پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (معاملات و شغلها)

ارتباط با پایگاه
اخیراً از حضرتعالی نقل شده است که به همین مقدار که سپرده گذاری در بانک به صورت قرض نباشد، کفایت می کند و دریافت سود سپرده اشکال ندارد؛ لذا از آن محضر شریف درخواست می نمایم که فتوای مبارک را در این موضوع اعلام بدارید.
سپرده گذاری اگر به صورت قرض نباشد و همچنین سود حاصله از معاملات ربوی نباشد و سپرده گذار هم از اول قصد بهره مندی از سود نداشته باشد، اشکال ندارد.
اخیراً طی توافقی که سازمان حج و زیارت با بانک ملی ایران به عمل آورده، متقاضیان حج تمتع با مراجعه به بانک، مبلغ یک میلیون تومان به صورت قرارداد مضاربه ای به نام خود به حسابی در بانک ملی واریز نموده، فیش آن را دریافت می دارند، این پول تا هنگام تشرف به نام واریز کننده و در حساب شخصی او باقی می ماند و طبق قرارداد مکتوب مبلغی در حدود 17٪ به دارنده حساب در پایان هر سال منفعت مضاربه تعلق می گیرد. سازمان حج و زیارت فقط برای کسانی که زودتر ثبت نام کرده اند اولویت قائل شده و پس از حدود سه سال نوبت اشخاص را اعلام و در صورت تمایل آنها را به حج اعزام می دارد. زمان اعزام که فرا رسید واریز کننده پولی را که در حساب مضاربه ای خود دارد از بانک اخذ و همراه با مانده هزینه ها به حساب حج و زیارت واریز می نماید و سپس به حج مشرف می شود. حال خواهشمند است با عنایت به اینکه قرارداد مذکور به صورت کتبی بوده و شفاهاً گفتگویی بین صاحب پول و بانک رد و بدل نمی شود بفرمایید: مبلغ درصدی که صاحب مال به عنوان منفعت مضاربه دریافت می کند چه صورتی دارد؟
عملیات بانکی به صورت قرارداد کتبی به نحو فوق الاشاره بی اشکال است و سود حاصله از معامله مضاربه ای برای سپرده گذار حلال است و اصل سپرده اگر از درآمد کسب غیر مخمس بوده خمس دارد و سود حاصله اگر پیش از سال عزیمت به سفر حج قابل وصول نبوده، جزو درآمد سال وصول محسوب است که اگر در همان سال به حساب هزینه سفر حج محسوب شود، خمس ندارد.
اگر شخصی به جهت ساختن ساختمان و جلوگیری از نزول، تعدادی از واحدهای این ساختمان را در غالب بیع پیش فروش به قیمت متری 300 هزار تومان بصورت کتبی تنظیم کرده و معامله کند و در ضمن آن با خریدار شرط کند پس از مدتی معین در صورت توانایی فروشنده، همان واحد های فروخته شده را با محاسبه سود 3 درصد بنا به آنچه در عرف بازار است به قیمت متری 310 هزار تومان بخرد و در غیر این صورت معامله به قوت خود باقی بماند، آیا معامله مذکور صحیح است؟
فروش به نحو مذکور با تعیین مشخصات دقیق واحدهای مورد فروش و شرط خرید از خریدار به مبلغ قراردادی در آینده اشکال شرعی ندارد؛ به شرط آنکه فروش و خرید جدی باشد نه فرار از ربای قرضی که بخواهد پولی از خریدار اسمی بگیرد و بعداً همان پول را با سود برگرداند.
آیا فروش چک به مبلغ کمتر به شخص ثالث مطلقاً صحیح نیست یا اینکه اگر مقصود از فروش چک، خرید و فروش دین باشد آن گونه که امروزه در بانک ها رایج است، اشکال ندارد؟
فروش چک مدت دار به دیگری به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در چک جایز است و اشکال ندارد. آنچه اشکال دارد و جایز نیست این است که مبلغی از کسی قرض بگیرد و در برابر آن چک مدت دار به مبلغ بیشتر از مبلغ قرض به او بدهد. این عمل قرض ربوی است و حرام است؛ اگرچه بعید نیست اصل قرض صحیح باشد.
نقد کردن چک مدت دار به مبلغ کمتر از مبلغ اسمی چک، چه حکمی دارد؟
در نزد شخص طلبکار اشکال ندارد.
آیا از عقد مضاربه در باب تولید، خدمات، توزیع و تجارت می توان استفاده نمود؟ آیا عقود متعارف امروزی در ابواب غیرتجاری که به عنوان مضاربه مطرح است، از نظر شرعی حجیت دارند یا نه؟
عقد مضاربه مخصوص به سرمایه گذاری برای خرید و فروش است؛ ولی در تولید، توزیع و خدمات و سایر امور غیر تجاری هم می توان از طرق شرعیه سرمایه گذاری کرد که فاقد اشکال شرعی باشد.
