نـذر صحیح

س188. مردم همیشه مخصوصاً در ایام محرم و سوگواری اهل بیت (علیهم السلام) نذورات زیادی می کنند، نذر شرعی باید چه شرایطی داشته باشد؟

ج. برای انعقاد نذر شرعی باید شرایط ذیل مراعات شود:

1. صیغه­ ی نذر را – به زبان عربی یا ترجمه­ی آن – به زبان جاری کند، مثلا بگوید «برای خدا برعهده­ ی من است که اگر فلان حاجتم برآورده شد، روز عاشوراء مجلس روضه برپا کنم.»

2. چیزی را که نذر می­کند انجام دهد یا ترک کند، باید از جهتی رجحان داشته باشد، پس چنانچه بجا آوردن و ترک آن مساوی باشد، نذر صحیح نیست.

3. کاری را نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد.

4. نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و با اختیار نذر کند.

5. اگر زن به همراه شوهرش باشد بنابر احتیاط واجب با اذن شوهر نذر کند، اگر چه در مورد اموال خودش نذر کند.

س189.

امکان نداشتن عمل به نذر

س190. اگر کسی به خاطر ضعف مالی توانایی انجام نذر را نداشته باشد، آیا قرض و وام گرفتن برای ادای آن لازم است؟

ج. اگر مشقت ندارد باید قرض کند.

س191. اگر کسی نذر کند که در فلان روز روزه بگیرد اما به خاطر مریضی یا ضعف بدنی روزه گرفتن در آن روز زحمت و مشقت زیاد داشته باشد، وظیفه چیست؟ آیا باید در وقت دیگری که امکان روزه گرفتن برایش وجود دارد، روزه بگیرد؟

ج. باید قضای آن را به جا آورد.

س192. کسی که نذر کرده در روز تاسوعا و عاشورا روزه بگیرد، اگر بعداً بفهمد که روزه­ گرفتن در روز عاشورا مکروه است، آیا نذرش صحیح بوده و عمل به نذر واجب است؟

ج. اگر با شرایط شرعی نذر کرده، عمل به نذر واجب است.

س193. اگر زنی نذر کرده ده روز پشت سرهم روزه بگیرد و در این ده روز صد رکعت نماز بخواند و مسجد محله را تمیز کند، اگر در زمان عمل به نذر عادت ماهانه شود، نسبت به نذر خود چه وظیفه ای دارد؟

ج. اگر نذر زمان معینی دارد در مورد روزه و بنابر احتیاط واجب در مورد نماز باید بعداً قضا کند ولی نظافت مسجد قضا لازم ندارد. ولی اگر نذر زمان معینی ندارد باید در زمان دیگر بجا آورد.

س194. اگر کسی نذر کند که چهل روز پشت سر هم مجلس روضه یا ختم قرآن در منزل خود برگزار کند، در صورتی که نتواند 40 روز را پشت سر هم برگزار کند، آیا می تواند به هر مقدار از این چهل روز را توانایی دارد بجا آورد؟

ج. در فرض سوال که نمی­تواند طبق نذر عمل کند تکلیفی ندارد.

س195. اگر در یک مسجد یا یک حسینیه چند نفر همزمان نذر روضه داشته باشند و با توجه به محدود بودن زمان و وجود روضه های زیاد آیا می توان به نیت نذر روضه چند نفر یک مجلس روضه را برگزار کرد؟

ج. در فرض سوال اگر صیغه­ ی نذر نخوانده باشند، مانع ندارد، اما اگر صیغه­ ی نذر خوانده باشند و قصد هر یک روضه­ ی مستقلی بوده است، هر کدام بتواند طبق نذر عمل کند واجب است و اگر نتواند طبق نذر عمل کند، تکلیفی ندارد.

س196. آیا نذر کردن شمع برای شام غریبان حضرت اباعبدالله (علیه السلام) صحیح است؟

ج. در حال حاضر که روشنائی اماکن مذهبی با برق تأمین می شود نذر شمع وجهی ندارد و شرعاً صحیح نیست.

عوض کردن نذر

س197. بعضی از مردم وقتی نذر می کنند صیغه نذر را چه به عربی یا غیر عربی نمی خوانند و فقط نیت انجام آن را می کنند، آیا می توانند زمان و مکان نذر یا حتی نوع آن را تغییر دهند؟

ج. در فرض سؤال تغییر و تبدیل مانعی ندارد.

