مذکور جایز است؟
اگر ملک مشاع باشد رضایت همه مالکان در این نوع تصرفات شرط است.
من یک جارو برقی دست دوم خریدم که کار هم نمی‎کرد؛ بعداً یکی به من گفت که اموال فروشی آن منطقه دزدی هستند؛ حالا حکمش چیست؟
اگر اطمینان به دزدی بودن آن جارو برقی ندارید وظیفه‌ای ندارید؛ البته چون معیوب بوده است می‌توانید آن را پس بدهید و یا تفاوت قیمت آن را بگیرید.
شخصی مالی دارد که اجازه تصرف و استفاده از آن را به دیگران نمی‌دهد، ولی اگر توضیح داده شود و توجیه هم شود، یقین داریم که اجازه می‌دهد؛ از طرفی توضیح دادن، باعث آزار و اذیت ایشان می‌شود؛ در شرایط مذکور، آیا حق استفاده از مال او بدون اجازه و رضایت داریم؟
تا رضایت صاحب مال را کسب نکرده‌اید، نمی‌توانید از مال او استفاده کنید.
فردی با دستکاری پشت کنتور آب، انشعابی غیر قانونی گرفته و درختان حیاط را آبیاری می کند. آیا استفاده و آشامیدن از آب و میوه های درختان حیاط برای ما مهمانان، اشکال دارد؟
استفاده از آب برای شما جائز نیست؛ اما استفاده از میوه درختان با اجازه صاحب درخت برای شما اشکالی ندارد هر چند کسی که به درختان آب می دهد ضامن آب مصرفی است و در صورت وجود شرایط امر به معروف و نهی از منکر باید به این واجب عمل کنید.
در مورد اموال و املاکی که در ید غاصب و غیر مالک بوده و به اندازه‌ای در آن دخل و تصرف شده که قلب ماهیت داده است، برای مثال، مِلکی که در آن ساختمان ده طبقه ساخته شده است، آیا می‌توان قائل به تلف شدن این ملک شد و مالک آن را فقط مستحق اخذ قیمت دانست؟ یا در هر حال، مدّعی و مالک ملک، فقط نسبت به عین مال حق دارد؟
در فرض سؤال مالک نسبت به عین ملک و زمین خود حق دارد و غاصب هیچ گونه حقی در آن ندارد و اگر مالک بخواهد، غاصب باید ساختمان را تخریب کرده و زمین را تخلیه کند.
کالای سرقتی ای که از یک دست فروش سرقت شده و حالا بنده در صدد برگرداندن کالا به صاحبش هستم، ولی نمی دانم در آن منطقه مربوط به کدام دستفروش بوده؛ یعنی بین چند نفر شک دارم. حکم بازگرداندن کالا و مبلغ چگونه است؟ آیا می شود به جای آن رد مظالم داد؟
به طور کلی باید کالا به کسی که اطمینان دارید، متعلق به اوست برگردانده شود و باید نسبت به آن تحقیق نمایید و در صورتی که امکان یافتن صاحب معیّن آن در بین افراد متعدد نباشد، از طریق قرعه یکی از دستفروشان را تعیین و کالا را به او تحویل دهید.
اگر انسان با مال حرام و همچنین اسباب و وسایلی که تصرف در آن حرام است، علم و فن و تجربه‌ای شخصی به دست آورده باشد، آیا می‌تواند از آن استفاده کند یا این که چون به هر صورت مسبب تصرف در مال حرام و اسباب و وسایل ذکر شده بوده، بهتر است استفاده نکند؟
نسبت به مال حرام و تصرفاتی که در آن داشته است ضامن است، لکن بهره بردن از علم و تجربه حاصل شده، اشکال ندارد.
آیا تصرف در زمین‌هایی که از طرف بنیاد مسکن به افراد واگذار می‌گردد، جایز است؟ در حالی که این زمین‌ها صاحبانی داشته است که در آنها کشاورزی می‌کردند و هم اکنون از واگذاری آنها توسط بنیاد مسکن به دیگران رضایت ندارند.
اگر زمین مزبور به حکم حاکم شرع یا با استناد به قانون جاری دولت اسلامی از مالک قبلی آن گرفته شده باشد، تصرّف در آن متوقف بر اجازه مالک قبلی آن نیست.
