پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (خمس)

ارتباط با پایگاه
آیا به پولی که به شکل سهام در بازار بورس است، خمس تعلق می‎ گیرد؟ اگر در طول یک سال، در معاملات زیادی، خرید و فروش صورت گیرد و گاهی سودی هم در مجموع داشته باشد، آیا به سود حاصل شده، خمس تعلق می گیرد؟
اصل سهام، اگر از درآمد کسب و کار در بین سال خمسی، خریداری شده و تا چند روز بعد از سال خمسی باقی بماند به قیمت قابل فروش در سر سال، خمس دارد. اما اگر اصل آن خمس نداشته، مانند هدیه و... یا خمس آن پرداخت شده، چنانچه سر سال، ترقّی داشته و قابل دریافت باشد، به ترقّی قیمت آن با لحاظ کسر تورم اصل آن، خمس تعلّق می گیرد و سود آن نیز اگر تا چند روز بعد از سال خمسی، خرج زندگی نشود، خمس دارد.
فردی پیش از فرا رسیدن سال خمسی، مبلغی جهت دارو و درمان، هزینه نموده و أسناد آن را جهت دریافت بیمه، به سازمان مربوطه ارسال کرده است. سازمان بیمه، بعد از گذشت سال خمسی، مبلغی را به ایشان پرداخت نمود. (نقداً یا چک روز یا به حساب ریخته یا...)
1- آیا به مبلغ دریافتی، خمس تعلق می گیرد؟
2- اگر به آن خمس تعلق می گیرد، آیا زمان پرداخت آن، هنگام دریافت مبلغ است؟ یا اگر تا سال خمسی بعد، هزینه نشد در آن زمان، باید خمس آن را بپردازد؟
ج1و2) اگر انسان هزینه درمان را از درآمد سال پرداخت کند و بعد از سال خمسی، بیمه، آن را به او برگرداند، به پول دریافتی از بیمه، خمس تعلق می گیرد، که باید بلافاصله پس از دریافت، فوراً پرداخت شود.
اما اگر هزینه درمان را از پول مخمس و یا پولی که خمس آن واجب نبوده، (مانند: هدیه و یارانه و...) پرداخته است، در این صورت مبلغ بازپرداختی بیمه، خمس ندارد.
من دختری سی و چهار ساله‌ام که متناسب با شأن خانواده ام برای مجالس خواستگاری و مهمانی چادر مناسب نداشتم. امسال چند تا چادر خریدم ولی تا زمان سال خمسی ام استفاده نکردم؛ آیا خمس دارد؟
در فرض سؤال چنانچه همه آن‌ها مورد نیاز و مطابق با شأن عرفی مناسب با شما باشد، پرداخت خمس آن، واجب نیست.
کارمند هستم قطعه زمینی در شمال به منظور این که زمین‌های آن منطقه رشد کند و سود کنم، خریده‌ام. در چند سال گذشته با مشارکت یک کشاورز شمالی، برنج می‌کارم و از آن مصرف می کنم؛ آیا باید خمس زمین را بپردازم؟
اگر خود زمین را از درآمد بین سال خریده‌اید، باید خمس ارزش زمین را در سر اوّلین سال خمسی - به اضافه مقدار تنزّل ارزش پول - بپردازید؛ اما چنانچه آن را برای کشاورزی خریده‌اید تا آن را نفروخته اید، ترقّی قیمت آن، خمس ندارد؛ ولی اگر آن را برای تکسّب یعنی گران شدن و ترقّی قیمت آن، خریده‌اید، سر هر سال خمسی، خمس ترقّی قیمت - به قیمتی که مشتری دارد- را با ملاحظه کسر تورم اصل آن که تخمیس گردیده، باید بپردازید.
آیا هزینه طول درمان، خمس دارد؟ (هزینه ای که پزشک به خاطر استعلاج، استراحت داده و بیمه، پول استراحت را مثلاً روزی بیست تومان تا یک یا دو ماه می پردازد) اداره بیمه این ماه پول را داده و ماه بعد، سال خمسی من است. آیا باید خمسش را بدهم؟
اگر پول‌های پرداخت شده بر اساس قرارداد بین گیرنده آن وجوه با بیمه باشد؛ و یا اگر کارفرما حق بیمه را پرداخته و پرداخت کارفرما بر اساس شرط بین گیرنده و او (کارفرما) باشد، در این صورت حکم درآمد را دارد و إلّا حکم هدیه داشته و خمس آن واجب نیست.
فرض کنید بنده دستگاهی را ساخته ام که با استفاده از آن، کسب و کار می کنم. برای محاسبه خمس دستگاه، باید کدام مورد را در نظر بگیرم؟ هزینه ساخت با احتساب اجرت کارگر سازنده یا هزینه ساخت، بدون احتساب اجرت کارگر یا هزینه ای که این دستگاه در بازار می ارزد؟
ملاک، ارزش آن در زمانی است که اولین سال خمسی بر آن می گذرد.
آیا با وجود کسر شدن مالیات از حقوق ماهانه، از دادن خمس معاف می شویم؟ برخی می گویند چون هر ماه، مقداری از حقوق کارمندان دولتی، بابت مالیات کسر می شود، دیگر خمس نمی دهیم یا هنگام بازنشستگی و دریافت مبلغ بازنشستگی به علت آن که مالیات داده ایم، به پول بازنشستگی ما خمس تعلق نمی گیرد!