س198. اگر شخصی برای عزاداران امام حسین (علیه السلام) گوسفندی نذر کند، آیا می تواند پول آن را به فقیر بدهد یا با کمک چند نفر یک گاو بخرند و قربانی کنند؟

ج. اگر صیغه نذر را خوانده باید مطابق آن عمل کند و الاّ مانعی ندارد.

س199. نذورات و احساناتی که مردم می دهند گاهی محدود به مصرف آن در روزهای خاصّی مثل تاسوعا و عاشورا می کنند اگر پول و غذا اضافه بماند آیا می توان در جای دیگر یا روزهای آینده استفاده کرد؟

ج. باید پول یا غذا را به صاحبش برگردانند یا برای استفاده در مکان یا روزهای دیگر اجازه بگیرند و اگر برگرداندن یا اجازه گرفتن ممکن نیست، باید در نزدیک­ترین مورد به نیت نذر کننده و اهداء کننده مصرف شود.

فراموش کردن نذر

س200. اگر کسی نذر کرده ولی خصوصیتی از نذرش مثل مقدار، محل و زمان ادای آن را فراموش کند، چه تکلیفی دارد؟

ج. چنانچه نذر صحیح منعقد شده باشد بنابر احتیاط واجب در صورت محدود بودن موارد احتمال، و نداشتن عسر و حرج، همه آنها را انجام دهد.

س201. کسی یقین دارد نذر کرده، ولی فراموش کرده چه چیزی را نذر کرده است، چه وظیفه ای در قبال نذر خود دارد؟

ج. چنانچه نذر صحیح منعقد شده باشد بنابر احتیاط واجب در صورت محدود بودن موارد احتمال، و نداشتن عسر و حرج، همه آنها را انجام دهد.

س202. اگر کسی شک کند که اصلاً نذر کرده است یا نه؟ یا نذری که کرده به صورت شرعی بوده یا نه، چه تکلیفی دارد؟

ج. تکلیفی ندارد.

مصرف نذر

س203. از محل نذورات و هدایای مردمی لوازمی از قبیل دیگ، ظروف و وسائل پذیرایی جهت استفاده در حسینیه خریداری شده است و ما اطمینان داریم اکثر افراد نذر کننده صیغه شرعی نذر را نمی دانند و نخوانده­اند، آیا استفاده از وسائل مذکور در خارج از حسینیه برای استفاده شخصی مثل عروسی و مجالس ترحیم در قبال پرداخت پولی جهت کمک به حسینیه، جایز است؟

ج. جایز نیست، مگر اینکه رضایت اهداء کنندگان را احراز کنند.

س204. پول، قربانی و دیگر کالاهایی که مردم برای هیئت عزاداری و حسینیه نذر می کنند، آیا مسئولین حسینیه و هیئت می توانند با توجه به نیاز های ضروری دیگر، بخشی یا همه گوشت قربانی را فروخته و در هزینه های هیئت و حسینیه یا در جاهای دیگر مثل کمک به مستمندان مصرف کنند؟

ج. نذورات و هدایای هیئت باید در همان جهتی که نذر کننده یا هدیه ‌کننده گفته و نیت کرده، مصرف شود.

س205. افرادی برای احسان دادن در هیئت عزاداری برنج و گوشت نذر کرده­اند اگر برنج بیشتر از گوشت باشد آیا می توان مقدار اضافی برنج را فروخت و گوشت یا وسایل مورد نیاز احسان را تهیّه کرد؟

ج. نذورات و هدایا باید در همان جهتی که نذر کننده یا هدیه ‌کننده گفته و نیت کرده، مصرف شود. و اگر شخص نذر کننده صیغه شرعی نذر را نخوانده باشد می توان با اجازه او کالای نذری را تعویض کرده و یا در امور دیگر مصرف کرد.

س206. جمع آوری نذورات با استفاده از عَلَم گردانی یا گهواره گردانی چه حکمی دارد؟ تکلیف پول هایی که از این راه بدست آمده، چیست؟

ج. اشکال ندارد و باید در امور مربوط به مجلس روضه مصرف شود.

وظیفه ورثه نسبت به نذر میّت

س207. اگر شخصی در زمان حیات خود نذری کند، آیا بعد از فوت او بر ورثه واجب است به آن نذر عمل کنند؟

ج. موارد مختلف است. اگر نذر کرده مالی را در راه خدا بدهد، چنانچه قبل از دادن آن مال در راه خدا از دنیا برود باید آن مال را ورثه در راه خدا بدهند.