اگر انسان بدهی حالّ داشته باشد و طلبکارش طلب خویش را از وی مطالبه نماید، آیا صدقه دادن به مقدار اندک، برای دفع بلا و افزایش رزق و مانند آن جایز است؟
اگر دِین مستغرق باشد، جایز نیست.
فرد بدهکار مبلغی جهت تهیۀ «مستثنیات دِین» در نظر گرفته لیکن اگر آن را صرف ادای بدهی خود نماید، تهیّۀ اموال مورد نیاز ممکن نیست، آیا بر وی واجب است آن پول را صرف پرداخت بدهی نماید؟
در حکم مستثنیات دین است.
آیا استفاده از مواد مخدر مانند تریاک و نگهداری آن جایز است؟
به طور کلی استعمال مواد مخدر و استفاده از آن ها با توجه به آثار سوءشان از قبیل ضررهای شخصی و اجتماعی قابل ملاحظه‌ای که بر آن‌ها مترتب می‌شود، حرام است و به همین دلیل کسب درآمد با آن‌ها از طریق حمل و نقل و نگهداری و خرید و فروش و غیر آن هم حرام است.
آیا به عنوان مسلمان می توانم ماهی هایی که پولک ندارند را به کشورهای غیر مسلمان صادر و کسب درآمد نمایم؟
اشکال ندارد.
ملاک تشخیص ثمن از مبیع چیست؟ به عبارت دیگر از کجا بفهمیم مالی که خرید و فروش می‌شود مبیع است یا ثمن؟
در خرید و فروش کسی که ایجاب معامله را می گوید بایع است و مالی را که مبادله می کند مبیع محسوب می شود و کسی که معامله را قبول می کند، مشتری است و مالی را که مبادله می کند ثمن محسوب می شود.
آیا خرید خودروهای اقساطی به قیمت بالاتر از بازار، جایز است؟
به طور کلّی، خرید و فروش کالا به صورت نسیه و قسطی به قیمتی بیشتر از قیمت نقد که از ابتدا قیمت به صورت قسطی با مبلغ بیشتر از نقد، تعیین می شود، اشکال ندارد؛ البتّه باید در زمان معامله مدّت و مبلغ، معیّن باشد.
چند سال پیش، مصالح ساختمانی به شخصی فروختم که بخشی از آن را تحویل و بخشی را تحویل نگرفت؛ علیرغم چند بار تماس مراجعه نکرد. اکنون بعد از ده سال باقیمانده مصالح را مطالبه می کند. تکلیف چیست و آیا تفاوت قیمت را می توان مطالبه کرد؟
در صورتی که در زمان معامله قیمت و مقدار کالا- مثلا یک تن سیمان - مشخص شده و به فروش رسیده و خریدار هم تمام پول را پرداخت کرده است، نمی توانید تفاوت آن را مطالبه کنید و باید باقی مانده کالا را تحویل دهید.
در مورد معاملات ارز دیجیتال، آیا گرفتن سود و فعالیت در بازارهای فیوچرز اشکال شرعی دارد؟ مثلاً سود گرفتن و معامله کردن از نوسانات بازار و قیمت ها، آیا مجاز است؟
ابتدا باید توجه داشت که حکم خرید و فروش ارزهای دیجیتال تابع قوانین و مقررات مربوطه است.
اما نسبت به معاملات فیوچرز اگر به صورت تعهد بر انجام معامله در زمان معین باشد اشکال ندارد و اگر معامله ای صورت نمی گیرد و کسب درآمد صرفاً بر اساس پیش بینی نوسانات قیمت باشد (معاملات آتی دائمی یا cfd) بنا بر احتیاط واجب موجب ملکیت درآمد حاصل نمی شود.
چهار ماه پیش مشتری به مبلغ حدود یک میلیون و نیم سیم از مغازه ام به صورت قرضی برد و نگفت که کی میاره و تسویه می‌کنه. من هم نپرسیدم. فقط در دفتر یادداشت کردم. حالا من دقیقاً همان مقدار سیم را این ماه دو میلیون و چهارصد تومان خودم خریدم. (قیمت خریدی که برای خودم اومده) آیا من می توانم به جای یک میلیون و نیم، دو میلیون و چهارصد بگیرم؟ نزول محسوب میشه؟
چنانچه سیم را به صورت قرضی برده است، فقط می توانید مثل آن را دریافت کنید و یا آنکه با توافق، پول آن را به قیمت روز بگیرید و گرفتن اضافه جایز نیست. اما اگر منظورتان معامله نسیه است چون زمان پرداخت مشخص نشده معامله باطل است و اگر آن سیم ها موجود نیست مثل آن را بگیرید یا با توافق مشتری قیمت روز را بگیرید.