مالیات ربطی به خمس ندارد؛ به طور کلی مالیاتی که حکومت جمهوری اسلامی بر اساس قوانین و مقررات وضع می کند، هر چند پرداخت آن بر کسانی که قانون، شامل آنان می شود، واجب است و مالیاتِ پرداختی هر سال از مؤونه همان سال محسوب است، ولی از سهمین مبارکین محسوب نمی شود، بلکه بر آنان، دادن خمس درآمد سالانه شان در زائد بر مؤونه سال به طور مستقل، واجب است.
آیا ممکن است کسی به جای هر سال، در هر ماه خمس بدهد؟ آیا بعد از این که پولی به عنوان خمس جدا شد (در این فرض) رساندن آن به ذی حق، وجوب فوری دارد؟
محاسبه ماهانه خمس و پرداخت آن اشکالی ندارد و در صورت پرداخت، سر سال خمسی بار دیگر، خمس به آن تعلق نمی‌گیرد و نیز انسان اگرچه می‌تواند آن را کنار بگذارد اما مادامی که آن را به ولی امر خمس یا وکیل مسلّم ایشان نداده است خمس محسوب نمی شود و مصرف خمس نیاز به اجازه خاصّ دارد.
آیا به هدیه‌ای که ذخیره شده، خمس تعلق می‌گیرد؟
خمس هدیه، واجب نیست، هر چند آن را نگهدارد، و قیمت آن افزایش یابد؛ مگر این که نگهداری آن به قصد تجارت و زیاد شدن قیمت باشد که در این صورت، پس از فروش، بنابر احتیاط واجب باید خمس ارتقاء قیمت آن، پس از کسر مقدار تورم، اگر تا چند روز بعد از سال خمسی صرف موونه نشود، پرداخت شود.
یک ماه بعد (اواخر بهمن)، سال خمسی بنده است.
1. اگر اکنون لباس و کفش نو به نیت مراسمی که در اسفند ماه داریم و همچنین عید نوروز تهیه کنم، آیا به آنها خمس تعلق می گیرد؟ اگر یک بار از آنها استفاده کنم چطور؟
2. اگر پیش پرداختی برای سفر زیارتی که قرار است بعداً عازم شوم، داشته باشم، آیا بایستی مبلغ پرداختی را در محاسبه خمس سال، در نظر بگیرم یا نه؟
ج1) خمس دارد. مگر این که قبل از سال خمسی، واقعاً مورد نیاز شما باشد؛ یا تهیه آنها برای آینده، عرفاً جزء مؤونه شما محسوب شود، که در این صورت خمس ندارد.
ج2) اگر ناگزیر از پیش پرداخت قبل از سال خمسی هستید و مقدار آن در حد شأن عرفی شما است، خمس ندارد.
پدر سالخورده‌ای در مقابل نگهداری و پرستاری از خود و همسرش، مغازه ای را به پسرش داده و پسر هم بعد از فوت والدین، آن مغازه را فروخته است. آیا به پول فروش این مغازه، خمس تعلق می‌گیرد؟
موارد مختلف است. اگر در مقابل کار (نگهداری و پرستاری) مغازه را داده باشد، کسب محسوب می شود و متعلق خمس است؛ ولی اگر مغازه را به او هبه کرده باشد؛ پول فروش آن، خمس ندارد؛ مگر این که نگهداری آن به قصد تجارت و زیاد شدن قیمت باشد؛ که در این صورت، پس از فروش (و کسر مقدار تورم در پایان سال خمسی) بنابر احتیاط واجب، باید خمس ارزش افزودۀ آن پرداخت شود.
مبلغی را به عنوان هدیه به همسرم داده‌ام؛ اکنون به من برگشت داده و گفته نیت ایشان دریافت هدیه نبوده، بلکه قرض گرفته؛ آیا این وجه خمس دارد؟
اگر از درآمدتان بوده و سال خمسی بر آن گذشته است، باید فوراً خمس آن را بپردازید.
اجناسی که به صورت نسیه فروخته شده و مشتریان هنوز پول اجناس را پرداخت نکرده‌اند، تکلیف خمس آن‌ها چگونه است؟
قیمت نقدی کالا در زمان معامله، جزو درآمد سال معامله و سود نسیه جزو درآمد سال دریافت می‌باشد.
اگر از پول خودم، برای اداره خرج کنم و بعد از سال خمسی با اداره تسویه و پول هزینه شده را دریافت کنم، آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
اگر پول هزینه شده از درآمد باشد، پس از دریافت آن، بعد از سال خمسی، خمس آن باید فورا پرداخت شود.
آیا می‌توان رد مظالمی که مربوط به چند سال گذشته به ذمه‌ام است را از درآمد امسال محاسبه کنم؟ آیا جزو مؤونه بوده یا در انتهای سال خمسی باید خمس آن را نیز محاسبه کنم؟
شما مجاز هستید، پیش از رسیدن سال خمسی، رد مظالمی که متعلق به سال‌های قبل است را از درآمد سال حساب کرده و بپردازید؛ اما اگر تا چند روز بعد سال خمسی پرداخت نکرده باشید، باید اول، خمس را بپردازید و بعد رد مظالم بدهید.