تبرک جستن از نذری

س208. برخی اعتقاد دارند خوردن غذای نذری ثواب دارد آیا این اعتقاد از نظر شرعی صحیح است؟

ج. استحباب آن ثابت نیست البته اگر برای اهل بیت علیهم السلام نذر شده باشد از باب انتساب به آن بزرگواران و به قصد تبرک مطلوب است.

س209. نذورات و احسان هایی که برای اهل بیت (علیهم السلام) می دهند، آیا تبرک جستن از آنها برای شفای بیمار و مانند آن جایز است؟

ج. اشکال ندارد.

استفاده از نذرهای مشکوک

س210. در ایّامی مثل ماه محرّم، افراد زیادی نذری می دهند اگر نسبت به حلال و حرام الهی بی مبالات باشند یا دارای درآمد حرامی باشند و یا اهل خمس نباشند، آیا می توان از نذری های آنها استفاده کرد؟

ج. اگر یقین به حرام بودن نذری که استفاده می­کند ندارد، استفاده اشکال ندارد.

خرافات و نذر

س211. در بعضی مناطق درخت هایی وجود دارد که برخی از مردم اعتقاد خاصی به آنها دارند و آن درخت ها را مقدس می دانند، برای حاجت گرفتن و شفا یافتن مریض، برای آن نذر می کنند یا نخ و تکه پارچه هایی به آن گره می زنند و عدّه ای درختان مزبور را متعلّق به اهل بیت (علیهم السلام) می دانند، آیا این نوع اعتقاد و رفتارها صحیح است؟ سوزاندن و یا از بین بردن چنین درختانی به عنوان مبارزه با خرافات چه حکمی دارد؟

ج. باید از اعتقادات و رفتارهای که مستند به دلیل شرعی یا عقلی صحیحی نیست، اجتناب شود و وظیفه­ ی شما آگاه کردن دیگران و ارشاد و نهی زبانی است.

س212. بعضی از مردم اعتقاد دارند هر کار خیری را که در خواب ببینند یا حتی دیگران برای او ببینند باید طبق آن عمل کنند، مثلاً اگر در خواب قربانی می کنند یا مجلس روضه برگزار کرده اند حتماً باید در عالم بیداری طبق آن عمل کنند، آیا این اعتقاد و عمل کردن طبق این خوابها صحیح است؟

ج. خواب حجت شرعی نیست و انسان باید به وظایف شرعی خود عمل کند و رضایت خدا و اهل بیت علیهم السلام را جلب نماید. و اموری از قبیل قربانی کردن و برگزاری مجلس روضه امور پسندیده و مستحبی هستند که به خاطر خواب دیدن واجب نمی شوند.

زیارت عـاشورا

س213. آیا جایز است در زیارت عاشورا به جای صد لعن و صد سلام، یک لعن و سلام بخوانیم؟

ج. به قصد رجاء اشکال ندارد.

س214. اگر به جای صد لعن و صد سلام در زیارت عاشورا، یک بار خوانده شود و در اول آن عبارت « مِأةَ مَرّة » گفته شود، آیا کفایت از صد لعن و صد سلام می کند؟

ج. به قصد رجاء اشکال ندارد.

س215. آیا در سجده­ آخر زیارت عاشورا مراعات کردن شرایط سجده؛ اعم از بر زمین گذاشتن اعضای هفت گانه و گذاشتن مهر و رو به قبله بودن و... لازم است؟ نحوه سجده در حال حرکت و داخل ماشین چگونه است؟

ج. لازم نیست و در حال حرکت می­تواند با اشاره سجده کند.

حدیث کساء

س216. آیا حدیث شریف کساء را که از حضرت فاطمه زهرا (سلام ‌اللّه ‌علیها) نقل شده، حدیث معتبری می دانید؟ و آیا نسبت‌ دادن آن در حالت روزه به حضرت زهرای مرضیه (سلام‌اللّه‌علیها) اشکال دارد؟

ج. اگر نسبت دادن آن به ‌صورت حکایت و نقل از کتابهایی باشد که آن را نقل کرده اند، اشکال ندارد.