اگر شاگردی بدون اجازه صاحبِ کار یا صاحب مغازه، پولی را از دَخل بردارد به قصد اینکه بعداً پول را برگرداند، آیا مصداق سرقت و غصب به شمار می آید؟
اگر بدون اجازه و رضایت صاحب مغازه باشد، غصب و حرام می باشد.
1. اگر کالای سرقتی در دست ما باشد که امید به پیدا کردن صاحب آن نداریم، کالا را چه کار کنیم؟
2. اگر کالای مذکور از مغازه، سرقت شده باشد (که صرفاً هدفش، فروش همان کالاست) آیا باز هم باید کالا به مغازه داده شود یا پرداخت مبلغ، کافی است؟
ج1) اگر مأیوس از پیدا کردن صاحب آن هستید، آن را از طرف صاحبش به فقیر بدهید.
ج2) اگر عین کالا باقی باشد، باید خود کالا برگردانده شود و پرداخت قیمت آن کافی نیست؛ مگر صاحب کالا راضی باشد. ضمناً در صورت پرداخت مبلغ، اگر ارزش آن کم شده باشد، باید تفاوت ارزش پرداخت شود؛ همچنین اگر کالای مزبور منفعتی دارد، غاصب باید اجرت این مدت را هم پرداخت کند.
من کارمند بانک بخش ستادی هستم و در ساعاتی که کار خاصی به من ارجاع داده نشود، در رابطه با طرح‎هایی کار می‎‎کنم که امکان تجاری شدن در آینده را خارج از بانک خواهد داشت. البته صرفاً وقت، اینترنت و کامپیوتر را برای این کار استفاده می‎کنم. لطفاً بفرمایید آیا بنده مجاز به چنین کاری هستم یا خیر؟ به هر حال تمام ساعات کاری، مفید نیست و بنده هم ساعات دیگر را به جای بطالت در تدارک کسب و کار دیگری هستم، که امیدوارم خیر آن به جامعه هم برسد.
به طور کلی استفاده کارمندان از امکانات بیت المال در ساعات رسمی کار به مقدار متعارفی که مورد ضرورت و نیاز است و شرایط کاری، بیانگر اذن به کارمندان در این مقدار از استفاده است، اشکال ندارد و همچنین استفاده از امکانات بیت المال با اذن کسی که از نظر شرعی و قانونی حق اذن دارد، بدون اشکال است. در نتیجه اگر تصرّفات شخصی شما در بیت المال به یکی از دو صورت مذکور باشد، چیزی در این رابطه به عهده شما نیست، ولی اگر از اموال بیت المال استفاده غیر متعارف کرده باشید و یا بدون اذن کسی که حق اذن دارد، بیشتر از مقدار متعارف استفاده نمایید، ضامن آن هستید و باید عین آن را اگر موجود باشد به بیت المال برگردانید و اگر تلف شده باشد، باید عوض آن را بدهید و همچنین باید اجرة المثل استفاده از آن را هم در صورتی که اجرت داشته باشد به بیت المال بپردازید.
چند سال پیش پول یا مال چند نفر سرقت شد. اگر به اندازه ارزش پول و اموال مسروقه هدیه خریده شود و یا موبایل آنها را شارژ پولی کنیم، آیا کفایت می کند؟
اگر پول بوده، برگرداندن معادل همان پول به ارزش روز کافی است ولی اگر مال دیگری بوده لازم است عین همان مال اگر موجود باشد برگردانده شود و در صورتی که از بین رفته مثل همان چیزی که سرقت شده اگر مثلش وجود دارد و الّا قیمتش را به صاحبش برگردانید.
من در یک شوخی با دوستم بدون این که قصد شکستن گوشی اش را داشته باشم و بدون اینکه خبر داشته باشم در دستش موبایل دارد، تعادلش را به هم زدم و موبایل از دستش افتاد و صفحه‌اش شکست؛ می‌خواستم ببینم الآن هزینه خسارت گوشی با من است و اگر ندهم مدیون می‌شوم؟
هزینه خسارت بر عهده شما است و ضامن آن هستید.