پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری

موضوعات

پرسش و پاسخ (خمس)

ارتباط با پایگاه
شغل بنده برنامه نویسی است و با لپ تاپ کار می کنم؛ لپ تاپی را از پدرم هدیه گرفتم و یکسال بعد با پول درآمد خودم بعضی قطعات آنرا تعویض و یا ارتقاء دادم؛ آیا نسبت به خمس آن وظیفه ای دارم؟ اگر بله، آیا هر سال باید پرداخت شود؟
اصل لپ تاپ خمس ندارد، اما قطعاتی را که برای آن خریده اید اگر موجب شده که قیمت لپ تاپ (پس از کسر مقدار تورم آن) سر سال خمسی افزایش پیدا کند، ارزش افزوده آن خمس دارد و یک بار خمس دادن کفایت می کند.
آیا نماء ھای منفصل گاو، شتر و گوسفند (مانند روغن و امثال آن) اگر برای احتیاج سالهای آینده نگه داشته شود، مشمول خمس می گردد؟
اگر تا چند روز بعد از سال خمسی مصرف نشود، خمس دارد.
آیا به اشیایی که بصورت کلکسیونی جمع آوری می شوند مانند سکه، اسکناس، تمبر و غیره خمس تعلق می گیرد؟
در صورتی که خرید و نگهداری و استفاده از آنها خارج از شأن نباشد و به قصد تجارت خریداری و نگهداری نشده باشد، خمس ندارد.
خمس سال گذشته ام را از پول وامی که در آن زمان گرفته بودم پرداخت کردم، در حالی که در آن زمان هنوز قسطی از آن وام را پرداخت نکرده بودم؛ سپس در سال خمسی جاری که الان نزدیک به پایان آن هستم تعدادی از اقساط آن وام را پرداخت کردم، آیا این پولی که برای اقساط وام در سال جاری داده ام از مؤونه ام محسوب می شود و یا اینکه باید خمس آن را پرداخت کنم؟
اقساط وامی که برای پرداخت خمس سال گذشته هزینه شده است، از مؤونه محسوب نمی شود و اگر از درآمد بوده باید خمس آن پرداخت شود.
آیا به پولی که از بیمۀ بیکاری گرفته می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟
اگر بر اساس قرارداد بین پرداخت کننده و گیرنده بیمه باشد، خمس دارد.
شخصی مغازه یا زمینی می خرد تا در آن کسب و کار یا زراعت کند، لذا نیت او کسب درآمد از طریق افزایش قیمت ملک نیست و این خرید ملک با پولی انجام شده که خمسش نیز پرداخت شده است، آیا با توجه به افزایش متداول قیمت املاک، هر سال به افزایش قیمت آن ملک خمس تعلق می گیرد؟
تا زمانی که مغازه و یا زمین را نفروخته، افزایش قیمت آن خمس ندارد و هر گاه آن را فروخت، افزایش قیمت آن پس از کسر مقدار تورم، جزء درآمد سال فروش است و چنانچه تا پایان آن سال خمسی، صرف زندگی نشود و باقی بماند، باید خمس آن را بپردازد.
کتاب هایی که چند جلدی هستند ولی به صورت تکی هم می توان خریداری کرد، اگر با هم خریداری شوند در حالی که تنها به یکی از آنها نیاز داریم و در آینده جلد دیگر را می خوانیم، آیا خمس بر آن تعلق می گیرد؟
کتابهایی که تا پایان این سال خمسی مورد احتیاج عرفی شما باشد، مشمول خمس نیست و مازاد بر آن را که از درآمدتان خریده اید، سر سال خمسی، خمس دارد.
آیا به درآمد و خوراکی‎هایی که مثلاً یک ماه یا چند ماه و کمتر از یک سال خمسی بر آن گذشته، خمس تعلق می‌گیرد؟
به طور کلی هر چیز مصرفی خریداری شده از درآمد، اگر تا چند روز بعد از سال خمسی باقی بماند (ولو یک سال کامل از زمان تهیه آن‎ها نگذشته باشد) خمس دارد. البته مقداری که صدق مؤونه کند و مثلاً برای پیش‌آمدهای احتمالی (مثل آمدن مهمان) چنان چه با دادن خمس، مقدار باقیمانده کفایت نمی‌کند و نگرانی شخص برطرف نمی‌شود و یا تا پایان ماه به آن نیاز دارد، خمس ندارد.
اگر جهت خرید ماشین، حقوق دریافتی یک سال خود را تا سر سال خمسی پس انداز کنم، آیا مشمول خمس است؟
اگر به فاصله اندکی (تا چند روز) بعد از سال خمسی، آن را در خرید ماشین مورد نیاز و در حد شأن خود مصرف کنید، خمس ندارد؛ در غیر این صورت باید خمس آن را بپردازید.
آیا به سنواتی که کارگران به صورت سالانه دریافت می‌کنند، خمس تعلق می‌گیرد؟