ذکر مصیبت در بین دعا

س217. برخی مداحان در بین خواندن دعا و زیارت، روضه و مصائب اهل بیت (علیهم السلام) را می خوانند و گاهی باعث از دست رفتن مفاهیم دعا و اذیت مردم بخاطر طولانی شدن دعا می شوند، وظیفه مداح و مردم چیست؟

ج. مناسب است دعا و زیارت به همان نحوی که نقل شده خوانده شود و شایسته نیست جلسات دعاء به گونه­ ای باشد که موجب خستگی و اذیّت شرکت کنندگان گردد.

بی احترامی به دعا

س218. گوش دادن به دعا و روضه، داخل ماشین و موقع رانندگی یا هنگام کار کردن، آیا بی توجهی و بی حرمتی محسوب می شود؟ چون معمولاً توجه کامل و دائمی به همه دعا و روضه نیست.

ج. موارد مختلف است. اگر عرفا بی­احترامی محسوب شود باید از آن اجتناب شود.

تکرار برخی الفاظ دعا

س219. آیا تکرار کردن برخی قسمت های دعا اشکال دارد؟ و آیا بدعت محسوب می شود؟

ج. تکرار إشکال ندارد، ولی در دعای مأثور اگر بخواهد به قصد ورود دستور آن از معصومین علیهم السّلام بخواند باید به همان نحو که وارد شده بخواند.

وقایع غیرمعتبر و مشکوک

س220. در بعضی از هیأت های مذهبی مصیبت هایی خوانده می شود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یا مرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال می شود، پاسخ می دهند که اهل بیت (علیهم‌السلام) اینگونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته های علما نمی باشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف می شود، سؤال من این است که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟

ج. نقل مطالب به‌ صورت مزبور بدون اینکه مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد مگر آنکه نقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی از منکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد.

س221. برخی مداح ها و روضه خوانها در مراسم عزاداری، با بیان این مطلب که اهل بیت (علیهم السلام) در این مجلس حضور دارند قصد دارند فضای معنوی مجلس را بیشتر کنند، آیا بیان این گونه مطالب صحیح است؟ و وظیفه مؤمنین در برابر این اظهارات چیست؟

ج. اگر مقصود توجه و حضور معنوی اهل بیت علیهم السلام باشد اشکال ندارد. و شایسته است از طرح مطالبی که باعث شبهه می­شود، پرهیز شود.

س222. اگر کسی در مجلس روضه و سخنرانی ادعا کند که با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ارتباط دارد، وظیفه مداح و مومنین در این موارد چیست؟

ج. چنین ادعایی اعتبار ندارد و وظیفه ­ی مومنین در زمان غیبت امام زمان علیه السلام رجوع و تبعیّت از عالمان بزرگ، آگاه و متعهد اسلامی است.

حضرت قاسم (علیه السلام)

س223. با توجه به اینکه محققین زیادی برخی جریانات مربوط به حادثه قیام حضرت ابا عبد الله (علیه السلام) از قبیل جریان عروسی حضرت قاسم (علیه السلام) را رد کرده اند آیا بیان این جریان در مداحی و روضه ها جایز است؟

ج. نقل مواردی که مستند به روایتی نیست و یا در تاریخ ثابت نشده است، وجه شرعی ندارد.

س224. در برخی مناطق در روز هفتم محرّم مراسم عروسی حضرت قاسم (علیه السلام) را با درست کردن حجله عروس و حنا گذاشتن و... برگزار می کنند، آیا برگزاری این گونه مراسم شرعاً صحیح است؟

ج. سزاوار است در ایام عزای حضرت سیّدالشهداء سلام الله علیه و اصحاب بزرگوار آن حضرت، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی برپا شود و از نسبت دادن مطالبی که مستند معتبری ندارد به آن حضرات اجتناب شود.

حضرت رقیّه (سلام الله علیها)

س225. با توجه به اینکه بین محققین و مورّخین در مورد حضرت رقیه (سلام الله علیها) به عنوان دختر سه ساله امام حسین (علیه السلام) اختلاف است، آیا زیارت قبر آن حضرت در دمشق و برگزاری مراسم روضه و عزاداری برای ایشان از نظر شرعی اشکال دارد؟

ج. اشکال ندارد.

تصاویر منسوب به اهل بیت (علیهم السلام)

س226. تهیه و خرید و فروش تصاویر منسوب به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و امیرالمومنین و امام حسین (علیهما السلام) و سایر اهل بیت (علیهم السلام) برای نصب آنها در مساجد، حسینیه و مراکز دولتی چه حکمی دارد؟

ج. این کار فی نفسه از نظر شرعی اشکال ندارد به شرط اینکه مشتمل بر اموری که از نظر عرف، اهانت و بی احترامی محسوب می شود نبوده و با شأن آن بزرگان منافات نداشته باشد.

ایّام فاطمیّه

س227. چه روزهایی مناسب است به عنوان ایام فاطمیه (سلام الله علیها) رعایت شود؟

ج. مناسب است علاوه بر روز شهادت (13 جمادی الاول و 3 جمادی الثانی) چند روز از ایام متصل به آن را به حسب عرف منطقه به عنوان ایام حزن و عزای صدیقه کبری (سلام الله علیها) مراعات کنند.

س228. آیا برپایی مراسم عزاداری در ایّام فاطمیّه در مناطقی که برادران اهل سنت هم در آنجا زندگی می کنند، منافات با وحدت میان مسلمین دارد؟

ج. نفس برپایی مراسم و ذکر فضائل حضرت صدیقه­ ی طاهره سلام الله علیها منافاتی با وحدت ندارد و باید از توهین به مقدسات برادران اهل سنت اجتناب شود.

محرّم و صفر

س229. روزه گرفتن در روز تاسوعا و عاشورا چه حکمی دارد؟

ج. روزه روز عاشورا مکروه است و روزه تمام روزهای سال، غیر از روزهای حرام و مکروه، مستحب است و روزه گرفتن در روز تاسوعا مستحب است.

س230. در بعضی مناطق مردم در فصل تابستان با این اعتقاد که قضیه کربلا در فصل تابستان بوده و همچنین برای درک بیشتر گرما و عطش و گرسنگی حضرت سیّد الشّهدا (علیه السلام) و اصحاب باوفایش در این فصل و در گرمای هوا عزاداری می کنند، آیا این نوع اعتقاد و عزاداری صحیح است؟

ج. برگزاری مراسم در تابستان اشکال ندارد ولی اعمال روز عاشورا باید در دهم محرم باشد.

عید الزّهراء (سلام الله علیها)

س231. چند سالی است بعضی از مردم و هیأتهای مذهبی نهم ربیع الاوّل را بعنوان عید الزهرا جشن می گیرند و بعضاً در این مراسمات به مقدسات دیگر مذاهب توهین می کنند، آیا برپایی و شرکت در این گونه مراسمات جایز است؟

ج. هرگونه گفتار یا کردار و رفتاری که در زمان حاضر سوژه و بهانه به دست دشمن بدهد و یا موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین شود جایز نیست.

س232. برخی افراد در روز جشن نهم ربیع الاول هر کاری که دلشان بخواهد انجام می دهند و برای توجیه کارهایشان به حدیث «رفع القلم»^[1] استناد می کنند، آیا انجام هر کاری در این روز شرعاً جایز است؟

ج. بین این روز و روزهای دیگر نسبت به تکالیف شرعی تفاوتی نیست.

س233. با توجه به اینکه محبت و ارادت نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) و پیروان ایشان و بغض و دشمنی نسبت به دشمنان آنها، از فروع دین است، آیا برخورد و مقابله با برخی مراسمات مثل جشن نهم ربیع الاول که ممکن است خلاف وحدت اسلامی باشد و دستاویز و بهانه­ای برای دشمنان اسلام شود، اشکال دارد؟

ج. اگر مراسم به گونه­ ای باشد که موجب تفرقه میان مسلمانان می­شود یا حدود شرعی در آن مراعات نمی­گردد، باید با آن برخورد و مقابله شود.

اماکن مقدسه

س234. آیا برای حسینیه­ احکام مسجد جاری می شود؟ یعنی کسانی که عذر شرعی دارند می توانند وارد حسینیه شوند؟

ج. حسینیه حکم مسجد را ندارد و کسی که عذر شرعی دارد می تواند وارد آنجا شود.

س235. آیا حرم امام زادگان حکم مسجد را دارند؟

ج. حرم امام زادگان حکم مسجد را ندارند.

س236. گاهی برخی افراد در هنگام ورود دسته های عزاداری به مسجد یا حسینیه با کفش وارد می شوند، چنین عملی شرعاً چه حکمی دارد؟

ج. فی نفسه اشکال ندارد.