حق سنوات و آنچه بر اساس قرارداد پرداخت می‌‎شود جزو درآمد سال دریافت، محسوب می‌شود؛ بنا بر این اگر تا چند روز پس از سال خمسی، در مؤونه صرف نشود باید خمس آن را پرداخت؛ و پاداش و عیدی که طبق قرارداد پرداخت می شود نیز خمس دارد.
کسی که دو اتومبیل و یک موتور سیکلت دارد، که در شأن او هم می‎باشد، آیا به آن‎ها خمس تعلق می‌گیرد؟
اگر آنها را از درآمد بین سال خمسی خریده و هر سه وسیله مورد نیاز زندگی و در شأن او بوده و برای کار و سرمایه ایشان نباشد، خمس ندارد.
ماشینی که برای کار کردن، مورد استفاده قرار می‎گیرد، هنگام محاسبه خمس، آیا قیمت خرید ملاک است یا قیمت فعلی؟
در فرض سؤال، خمس ارزش ماشین در اولین سال خمسی، بر ذمه شخص است و در صورت تأخیر در پرداخت، باید خمس را با لحاظ تنزّل ارزش پول پرداخت کرد و در فرض جهل به مقدار تورم بایستی با حاکم شرع مصالحه شود.
بنده کارمند هستم و تاکنون سال خمسی برای خود تعیین نکرده ام؛ تکلیف چیست؟
شروع سال خمسی حقوق‌بگیران اعمّ از کارگران و کارمندان و غیره، همان روز اوّلی است که مزد یا حقوق خود را دریافت می کنند و یا می توانند دریافت نمایند. البته پایان سال خمسی مبنی بر تدقیق نیست و تا چند روز (۵ روز) را شامل می شود. در اولین فرصت نزد وکیل مرجع تقلید، خمس اموالتان را بر اساس سال خمسی واقعی ـ اگر زمان آن را می دانید ـ محاسبه و پرداخت کنید؛ و اگر زمان آن را نمی دانید، با مصالحۀ با وکیل مرجع تقلید، زمان محاسبۀ خمس، سر رسید سال خمسی شما است و هر سال باید در آن تاریخ محاسبۀ خمس را انجام دهید.
ضمناً اگر شخصی از سال های قبل، خمسی بر عهده دارد، باید در زمان پرداخت، تورّم آن را نیز پرداخت نماید.
باقیماندۀ حقوق ماهیانه بازنشستگی، آیا هبه و هدیه است و خمس ندارد یا مشمول خمس است؟
حقوق بازنشستگی و پولی که به خاطر مرخصّیِ استفاده نشده، پرداخت می شود، اگر تا چند روز بعد از سال خمسی باقی بماند، خمسِ آن واجب است.
مبلغی پول در بازار بورس، سرمایه گذاری کرده ‎ام؛ آیا شامل پرداخت خمس می شود؟
کیفیت محاسبه خمس سهام در صوَر ذیل، متفاوت است:
1. سهامی که به قصد تجارت (کسب سود از راه خرید و فروش آن) خریده شده، دو صورت دارد:
الف) با درآمد بین سال، خریده شده:
در این صورت در سر رسید سال خمسی اول، باید به قیمت روز، محاسبه و خمس آن پرداخت شود و در سر رسید سال‌های بعد، اصل آن خمس ندارد، ولی ارزش افزودۀ آن پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد.
ب) با پولی که متعلَق خمس نیست ـ مثل هدیه، ارث، مهریه یا درآمدی که خمس آن پرداخت شده ـ خریده شده:
در این صورت، در سر رسید هر سال خمسی، اصل آن خمس ندارد، ولی ارزش افزوده آن، پس از کسر مقدار تورم، خمس دارد.
2. سهامی که به قصد حفظ ارزش پول یا استفاده از سود سالیانه آن (نه به قصد تجارت) خریده شده، دو صورت دارد:
الف) با درآمد بین سال خریده شده:
در این صورت در سر رسید سال خمسی، باید به قیمت روز، محاسبه و خمس آن پرداخت شود و در سال های بعد تا زمانی که فروخته نشده، خمس ندارد اما پس از فروش ارزش افزوده آن (با کسر مقدار تورم) جزء درآمد سال فروش است که اگر تا پایان سال خمسی در امور زندگی مصرف نشود، خمس دارد.
ب) با پولی که متعلق خمس نیست ـ مثل هدیه، ارث، مهریه یا درآمدی که خمس آن پرداخت شده ـ خریده شده:
در این صورت تا زمانی که فروخته نشده، خمس ندارد، اما پس از فروش، ارزش افزوده آن (با کسر مقدار تورم) جزء درآمد سال فروش است، که اگر تا پایان سال خمسی در امور زندگی مصرف نشود، خمس دارد.
تذکر:
آنچه ذکر شد، مربوط به اصل سهام است؛ اما سود سالیانه آن اگر تا پایان سال خمسی در امور زندگی مصرف نشده باشد، در هر صورت خمس دارد.